Πολλά χρόνια τώρα, παρακολουθούμε την εξελισσόμενη δυστυχία στις χώρες του τρίτου κόσμου. Βέβαια, αποτελεί κοινό τόπο, ότι η Αφρική «θρέφει» όλο τον κόσμο. Και είναι πράγματι άξιο μελέτης πως η πιο πλούσια ήπειρος, τόσο σε γεωργικά προϊόντα, όσο και σε φυσικούς πόρους, δεν είναι σε θέση να θρέψει, έστω με τα ελάχιστα, τους κατοίκους της.
Σιέρα Λεόνε
Αξίζει να δούμε μία σύντομη ανατομία στην οικονομία των χωρών αυτών και θα χρησιμοποιήσουμε ως χαρακτηριστικό παράδειγμα την Σιέρα Λεόνε
Η Σιέρα Λεόνε ανεξαρτητοποιήθηκε από την Μεγάλη Βρετανία το 1961.
Οι κάτοικοι της ανέρχονται στα έξι εκατομμύρια. Δυνατότητα γραφής και ανάγνωσης έχει το35%.Επίσημη γλώσσα είναι η Αγγλική αλλά ο πληθυσμός χρησιμοποιεί τοπικές διαλέκτους. Ενώ διαθέτει πολύ αξιόλογα κοιτάσματα ορυκτών(κυρίως διαμαντιών, ενώ είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς τιτανίου και βωξίτη, μεγάλη παραγωγός χρυσού και έχει ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα ρουτιλίου στον κόσμο), μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις, εκτεταμένα αλιευτικά πεδία, δεν έχει δημιουργήσει ισχυρή ντόπια βιοτεχνία ή βιομηχανία, ενώ η αγροτική παραγωγή βασίζεται σε ξεπερασμένες μεθόδους. Οι εντεινόμενες και συνεχείς εμφύλιες συγκρούσεις, επιτείνουν την οικονομική δυσχέρεια και την διάλυση των ήδη αδύναμων δομών.
Το τηλεφωνικό δίκτυο είναι πενιχρό (μόλις 24.000 συνδέσεις). Το οδικό δίκτυο καλύπτει μόλις 11.300 χλμ. Δεν υπάρχει σιδηροδρομικό δίκτυο.
Λόγω οικονομικών δυσχερειών, το κράτος αυτό έχει απευθυνθεί σε διεθνείς οργανισμούς για δανειοδότηση. Ως μέρους των υποχρεώσεων που απορρέουν από τις συμβάσεις δανειοδότησης, είναι και ο έλεγχος των ανωτέρω οργανισμών στην κατεύθυνση επένδυσης των κεφαλαίων και κατανομής των πόρων, έτσι ώστε να κατοχυρώσουν την επιστροφή των χρημάτων που δάνεισαν.
Υγεία
Πιο αναλυτικά, ζητήθηκε κατά το 1995-1996 η μείωση των δημοσίων υπαλλήλων κατά 28%.Επίσης ζητήθηκε η δραστική μείωση των μισθών. Έτσι, στον κλάδο της υγείας για παράδειγμα, το 2004 η αναλογία ήταν 0,11 εργαζόμενοι ανά 1000 κατοίκους, το 2008 η αναλογία έφτασε σε 0,02 εργαζόμενους ανά 1.000 κατοίκους, ενθαρρύνοντας τελικά και τη μετανάστευσή τους. Τέλος, το ΔΝΤ ενθάρρυνε την αποκέντρωση των συστημάτων υγείας με το επιχείρημα ότι αυτό προσφέρει πιο άμεση κάλυψη των τοπικών αναγκών. Αυτό, όμως, κατέστησε δυσκολότερη τη συντονισμένη, κεντρική κινητοποίηση για τη διαχείριση της κρίσης μεγάλων επιδημιών τύπου Έμπολα.
Η Σιέρα Λεόνε διαθέτει πλέον μόνο 200 γιατρούς για έξι εκατομμύρια κατοίκους. Κάθε παιδί που γεννιέται δεν θα έχει φαρμακευτική περίθαλψη και εμβόλια σε όλη του τη ζωή. Το προσδόκιμο ζωής είναι τα 36 χρόνια.
Παιδεία
Στην Αφρική η εκπαιδευτική πολιτική που ακολουθήθηκε από το ΔΝΤ οδήγησε στην πλήρη κατάρρευση του ήδη αδύναμου εκπαιδευτικού συστήματος. Με στόχο τον έλεγχο των δαπανών των τοπικών κυβερνήσεων ώστε αυτές να είναι σε θέση να αποπληρώσουν τα δάνεια τους, το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα επέβαλλαν μείωση των δαπανών της παιδείας και πάγωμα των προσλήψεων και των μισθών των δασκάλων.
Στη Σιέρα Λεόνε ενώ η Παγκόσμια Τράπεζα έδωσε δάνειο στην κυβέρνηση για να χτίσει σχολικά κτήρια, το ΔΝΤ απαγόρευσε να προσληφθούν δάσκαλοι ενώ απαίτησε μέρος του δανείου να χρησιμοποιηθεί για την αποπληρωμή των χρεών. Το αποτέλεσμα ήταν να χτιστούν οι αίθουσες αλλά να παραμείνουν άδειες καθώς δεν υπήρχαν δάσκαλοι να διδάξουν αλλά ούτε κ χρήματα να αγοραστούν βιβλία. Το υπουργείο για να αντιμετωπίσει τις ελλείψεις δασκάλων όρισε ανώτατο αριθμό παιδιών που μπορούν να φοιτήσουν στα σχολεία. Έτσι πολλά παιδιά πάνε πρώτη μέρα στο σχολείο μόνο για να βρουν τις πόρτες κλειστές καθώς δεν έχουν δικαίωμα εγγραφής.
Μια ολόκληρη γενιά καταδικάστηκε να γίνει φτηνά και αναλώσιμα εργατικά χέρια χωρίς μόρφωση και χωρίς κανένα δικαίωμα σε παροχές και επιδόματα.
«Αναγκαστική» στροφή στην Βιομηχανική γεωργία
Μέσα από προγράμματα «ανάπτυξης», καλλιεργούνται τεράστιες εκτάσεις, οι οποίες έχουν ενοικιαστεί ως και εκατό χρόνια, από ιδιωτικές εταιρείες αλλά και κράτη ( Χώρες του Κόλπου, Κίνα) με στοχοποίηση σε συγκεκριμένα τρόφιμα και βιοκαύσιμα, που προορίζονται για εξαγωγές στις αναπτυγμένες χώρες και ελάχιστα συμβάλλουν λόγω των συμφωνημένων τιμών στο κρατικό ταμείο, ενώ σίγουρα δεν μπορούν να θρέψουν τους κατοίκους. Η άθλια οικονομική κατάσταση και η «αμοιβή» των τοπικών παραγόντων, συμβάλλουν ώστε να παρακαμφθούν εμπόδια όπως η φορολογία, η νομοθεσία (εργατική νομοθεσία, ανθρώπινα δικαιώματα) ή η καταστροφή του περιβάλλοντος.
Ο ειδικός συντάκτης της έκθεσης του ΟΗΕ για το δικαίωμα στη διατροφή, Ολιβιέ Ντε Σούτερ, εκφράζει τη λύπη του που οι αφρικανοί ηγέτες, οι οποίοι υπογράφουν συμφωνίες χωρίς να συμβουλευτούν τα κοινοβούλιά τους, έχουν αποδυθεί σε έναν μεταξύ τους ανταγωνισμό, αντί να εργαστούν από κοινού για να επιβάλλουν προϋποθέσεις στους ξένους επενδυτές (ανάπτυξη των υποδομών ή υποχρεωτική διάθεση τουλάχιστον της μισής παραγωγής στις τοπικές αγορές). « Οταν η τροφή γίνεται σπάνιο είδος, ο επενδυτής αναζητεί ένα αδύναμο κράτος που να μην του επιβάλλει κανόνες », σχολιάζει κυνικά ο Χάιλμπεργκ .
Ματωμένα διαμάντια
Σύμφωνα με την Αφρικανική Ένωση το κόστος της διαφθοράς στην ήπειρο αυξάνεται συνεχώς και ισοδυναμεί με το ένα τέταρτο περίπου του ΑΕΠ της Αφρικής!!
Η χαλάρωση των θεσμών του κράτους , η μείωση των δημοκρατικών διαδικασιών και η συνεχής παράκαμψη της νομοθεσίας, έχουν οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση της διαφθοράς.
Τα αδαμαντωρυχεία της Αφρικής και ειδικά της Σιέρα Λεόνε, χρησιμοποιήθηκαν ως μέσον παράνομου πλουτισμού διεφθαρμένων πολιτικών, στήριξης δικτατοριών και απολυταρχικών καθεστώτων και χρηματοδότησης πολέμων, εμφυλίων σπαραγμών, ακόμη και γενοκτονιών.
Ο χώρος των αδαμαντωρυχείων βέβαια δεν είναι προσβάσιμος από επισκέπτες και τουρίστες. Συνεργάτες του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων όμως διείσδυσαν στην περιοχή και έγιναν μάρτυρες θηριωδιών. Φόνοι και βασανιστήρια από τις Αρχές και υποχρεωτική εργασία υπό άθλιες συνθήκες. Καταναγκαστικά έργα δηλαδή που συχνά περιλαμβάνουν και παιδιά.
Άλλες οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες
Η πτώση των φορολογικών εσόδων εμφανίζει φτάνει το 2.500%, σε σχέση με την δεκαετία 1960-70.
Επίσης παρατηρείται διεύρυνση στις κοινωνικές ανισότητες με «γκετοποίηση» μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού σε παραγκουπόλεις και σε φαβέλες, με ανεπαρκή δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης και ως αποτέλεσμα της ελλιπούς υγιεινής έχουμε την ραγδαία μετάδοση ασθενειών όπως ο Έμπολα. Σημειώνουμε πως δεν υπάρχει επαρκής μηχανισμός ούτε για να περισυλλέγουν τα πτώματα από τους δρόμους.
Το κατά κεφαλή ονομαστικό Α.Ε.Π. φτάνει σήμερα μόλις τα 347,00 δολάρια. Σημειώνουμε ότι η Σιέρα Λεόνε συγκαταλέγεται στις 10 πιο φτωχές χώρες του κόσμου σε σχέση με το κατά κεφαλήν Α.Ε.Π.
Το εμπορικό της ισοζύγιο το έτος 2000 για παράδειγμα, παρουσίαζε παθητικό με την αξία των εισαγωγών να φτάνει τα 145 εκατ. δολάρια και των εξαγωγών τα 65 εκατ. δολάρια ενώ η Σιέρα Λεόνε εξάγει κυρίως ρουτίλιο, βωξίτη, διαμάντια, καφέ, κακάο και ψάρια και οι εισαγωγές της περιλαμβάνουν κυρίως είδη διατροφής, μηχανήματα, τεχνικό εξοπλισμό και καύσιμα!!!
Σύνοψη-συμπεράσματα
Ουσιαστικά το χρέος των χωρών του Τρίτου Κόσμου ξεκινάει μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οπότε λόγω της αποικιακής επανάστασης οι αναπτυγμένες-αποικιοκρατικές χώρες κατανόησαν πως τα συμφέροντά τους ικανοποιούνταν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό μέσω της οικονομικής εξάρτησης παρά με τη συντήρηση κατοχικών στρατευμάτων στις χώρες αυτές. Οι ντόπιες άρχουσες τάξεις ήταν πολύ αδύναμες για να μπορέσουν να δώσουν ανάπτυξη στις καθυστερημένες οικονομίες τους σε ένα περιβάλλον λυσσαλέου διεθνούς ανταγωνισμού. Ο υψηλότοκος δανεισμός που ακολούθησε, καθόλου δε συνέβαλε στην ανάπτυξη της οικονομίας, αλλά εξαντλήθηκε σε πολεμικό εξοπλισμό και στον πλουτισμό διαφόρων διεφθαρμένων στοιχείων της εκάστοτε ντόπιας αστικής τάξης.
Ο υπερτοκισμός οδήγησε στο φαινόμενο όλες σχεδόν οι χώρες να έχουν πληρώσει πολλαπλά τα αρχικά τους δάνεια, αλλά ακόμα να υπολείπονται κατά πολύ της τελικής αποπληρωμής των τόκων. Στην κατάσταση αυτή οι διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί όπως το ΔΝΤ, το μόνο που έχουν να προτείνουν είναι η επιβολή διαφόρων πολιτικών «δομικής αναδιάρθρωσης» της οικονομίας, στην ουσία κάνοντας περικοπές στις όποιες κοινωνικές δαπάνες του κράτους.
Το χρέος της Σιέρα Λεόνε ανέρχεται στο 44,5% ως ποσοστό του Α.Ε.Π.! Αναφέρουμε ενδεικτικά ότι το 2012 η Ελλάδα είχε δημόσιο χρέος ίσο με 166% του ΑΕΠ, η Ιταλία 121%, η Ιρλανδία 109%, η Πορτογαλία 106% και οι ΗΠΑ 101%, η Γαλλία (87%), η Γερμανία (83%) και η Ισπανία (67%), ενώ η Ιαπωνία το ποσοστό ρεκόρ 233%!!!!!.
Τα χρέη των χωρών του Τρίτου Κόσμου αποτελούν ένα ελάχιστο ποσοστό του παγκόσμιου χρέους, ενώ μεγαλύτεροι οφειλέτες των τραπεζών είναι άλλα, ανεπτυγμένα υποτίθεται. Θα έλεγε λοιπόν κανείς πως εάν αυτό το μικρό ποσοστό του παγκόσμιου χρέους διαγραφόταν, τότε θα μπορούσε ίσως να λυθεί το θεμελιώδες πρόβλημα των χωρών αυτών.
Η οικονομία της Σιέρα Λεόνε τελικά, εξακολουθεί να βασίζεται στη βοήθεια που αποστέλλουν διεθνείς οργανισμοί.
Αγγελική Πάρλα
Οικονομολόγος
Μέλος της Ομάδας Foroline-ADC
Πηγές :
- Le Monde diplomatique
- H Εφημερίδα Των Συντακτών
- Αναφορές Action AID
- TVXS.gr
- The press project .gr
- Γιατροί του Κόσμου
Διαβάστε επίσης το πιο δημοφιλές άρθρο στο site μας τη εβδομάδα που πέρασε
Το Άρθρο μας
