Δεν θα με εξέπληττε αν ένας από τους παριστάμενους στην ακροαματική διαδικασία έβγαζε ένα όπλο και τον σκότωνε. Αν είχα όπλο, και πίστευα ότι δεν θα είχα συνέπειες, μπορεί να το έκανα εγώ ο ίδιος και να υποστήριζα στη συνέχεια ότι βρισκόμουν σε νόμιμη άμυνα. Θεωρεί κανείς το δικαστικό σύστημα της Νορβηγίας πρότυπο σεβασμού των οικουμενικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων – μέχρι την ημέρα που θα καθίσει σε ένα δικαστήριο του Όσλο και θα παρακολουθήσει πώς το σύστημα αυτό αντιμετωπίζει τον Άντερς Μπρέιβικ (Ο ακροδεξιός εξτρεμιστής που σκότωσε 77 ανθρώπους το 2011 στο νησί Utoya.στη Νορβηγία στην πλειοψηφία τους συνέδρους της νεολαίας του Εργατικού Κόμματος )
Όλοι λέμε ότι πιστεύουμε στα ανθρώπινα δικαιώματα. Αλλά τι σημαίνει ακριβώς ανθρώπινο δικαίωμα; Και ιδιαίτερα στην περίπτωση του Μπρέιβικ, τι εννοούμε με το ανθρώπινο δικαίωμά του να μη βασανίζεται;
Όταν βρέθηκα στο Όσλο το 2012, είχα μείνει άναυδος με τον σεβασμό που έδειχνε το δικαστήριο απέναντι στον φασίστα δολοφόνο. «Ο κατηγορούμενος έχει το δικαίωμα να σχολιάζει οτιδήποτε λέει ένας μάρτυρας», αναφέρουν οι κανόνες του δικαστηρίου. Ο μάρτυρας τον οποίο εκείνη την ημέρα μπορούσε να σφυροκοπήσει ο Μπρέιβικ ήταν η Τόνιε Μπρένα, οργανωτικό στέλεχος της νεολαίας του Εργατικού Κόμματος, η οποία περιέγραψε πώς κρύφτηκε και προσπάθησε να σώσει ένα τραυματισμένο κορίτσι, ενώ γύρω της σκοτώνονταν ο ένας μετά τον άλλον όλοι οι φίλοι της.
Η γεωγραφία του Ουτόγια, του νησιού όπου οι ακτιβιστές είχαν τη θερινή τους κατασκήνωση, είναι τέτοια, που οι δυνατότητες της Μπρένα ήταν πολύ περιορισμένες. Δεν υπήρχε ένας λόφος για να τρέξει ούτε μια σπηλιά για να κρυφτεί. Το μόνο που μπορούσε να κάνει ήταν να παραμείνει πεσμένη στο έδαφος, ελπίζοντας ότι ο Μπρέιβικ δεν θα την πρόσεχε και προσπαθώντας να μην ουρλιάξει με το μακελειό γύρω της.
Όταν είπα στους Νορβηγούς ότι το βρετανικό σύστημα δεν θα δεχόταν παρά μόνο την αμφισβήτηση των στοιχείων από τον κατηγορούμενο, με κοίταξαν αυστηρά. Έτσι είναι το σύστημά μας. Οι τρομοκράτες έχουν τα ίδια δικαιώματα με όλους τους άλλους. Δεν θα πέσουμε στο επίπεδό τους. Έτσι σκέφτηκαν την περασμένη εβδομάδα η δικαστής Ελεν Αντένες Σέκουλιτς και οι συνάδελφοί της όταν αποφάσισαν ότι το νορβηγικό κράτος βασανίζει τον Μπρέιβικ κρατώντας τον στην απομόνωση.
Πριν δολοφονήσει 69 νεαρούς σοσιαλδημοκράτες και σκοτώσει άλλους οκτώ Νορβηγούς με ένα παγιδευμένο αυτοκίνητο, ο Μπρέιβικ είχε γράψει ένα μακροσκελές και ακατανόητο μανιφέστο. Μιλούσε για «πολιτισμικό μαρξισμό», για τη «Σχολή της Φραγκφούρτης» και για την «ΕΣΣΔ». Όταν έφτανε όμως στην περιγραφή του τρόπου που ονειρεύεται να σκοτώνουν άνθρωποι σαν κι αυτόν, ήταν σαφέστατος. Το πρότυπό του ήταν οι τζιχαντιστές. Αν τον συλλάμβαναν, αυτός ο «ευρωπαίος μαχητής της ελευθερίας» θα χρησιμοποιούσε το δικαστήριο «για να στρατολογήσει όσο το δυνατόν περισσότερους συμπαθούντες». Αν τον φυλάκιζαν, η υπόσχεσή του ήταν να προσπαθήσει να προσηλυτίσει τους συγκρατούμενούς του ή να τους κρατήσει ως ομήρους.
Στις συνθήκες αυτές, αναρωτιέται κανείς ποια ανθρώπινα δικαιώματα υπερασπίζεται το δικαστήριο όταν λέει ότι η κράτηση του Μπρέιβικ στην απομόνωση «είναι απάνθρωπη και του προκαλεί ψυχολογικά τραύματα».
Ο Μπρέιβικ έχει τρεις χώρους στη διάθεσή του: Έναν για να κοιμάται, έναν για να μελετά κι έναν για να γυμνάζεται. Μπορεί να μιλά σε αξιωματούχους, σε ιερείς, σε γιατρούς και σε δικηγόρους. Δεν μπορεί όμως να έρθει σε επαφή με άλλους κρατούμενους.. Και δεν μπορεί να γράψει διακηρύξεις προς το έθνος. Το να αποκαλείς αυτή τη μεταχείριση «βασανιστήριο» αλλοιώνει το νόημα της λέξης. Η πραγματική απομόνωση, όπου ο κρατούμενος δεν βλέπει και δεν ακούει κανέναν, αποτελεί μια αναμφισβήτητη ωμότητα. Αλλά ο Μπρέιβικ δεν έχει υποβληθεί σε τίποτα τέτοιο.
Πολλοί μιλούν για τα ανθρώπινα δικαιώματα σαν να υπήρχαν ανέκαθεν. Στην πραγματικότητα εφευρέθηκαν από τον Διαφωτισμό και πρέπει να συνυπάρξουν με το άλλο σύστημα που εφηύρε – ή μάλλον αναβίωσε – ο Διαφωτισμός, τη δημοκρατία. Τα ανθρώπινα δικαιώματα αποδεικνύονται μερικές φορές μια δύσκολη έννοια για μια δημοκρατία. Αντιμετωπίζουμε όλους τους ανθρώπους με σεβασμό, ακόμη και τον Μπρέιβικ, ενώ όλα τα ένστικτά μας δείχνουν προς άλλη κατεύθυνση. Και έτσι πρέπει να γίνει. Όμως τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι μια δύσκολη έννοια και για τους υποστηρικτές τους, οι οποίοι πρέπει πάντα να τεκμηριώνουν τις αποφάσεις τους. Και να θυμούνται ότι πρέπει να πείθουν την κοινή γνώμη.
Με την προσφυγική κρίση και την άνοδο του λαϊκισμού να απειλούν τον ευρωπαϊκό φιλελευθερισμό, αυτό είναι ένα μάθημα που οι Νορβηγοί δικαστές δεν πρέπει να ξεχνούν.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
* Ο Νικ Κόεν είναι Βρετανός δημοσιογράφος, συγγραφέας και πολιτικός σχολιαστής. Αρθρογραφεί στον The Observer , διατηρεί μπλογκ στο The Spectator και γράφει τηλεοπτικές κριτικές στο περιοδικό Standpoint.Το πιο πρόσφατο βιβλίο του, με τίτλο «You Can?t Read this Book» – για τη λογοκρισία – εκδόθηκε το 2012, από τον εκδοτικό οίκο HarperCollins.
Οι αναδημοσιεύσεις Άρθρων Γνώμης , δεν απηχούν κατ’ ανάγκη και τις απόψεις της Ομάδας foroline-ADC.
