Το θέατρο «Πόρτα» αναλαμβάνει μια ιδιαίτερη αποστολή με τον Αλφρέ ντε Μισέ. Θέλει να μας ταξιδέψει αυτή τη φορά στο κέντρο του Ρομαντισμού, πράγμα που πρακτικά σημαίνει κάτι ανάλογο με ταξίδι στο κέντρο του κυκλώνα: αφού περάσεις από όλες τις αναταράξεις, τους θυελλώδεις ανέμους και τις καταιγίδες, εδώ επικρατεί απόκοσμη ηρεμία.
Εξω κυκλοφορούν πλάσματα έτοιμα να δοθούν στα πιο βίαια πάθη, να πεθάνουν για τις αρχές και για το γινάτι τους. Αλλά εδώ, στο κέντρο, τα πάντα κινεί κάποιο κέντρο που μένει έξω από τις ανθρώπινες εκρήξεις, που παρατηρεί τα ανθρώπινα και τα προσμετρά με την ελαφρά υπεροψία και την παιγνιώδη διάθεση ενός δανδή.
Ο Μισέ βίωσε έναν έντονο αιώνα ως παιδί. Έγραψε με την ειρωνική απόσταση ενός κυνικού, τη σαρκώδη ελευθερία ενός λιμπερτίνου, τη φλεγόμενη ηττοπάθεια ενός Ρομαντικού.
Και να που πρέπει τώρα να υποδεχτούμε το δικό του θεατρικό πόνημα, που εντοπίζεται όχι στα ύστερα, στα κατοπινά αυτού του αιώνα, αλλά καταμεσής του, θερμό πολύ όταν πας να το αγγίξεις, ψυχρό όταν ανατέμνεις το κέντρο του. Η υπόθεση της «Μαριάννας» είναι παρμένη από παλιά, νομίζω ότι οδηγεί (πού αλλού;) στον Βοκκάκιο.
Δύο φίλοι, ο Σέλιο και ο Οκτάβιο, λειτουργούν παραπληρωματικά ο ένας ως προς τον άλλο: ο πρώτος ανήκει στον χώρο της διανόησης, ο άλλος της δράσης. Ο ένας θα αγαπήσει ολοκληρωτικά, χωρίς όρια ή όρους. Με μια λέξη: σαν «ρομαντικός». Ο άλλος, πάλι, είναι αλήτης και «παλιόπαιδο», δρομέας των ανοιχτών δρόμων της επιθυμίας, εκείνος που θα οδηγήσει τα πράγματα στην εξάρθρωση και την καταστροφή τους, στην ήττα. Με την ίδια λέξη, πάλι: σαν «ρομαντικός».
Μιλάω έτσι αόριστα καθώς προσπαθώ κι εγώ, όπως νομίζω έκανε ο Θωμάς Μοσχόπουλος στη διδασκαλία του, να αποφύγω την παλιά, κουρασμένη μεταφορά ενός ήρωα, που φέρει το καλό, και του ειδώλου του, που αναλαμβάνει τον ρόλο του κακού. Δεν είναι διόλου έτσι στον Μισέ: το πάθος ούτως ή άλλως και η εκζήτηση διατρέχουν όλο το έργο – αλλοιώνει τα λόγια των προσώπων του ή τα στομώνει. Με δυο λόγια, κανείς εδώ δεν είναι τόσο «απλός», τόσο τυπικός, ώστε να μπορεί να κλειστεί στην παράγραφο κάποιας πεζής χαρακτηρολογίας.
Πιο ενδιαφέρον και από τα περιβόητα ρομαντικά διπλά είδωλα στην υπόθεση της «Μαριάννας» είναι τα είδωλα που βρίσκουμε στο εσωτερικό της. Ο Σέλιο, λόγου χάρη, είναι εξίσου «διπλός»: ανήκει τόσο στον χώρο της αφοσιωμένης αγάπης όσο και στον χώρο της ερωτικής ψευδαίσθησης. Οσο για τον φίλο του, δεν τίθεται καν θέμα: είναι δυνατόν ένας τέτοιος θρυλικός Καζανόβας να αποδεικνύεται ταυτόχρονα αφοσιωμένος στη φιλία;
Αφήνω τελευταία τη βασική -όπως πιστεύω- πρωταγωνίστρια: τη Μαριάννα. Η μεγάλη προσφορά της παράστασης βρίσκεται στη δική της μορφή, τολμώ να πω, σπουδαιότερη ίσως κι από εκείνη που συνέλαβε ο δημιουργός της: ελεύθερη από τις συμβάσεις της εποχής, ετεροπροσδιοριζόμενη, σαν κάθε γυναίκα της εποχής, κι ωστόσο αυτοδιάθετη στο κέντρο. Μια πρώιμη γυναίκα του μοντερνισμού, που αναδύεται με δική της ευθύνη στο προσκήνιο.
Αλλά ας αφήσουμε τη Μαριάννα να βαδίζει προς τους επόμενους αιώνες και ας στραφούμε σε άλλο ερώτημα. Στο αν πράγματι μπορούμε σήμερα να δούμε τους ήρωες αυτούς τού Μισέ σαν «σύγχρονούς μας».
Νομίζω ότι η παράσταση στο «Πόρτα» σ’ αυτό ακριβώς στοιχηματίζει. Ανεβάζει το έργο, ανεβάζοντας και τον συγγραφέα του. Ανεβάζει τη δική του πνευματικότητα, τη δική του στάση, τη θέση και τη γλώσσα ακόμη (ευφυώς μέρος της παράστασης ακούγεται μέσω της Ερμείας στη γλώσσα του Μισέ, στον αφρό της γαλλικής).
Συγκίνηση, χιούμορ και επανάσταση
Σαν μια σκοτεινή γκραβούρα (με τα σκηνικά της Ευαγγελίας Θεριανού και τους φωτισμούς της Σοφίας Αλεξιάδου), με είδωλα που εναλλάσσονται, μπόλικη ειρωνεία και εκείνη την υπόγεια καρναβαλική διάθεση (πολύ ωραία τα κοστούμια της Κλαιρ Μπρέσγουελ) που αποτελεί πια το αισθητικό ίδιον του σκηνοθέτη, στο «Πόρτα» «παίζουν ότι παίζουν» το έργο του Μισέ. Θέλω να πω, ότι αντί να το μεταφέρουν στο σήμερα, συγκροτούν ένα «σήμερα» που το παρατηρεί αντίστροφα.
Ναι, τα λόγια του βρίσκονται εκεί, η ρητορική του μένει πάντα ενεργή (και τι ρητορική!), αλλά ο τρόπος που μεταφέρεται σε εμάς συνδέει την παιγνιώδη σύνδεση του χθες με το σημερινό ερωτικό -αισθησιακό- παιχνίδι. Η παράσταση είναι αληθινά ερωτική, και τόσο μελαγχολική ώστε ίσως μόνο έφηβοι να διακρίνουν τη γοητεία της.
Βρίσκεται άλλωστε εδώ το πνεύμα μιας ηλικίας τολμηρής και παρθένας, που θέλει να μοιράσει το βάρος της κοινωνικής αδικίας ανάμεσα σε έναν αδικαίωτο έρωτα που της χαρίζεται και στο δίκαιο ενός έρωτα που της αρνούνται.
Αυτά τα φοβερά λόγια του Μισέ πάνω στη σκηνή ακούγονται σαν τραγική ερωτική ιστορία, με συγκίνηση και χιούμορ, αλλά και σαν πρελούδιο επανάστασης, μια ροκ μπαλάντα για καταραμένους. Εξάλλου αυτό δεν είναι το χαρακτηριστικό του Ρομαντισμού; Οχι μόνο το τι γίνεται, αλλά και το πώς τελειώνει. Εδώ, ας πούμε, τελειώνει με ήττα. Ενα έργο που θα έπρεπε να εξυμνεί κανονικά τη ζωή και τη νεότητα, μας ξεπροβοδίζει στο νεκροταφείο.
Η Μαριάννα της Ηλιάννας Μαυρομάτη αναλαμβάνει το μεγαλύτερο βάρος. Εδώ βρίσκεται η οπτική της κοπέλας που βλέπει τον κόσμο μέσα από την πρόθεση και τη θέση του φύλου της. Ο ρόλος του Σέλιο, πάλι, μοιράζεται ανάμεσα στους Ντένη Μακρή και Αλέξανδρο Χρυσανθόπουλο. Οι ίδιοι κάνουν και τον Ορσίνι, ρόλο αντανάκλαση του παρελθόντος στο παρόν.
Ο Οκτάβιος του Γιώργου Παπαγεωργίου είναι βαθιά αντιφατικός ήρωας, απροσδιόριστος. Ξέρεις πως φέρνει μέσα του την ήττα, το παγωμένο κέντρο του Ρομαντισμού, για το οποίο μιλήσαμε στην αρχή.
Η γήινη Σιούτα της Ξένιας Καλογεροπούλου (πολύ καλή η μετάφρασή της), ο Τιμπιά του Παντελή Βασιλόπουλου, ο Κλαύδιος του Χρήστου Σαπουντζή και η μαεστρικά υπερ-ρομαντική Ερμεία της Αλεξάνδρας Σακελλαροπούλου δίνουν από κοινού το φόντο μιας εποχής στην οποία κυριαρχεί η εκζήτηση αλλά και η διαφθορά. Ο Μισέ ανεβαίνει στο «Πόρτα» το ίδιο «ιδιότροπος» πάντα, το ίδιο έφηβος.
- *Αναδημοσίευση από το http://www.efsyn.gr/
Θέατρο Πόρτα
Λεωφ. Μεσογείων 59, Αμπελόκηποι,Αμπελόκηποι
Τηλ : 2107711333
Παραστάσεις :
Πληροφορίες : Απόγ.: Κυρ. 6.30 μ.μ. Βραδ.: Πέμ.- Σάβ. 9.15 μ.μ.
Τιμη : € 15, 10, 8. Κάθε Πέμ. € 10.
