Ισως η πιο γοητευτική πτυχή της Αθήνας στα μάτια κατοίκων και επισκεπτών είναι η αίσθηση της ιστορικότητας που αποπνέει η πόλη, ακόμα και στα πιο αναπάντεχα σημεία. Είναι αρκετά γνωστή, για παράδειγμα, η πολυκατοικία, στο υπόγειο της οποίας μπορείς να δεις ένα κομμάτι από τα Μακρά Τείχη.
ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΥΡΙΑΖΗ
Σήμερα θα μιλήσουμε για το υπόγειο μιας άλλης πολυκατοικίας, στην Πραξιτέλους αυτήν τη φορά, όπου βρίσκεται ένα σπάνιο δείγμα ιδιωτικού καταφυγίου που χτίστηκε παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και χρησιμοποιήθηκε τελικά στα Δεκεμβριανά.
Οδηγοί μας η συντονίστρια Φωτεινή Καπίρη και ο επιμελητής Γιώργος Γεωργακόπουλος της έκθεσης «Bunker» που διοργανώθηκε στον χώρο και πραγματεύτηκε έννοιες όπως η εξουσία, η φθορά, ο εγκλεισμός, η μετάλλαξη, η εξουσία και ο χρόνος, δηλαδή διαλέγεται με το ίδιο το καταφύγιο και την ιστορία του.
— Πείτε μας δυο λόγια για την ιστορία του κτιρίου.
Η έκθεση «Bunker» πραγματοποιείται σε ένα πραγματικό καταφύγιο που στεγάζεται στην οδό Πραξιτέλους 33, ένα μοντερνιστικό κτίριο του δεύτερου μισού της δεκαετίας το 1930 που, συμπωματικά, έφτασε σχεδόν ακέραιο στις ημέρες μας.
O επιμελητής της έκθεσης «Bunker» Γιώργος Γεωργακόπουλος.
— Το καταφύγιο που βρίσκεται στο εσωτερικό του κτιρίου ήταν ιδιωτική κατασκευή ή κατασκευάστηκε από το κράτος; Πώς επιλέχθηκε το συγκεκριμένο κτίριο για τη δημιουργία καταφυγίου; Ποιοι θα μπορούσαν το χρησιμοποιήσουν;
Το 1936, όταν τη διακυβέρνηση της Ελλάδας ανέλαβε ο Ιωάννης Μεταξάς, προβλέποντας την από αέρος προσβολή της πρωτεύουσας, εκπόνησε ένα εκτεταμένο πρόγραμμα προστασίας του αστικού πληθυσμού. Παράλληλα με τα μεγάλα δημόσια καταφύγια, σχεδιάστηκαν εκατοντάδες ιδιωτικά με συγκεκριμένες προδιαγραφές και συγκεκριμένη υποχρεωτική νομοθεσία, βάσει της οποίας κάθε καινούργιο κτίσμα έπρεπε να έχει καταφύγιο. Τα έξοδα κατασκευής βάραιναν τους κατασκευαστές ή ιδιοκτήτες του ακινήτου.
Θα πρέπει, ωστόσο, να σημειώσουμε ότι το καταφύγιο δεν ανήκε στους ιδιοκτήτες του κτιρίου αλλά στην πολιτική προστασία και κατ’ επέκταση στο υπουργείο Αμύνης της εποχής, που με συχνές ασκήσεις οργάνωνε τους γύρω κατοίκους για το σχέδιο εκκένωσης ή διαφυγής.
Έτσι, δικαίωμα χρήσης δεν είχαν μόνο οι ιδιοκτήτες του οικήματος αλλά και οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής, που δεν είχαν δική τους προστασία.
Πολλοί καλλιτέχνες περιέλλαβαν στη θεματολογία τους έννοιες όπως η εξουσία, η φθορά, ο εγκλεισμός, η μετάλλαξη, η εξουσία, ο χρόνος.
— Έχετε εικόνα της αρχικής μορφής του καταφυγίου; Χρησιμοποιήθηκε ποτέ όλα αυτά τα χρόνια;
Το συγκεκριμένο κτίσμα αποτελεί ένα εξαιρετικό και σπάνιο δείγμα ιδιωτικού καταφυγίου στην αρχική του μορφή, στο οποίο χρησιμοποιήθηκαν όλες οι προδιαγραφές της εποχής που ήταν υποχρεωτικές για πολύ μεγαλύτερα καταφύγια.
Περιλαμβάνει δύο κύριους χώρους συγκέντρωσης, ενισχυμένους με οπλισμένο σκυρόδεμα, με τρεις διπλούς αεραγωγούς εξαερισμού προστατευμένους από ατσάλινες ανοιγοκλειόμενες θυρίδες.
Επίσης, χώρο ενδιαίτησης με τα σωζόμενα πλακάκια του ’36-’37, έναν μικρό διπλό θάλαμο που ήταν σχεδιασμένος για τροφοθήκη και, βέβαια, τις θωρακισμένες ατσάλινες πόρτες της εισόδου και της εξόδου. Ακόμα και σήμερα θαυμάζει κανείς την προσεκτική δουλειά των τεχνιτών της εποχής στις λεπτομέρειες στο μωσαϊκό του δαπέδου, στα πλακάκια του χώρου ενδιαίτησης ή στη διάταξη της τροφοθήκης. Η μόνη σύγχρονη παρέμβαση είναι η τοποθέτηση πλακιδίων γύρω στο 2000.
Γενικά, τα καταφύγια στην Αθήνα, σε αντίθεση με αυτά του Πειραιά, που βομβαρδίστηκε από εχθρούς και φίλους, δεν χρησιμοποιήθηκαν παρά μόνο για το πολύ σύντομο διάστημα των Δεκεμβριανών, λόγω των αψιμαχιών στο κέντρο της Αθήνας.
Το συγκεκριμένο κτίσμα αποτελεί ένα εξαιρετικό και σπάνιο δείγμα ιδιωτικού καταφυγίου στην αρχική του μορφή.
πηγή: www.lifo.gr
