«Όσα παίρνει ο Άνεμος». Η Οδύσσεια

Η συγγραφέας του «Όσα παίρνει ο Άνεμος», Μάργκαρετ Μιτσελ,  γεννήθηκε στην Ατλάντα. την πρω­τεύουσα της Νότιας Γεωργίας, το 1900. Στα 18 της χρόνια άρ­χισε να σπουδάζει Ιατρική.

του Δημήτρη Μπουρνού

Είναι τα χρόνια που θα ασπαστεί  τις φεμινιστικές ιδέες της μητέρας της που συγκρούο­νται με το συντηρητισμό του πατέρα της που ήταν δικηγόρος. Το 1919, αφού πέθανε η μητέρα της, όπως η Σκάρλετ Ο Χάρα επιστρέφει στο πατρικό σπίτι για να το «κρατήσει», με τον πατέρα και τον αδελφό της.

Από το 1922 μέχρι το 1926 είναι ρεπόρτερ της «Atlanta Journal». Αφού παραιτηθεί έπειτα από ένα ατύχημα με ά­λογο, στο οποίο χτύπησε το πόδι της, θα αρχίσει να γράφει το μοναδικό της μυθιστόρημα, που στην αρχή ήθελε να το ο­νομάσει «Αύριο είναι μια άλλη μέρα». Τελικά, του έδωσε τον τίτλο «Όσα παίρνει ο άνεμος» και τον πόθο της για ένα κα­λύτερο αύριο, χωρίς πολέμους, πείνα και φτώχεια, τον «πά­ντρεψε» με το χαρακτήρα της ατίθασης, δυναμικής και αι­σιόδοξης Σκάρλετ, τον πατέρα και τον αδελφό της. Το 1940 βρίσκεται εθελό­ντρια του Αμερικανικού Στρατού και το 1949 θα γίνει επί­τιμο μέλος της γαλλικής πόλης Βιμουτιέ, για τη βοήθεια της στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η  αλήθεια είναι ότι δεν σκόπευε να δημοσιεύσει το μυθι­στόρημά της, στο οποίο περιγράφει πράγματα που έζησε κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου πολέμου. Ούτε, βέβαια, φα­νταζόταν τι θα ακολουθούσε. Άρχισε να γράφει το βιβλίο το 1926 και το τελείωσε το 1929. Το 1935 ένας φίλος της μίλησε  για το μυθιστόρημα σε έναν εκδότη της Μακμίλαν. Ύστερα  από μερικά καλοπιάσματα έφερε τα χειρόγραφα στο ξε­νοδοχείο του. Οι περισσότερες σελίδες ήταν μουχλιασμένες και τα κεφάλαια ήταν ανακατεμένα Το μυθιστόρημα δη­μοσιεύτηκε έπειτα από ένα χρόνο για να πουλήσει μόλις λι­γότερο αντίτυπα από τη Βίβλο.

Προετοιμασία της ταινίας

Προηγήθηκαν τρία χρόνια προετοιμασίας και αναστάτω­σης στο Χόλιγουντ σχετικά με το πώς θα μεταφερθεί το α­ριστούργημα της Μίτσελ στην οθόνη. Αρχικά ο παραγωγός της ταινίας  Ντέιβιντ Σέλτζνικ, αρνήθηκε ν’ αγοράσει τα δικαιώματα του βιβλίου. Ο αντιπρόσωπός του, «κυνηγός» βι­βλίων ικανών να μεταφερθούν στον κινηματογράφο, Κέι Μπράουν, το αγόρασε μόλις δημοσιεύτηκε, το 1936, και του το έστειλε με το μήνυμα: «Σε παρακαλώ, διάβασε’ το μία φο­ρά. Θα αφήσεις όλα τα άλλα και θα το αγοράσεις αμέσως». (Ένα χρόνο αργότερα, στις 24 Μαϊου του 1937. το βιβλίο θα κερδίσει το βραβείο Πούλιτζερ). Ο Σέλτζνικ, όμως, δίσταζε γιατί σκεφτόταν και το μεγάλο για την εποχή εκείνη ποσό α­γοράς δικαιωμάτων (50.000 δολάρια), αλλά και τα λόγια του μεγάλου κεφαλιού της MGM, Ίρβινγκ θάλμπεργκ: «Καμία ταινία με εμφύλιο πόλεμο δεν έκανε εισιτήρια»! Μετά την αγορά των δικαιωμάτων άρχισε ένας αγώνας δρό­μου για να γίνει η ταινία.

Πρώτη προτεραιότητα, η ανεύρεση του ηθοποιού που θα υποδυόταν τον Ρετ Μπάτλερ. Για το ρό­λο πέρασαν από την MGM διάφοροι. Ανάμεσά τους οι Έρολ Φλιν, Γκάρι Κούπερ. Ρόλαντ Κόλμαν και στο  τέλος ο Κλαρκ Γκέιμπλ. Ο τελευταίος, με προτροπή των φίλων του και ιδιαί­τερα της γυναίκας του Κάρολ Λόμπαρντ διάβασε το βιβλίο, αλλά δεν θεωρούσε τον εαυτό του ικανό για να παίξει το ρό­λο του Ρετ: «Τι καταπληκτικός ρόλος για τον Ρόλαντ Κόλμαν», είχε πει χαρακτηριστικά.

Όταν ο Σέλτζνικ ζήτησε από τη Μίτσελ τη γνώμη της. εκεί­νη απάντησε χιουμοριστικά: «Για το ρόλο του Ρετ Μπάτλερ ταιριάζει ο Γκράουτσο Μαρξ». Αργότερα, βέβαια, σε άλλο γράμμα, έλεγε σοβαρά ότι ο «Κλαρκ Γκέιμπλ δεν θα ήταν ποτέ η καλή επιλογή για το ρόλο του Ρετ».

Τελικά, ο Γκέιμπλ δέχτηκε χωρίς ιδιαίτερη προθυμία να παίξει το ρόλο του Ρετ…

Έρευνα για τη Σκάρλετ

Ο διευθυντής διαφήμισης της MGM ξόδεψε περίπου 100.000 δολάρια σε δύο χρόνια στέλνοντας 110 ατζέντηδες σε όλες τις πολιτείες να ψάξουν  για την ιδανική Σκάρλετ. Ο Σέλτζνικ πέρασε από δοκιμαστικό περισσότερες από 2.000 γυναίκες. Πήρε χιλιάδες γράμματα από ηθοποιούς που πρότειναν διάφορους για το ρόλο. Η Τζόαν Κρόφορντ απορρίφθηκε γιατί είχε κάτι το σκληρό επάνω της. Το ίδιο έγινε με τις Φράνσις Λι. Λορέτα Γιανκ. Τζιν Χάρλοου. Κάρολ Λόμπαρντ. Τζόαν Μπένετ… και πάει λέγοντας. Ο Τζορτζ Κιούκορ πρότεινε την Κάθριν Χέπμπορν αλλά ο Σέλτζνικ δεν την έβρισκε αρκετά σέξι.

Η  Λουσίλ  Μπολ, που γεμάτη δυσπιστία πήγε να βρει τον Σέλτζνικ για ακρόαση, διάβασε κάποιες ατάκες της Σκάρλετ και μετά ο Σέλτζνικ της είπε κοφτά: «Είσαι ελεύθερη». Δεν κα­τάλαβε σχεδόν για πότε απορρίφθηκε!

Η Μπέτυ Ντέιβις απέρριψε το ρόλο της Σκάρλετ επειδή σκεφτόταν ότι μπορεί να έχει ως συμπρωταγωνιστή τον Έρολ Φλιν, με τον οποίο αρνιόταν να συνεργαστεί.

Η  πα­ρέλαση των υποψηφίων· συνεχίστηκε, μέχρι που ο Σέλτζνικ ανακοίνωσε ότι μάλλον βρήκε τη Σκάρλετ στο  όνομα της φλογερής και  σέξι Πολέτ Γκοντάρ. Η ανακοίνωσή του,  ξεσήκω­σε θύελλα διαμαρτυριών, γιατί η Πολέτ ήταν στην εταιρεία του Τσάπλιν που είχε συνδεθεί με αντιαμερικανισμό, εκτός του ότι η «αμαρτωλή» Πολέτ είχε παντρευτεί το 1936 τον Τσάπλιν επάνω σε ένα πλοίο. Ο Σέλτζνικ μήνυσε στην Πολέτ ότι θα πάρει το ρόλο μόνο όταν αποδείξει ότι είναι νό­μιμα παντρεμένη με τον Τσάπλιν. Για άλλη μια φορά ατύχησε η Σκάρλετ.

Το Δεκέμβριο του 1938 θα αρχίσουν τελικά τα γυρίσματα χωρίς  να έχει βρεθεί η Σκάρλετ.

Τη σκηνή της περίφημης φωτιάς στην  Ατλάντα θα παρακο­λουθούν και ο Λώρενς  Ολιβιέ με τη γυναίκα του Βίβιαν Λι που είχε διαβάσει το βιβλίο και ήξερε για την αναζήτηση της Σκάρλετ. (Τους πρωταγωνιστές ντουμπλάρισαν σε αυτή τη σκηνή οι Τζέι Γουίλσεϊ και Αιλιν Γκούντβιν).

Ο Μάιρον Σέλτζνικ, αδελφός του Ντέιβιντ Σέλτζνικ θα συ­στήσει στον αδελφό του τη Βίβιαν. Εκείνος θα εντυπωσια­στεί από τα πράσινα μάτια της και θα της κάνει κατευθείαν δοκιμαστικό. Το πρόβλημα ήταν ότι η Βίβιαν έπρεπε να αποβάλει την εγγλέζικη αριστοκρατική προφορά της, πράγ­μα που κατάφερε. Η  όχι και πολύ γνωστή Βρετανή Βίβιαν Λι,  για 125 ημέρες,  θα αμειφθεί με το ποσό των 25 χιλιάδων δολαρίων, ενώ το μεγάλο τότε αστέρι του Χόλιγουντ Κλαρκ Γκέιμπλ πήρε 120 χιλιάδες δολάρια για 71 ημέρες.

Τα γυρίσματα

Διαδοχικά πήραν τα ηνία της ταινίας τρεις σκηνοθέτες. Πρώτος ανέλαβε ο Τζορτζ Κιούκορ. Από ό, τι λέγεται, ο Κλαρκ Γκέιμπλ πίστευε ότι ο Κιούκορ ενδιαφερόταν πε­ρισσότερο για το ρόλο της Σκάρλετ και της Μελάνι. Γι’ αυ­τό και ζήτησε την παρέμβαση του ίδιου του Λουίς Μάγερ για να τον αλλάξει. Έπειτα από 20 ημέρες ο Βίκτορ Φλέμινγκ. που μόλις; είχε τελειώσει τα γυρίσματα του «Μάγου του Οζ», ανέλαβε την ταινία. Ενδιάμεσα, για λίγες εβδομάδες, τον α­ντικατέστησε ο Σαμ Γουντ, όταν έπρεπε να συνέλθει από την υπερκόπωση.

Όμως, προβλήματα υπήρχαν και μεταξύ των δύο πρωταγω­νιστών. Η Λη δεν θεωρούσε καλό ηθοποιό τον Γκέιμπλ. Δεν της άρεσε που ακριβώς έπειτα από έξι ημέρες γύρισμα έφευ­γε από το πλατό. αλλά και αντιδρούοε για την άσχημη συ­μπεριφορά του. Μεταξύ των άλλων γκρίνιαζε ύστερα ατό κά­θε σκηνή φιλιού, γιατί μύριζε πολύ άσχημα το στόμα του. Η πρωταγωνίστρια κουβαλούσε στα γυρίσματα το βιβλίο της Μίτσελ και διαφωνούσε με το σκηνοθέτη για διάφορες αλ­λαγές που πρότεινε ο τελευταίος σε σχέση με το βιβλίο. Χαρακτηριστικό είναι ένα επεισόδιο μεταξύ τους, όταν της ζήτησε  να παίξει σε μια σκηνή «υπερβολικά», και η ίδια α­ντέδρασε υποδεικνύοντας του το αντίστοιχο κομμάτι της σκηνής από το βιβλίο. Εκείνος νευριασμένος της είπε: «Μις Λι. μπορείτε να βάλετε αυτό το σενάριο στο βρετανικό σας κώλο» και αποχώρησε από το γύρισμα για τέσσερις ημέρες.

Παραίτηση, όμως, δήλωσε και ο Γκέιμπλ που αισθάνθηκε εξαντλημένος μετά το τέλος των γυρισμάτων της σκηνής κατά την οποία η Μελάνι τον παρηγορεί για την αποβολή της Σκάρλετ. Η Ολίβια ντε Χάβιλαντ, ευτυχώς, τον έπεισε να γυ­ρίσει στην ταινία. Πάντως λέγεται ότι η Λι και η Ολίβια ντε Χάβιλαντ ήταν πολύ ανήσυχες μετά την απομάκρυνση του Κιούκορ και για ένα διάστημά του έκαναν μυστικές επι­σκέψεις για να τις συμβουλεύσει για το παίξιμό τους σε ε­πόμενες σκηνές.

Ο θρίαμβος

15 Δεκεμβρίου του 1939 είναι η ιστορική ημερομηνία της πρε­μιέρας της ταινίας. 10 δολάρια έκανε το εισιτήριο του θεά­τρου των 2.051 θέσεων, στο οποίο δόθηκε η πρεμιέρα. Όλοι ήταν εκεί. Ο Σέλτζνικ. η Μίτσελ, ο Γκέιμπλ, η Βίβιαν Λι και η Ολίβια ντε Χάβιλαντ. Μόνο ο Λέσλι Χάουαρντ έλειπε, κα­θώς είχε σκοτωθεί.

Αν και  η ταινία διαπραγματεύεται την κα­τάργηση της δουλείας τα μεγάλα κεφάλια του Χόλιγουντ δεν επέτρεψαν στη Χάτι Μακ Ντάνιελ που έκανε την οικονόμο Μάμι, να παρευρεθεί στην πρεμιέρα στην Ατλάντα, επειδή ηταν έγχρωμη!

300.000 κόσμος περίμενε στο δρόμο για να δει από κοντά τους πρυπαγωνιστές.

Η  ταινία πήρε 9 Όσκαρ: σκηνοθεσίας,  σεναρίου, πρώτου γυναικείου ρόλου (Βίβιαν Λι). παραγωγής, μοντάζ, καλλιτε­χνικής διεύθυνσης κ.ά.. ενώ 70.000.000 ήταν τα κέρδη της μόνο στις  ΗΠΑ και στον Καναδά. Τελικά, χάρη στην ται­νία ξημέρωσε μια πολύ καλή μέρα για τα στούντιο και τους πρωταγωνιστές τη… αφού παίζεται ακόμη.

Η  Ολίβια ντε Χάβιλαντ είναι η μόνη που ζει ακόμα και σήμέ­ρα λέει: «Κάθε φορά που τη βλέπω, βρίσκω κάτι φρέσκο, που δεν το έβλεπα πριν… Είναι τυχεροί εκείνοι που κέρδισαν την καλλιτεχνική αθανασία με το “Όσα παίρνει ο άνεμος».

Διαβάστε ακόμα:  «ΕΓΩ, η Σκάρλετ Ο’ Χάρα»…