Η Διονυσίου Αρεοπαγίτου, ο πεζόδρομος που περνά δίπλα στα σπουδαιότερα μνημεία της αρχαιότητας, είναι το βόρειο σύνορο μιας συνοικίας που έχει το προνόμιο να «συνομιλεί» με τον Ιερό Βράχο και επιπλέον να διαθέτει μοναδική θέα προς τους λόφους της Πνύκας και του Φιλοπάππου.
της Χαράς Τζαναβάρα
Φέρει το όνομα του στρατιωτικού και πολιτικού Γιάννη Μακρυγιάννη (1797-1864), καθώς ο αυτοδίδακτος «ρεπόρτερ» της Επανάστασης του 1821 επέλεξε την περιοχή για να κατασκευάσει την κατοικία του, ενώ τα κτήματά του έφταναν από την περιοχή του νέου Μουσείου της Ακρόπολης ώς τους Στύλους του Ολυμπίου Διός και το Ζάππειο.
Η ιστορία της συνοικίας Μακρυγιάννη χάνεται στα βάθη των αιώνων, καθώς οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως ευρήματα που ανάγονται στη νεολιθική περίοδο.
Στην ευρύτερη περιοχή έχουν βρεθεί στοιχεία που δείχνουν ότι κατοικούνταν από την 4η χιλιετία π.Χ. και άνθησε στους ιστορικούς αλλά και τους ρωμαϊκούς χρόνους, γι’ αυτό είχε ενταχθεί στο τείχος του Αδριανού.
Η παρακμή ήρθε κατά τη βυζαντινή περίοδο, ενώ στη διάρκεια της οθωμανικής κατοχής δεν φαίνεται να υπήρχαν κατοικίες.
Δεν είναι τυχαίο ότι είχε μείνει έξω από την περιτείχιση που κατασκεύασε το 1778, μέσα σε τρεις μήνες, ο μισητός -ακόμα και από Τούρκους- βοεβόδας των Αθηνών Χατζή Αλή Χασεκή, όπως σημειώνει ο Ιωάννης Τραυλός στο βιβλίο του «Πολεοδομική εξέλιξις των Αθηνών».
Στην περιοχή, επί της σημερινής οδού Βύρωνος, διαμορφώθηκε η αρβανίτικη πόρτα, ή πύλη των Τριών Πύργων, που «κούμπωνε» με την οδό η οποία οδηγούσε στο αρχαίο λιμάνι του Φαλήρου.
Το πιο ενδιαφέρον σημείο ήταν ο Σερπετζές, το οχυρό που είχε διαμορφωθεί κοντά στη στοά του Ευμένους.
Είναι το αδύνατο σημείο της οχύρωσης και γι’ αυτό επιλέχθηκε από τις ελληνικές δυνάμεις για να γίνει η έφοδος για την κατάληψη της Ακρόπολης, η οποία μετά από πολύμηνη πολιορκία παραδόθηκε από τους Τούρκους τον Ιούνιο του 1822.
Από το 1833 και την ανακήρυξη της Αθήνας σε πρωτεύουσα του νεότερου ελληνικού κράτους, άρχισε η κατοίκηση της νότιας πλευράς της Ακρόπολης.
Εκτός από τον στρατηγό Μακρυγιάννη, εγκαταστάθηκαν και άλλοι πρωταγωνιστές του απελευθερωτικού αγώνα. Στους παλαιότερους κατοίκους της περιοχής περιλαμβάνεται ο αγωνιστής Νικόλαος Καλλισπέρης.
Με καταγωγή από την Κάλυμνο, είχε πάρει μέρος σε πολεμικές επιχειρήσεις στη θάλασσα στα πληρώματα του «Παπανικολή».
Μετά την Απελευθέρωση υπηρέτησε σε υψηλές δημόσιες θέσεις, όπως του δικαστή και του νομάρχη Μεσσηνίας, αλλά αργότερα διώχθηκε λόγω της αντίθεσής του προς τον Οθωνα. Είχε ιδιαίτερη αγάπη στη μόρφωση, που μετέδωσε στα τρία παιδιά του και ιδιαίτερα στην κόρη του Σεβαστή (1858-1953), που φοίτησε στο πιο σημαντικό σχολείο της εποχής, το παρθεναγωγείο «Χιλλ».
Ηταν μια εποχή που επικρατούσε η αντίληψη ότι τα «γράμματα» δεν ταιριάζουν στις γυναίκες. Με αυτή τη «λογική» το 1884 το Πανεπιστήμιο Αθηνών απέρριψε το αίτημα της Σεβαστής και δεν την έκανε δεκτή στις τάξεις των φοιτητών παρ’ όλο που είχε αριστεύσει στις εξετάσεις.
Αυτή όμως δεν πτοήθηκε και ένα χρόνο μετά ξεκίνησε τις σπουδές της στη Φιλοσοφική Σχολή της Σορβόνης, από την οποία αποφοίτησε με άριστα.
«Η δεσποινίς Καλλισπέρη είναι κόρη θελήσεως σιδηράς και επιμονής πρωτοφανούς», έγραφε γι’ αυτήν η Καλλιρρόη Περέν στο πρώτο φεμινιστικό έντυπο της εποχής («Εφημερίς των Κυριών», τεύχος 48, Φεβρουάριος 1888).
Το 1891, όταν η Σεβαστή επέστρεψε στην Ελλάδα μετά από σπουδές στο Κέιμπριτζ και τη Σχολή Σεβρών, τα πράγματα είχαν κάπως βελτιωθεί και έτσι διορίστηκε καθηγήτρια Γαλλικών στο Αρσάκειο.
Τέσσερα χρόνια αργότερα έγινε η πρώτη γυναίκα επιθεωρήτρια Δημοτικής Εκπαίδευσης και διακρίθηκε για τις καινοτόμες απόψεις της για την ανάπτυξη της παιδείας, ενώ άφησε πίσω της σπουδαία βιβλιογραφία.
Το προνομιούχο οικόπεδο στη διασταύρωση με την οδό Παρθενώνος προήλθε από την αγορά τεσσάρων γειτονικών ακινήτων, που έγιναν από το 1907 ώς το 1919 από τη Σεβαστή και τον αδελφό της.
Ο Γιώργος Καλλισπέρης (1865-1936) υπήρξε υφηγητής του Ρωμαϊκού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, ενώ εκλέχθηκε δημοτικός σύμβουλος στην πρώτη δημαρχία του Σπύρου Μερκούρη.
Το βασικό κτίριο, που θεμελιώθηκε το 1911, χαρακτηρίζεται από την κυκλική απόληξη στη γωνία και τη διαμόρφωση του στηθαίου με στοιχεία που παραπέμπουν σε πύργο. Ως το 1930 είχαν προστεθεί άλλα δύο μικρότερα κτίρια.
Ολόκληρο το κτιριακό συγκρότημα έχει από δεκαετίες αφεθεί στην τύχη του. Πολλά κουφώματα και ένα μέρος της στέγης έχουν καταρρεύσει.
Το πυργόσπιτο της Σεβαστής Καλλισπέρη στου Μακρυγιάννη-Βασίλης Μαθιουδάκης
Τον Δεκέμβριο του 2012, μετά από παρέμβαση της μη κερδοσκοπικής κίνησης MONUMENTA, χαρακτηρίστηκε μνημείο από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) και το Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων, με την υπόμνηση ότι πρόκειται για χαρακτηριστικό δείγμα του νεοκλασικισμού των αρχών του 20ού αιώνα. Η εικόνα όμως δεν άλλαξε…
Λίγο πριν από τον θάνατό της, η Σεβαστή με χειρόγραφη διαθήκη της, άφησε ολόκληρη την περιουσία της στο Δημόσιο με το αίτημα να δημιουργηθεί ίδρυμα.
Τα μεγάλα ακίνητα στο Χαλάνδρι πέρασαν στον δήμο, που τα αξιοποίησε για την κατασκευή δύο σχολείων, που φέρουν τιμητικά την ονομασία «Καλλισπέρεια». Ο δήμος διεκδικεί επίσης το αρχοντικό στην περιοχή Μακρυγιάννη.
1. Το σχολείο
Δωρεά εν ζωή είναι και το οικόπεδο στην αρχή της σημερινής οδού Καλλισπέρη, όπου το 1932 χτίστηκε το ιστορικό 70ό Σχολείο που φέρει την υπογραφή του σπουδαίου αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού (1903-1976) και διακρίνεται για την υποδειγματική λειτουργικότητά του. Σε άλλο ακίνητο με πρόσοψη επί της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, που δώρισε η οικογένεια, στεγάζεται από το 1944 το Σύστημα Προσκόπων Ακροπόλεως.
2. Η μάχη
Στον Σερπετζέ, λόγω της γειτνίασης με το Σύνταγμα Χωροφυλακής που έδρευε στο κτιριακό συγκρότημα Μακρυγιάννη, δόθηκε τον Δεκέμβριο του 1944 μία από τις πιο σφοδρές μάχες με τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ.
πηγή:www.efsyn.gr
