Οι μέτοχοι ανώνυμης εταιρίας μη εισηγμένης στο χρηματιστήριο, που εκπροσωπούν μειοψηφικό ποσοστό του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου, έχουν δικαιώματα πληροφόρησης για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων καθώς και δικαιώματα σε σχέση με την διοίκηση της ΑΕ, όπως αυτά αποτυπώνονται στον νόμο.
Δικαιώματα πληροφόρησης για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων έχουν και τα μεμονωμένα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της ΑΕ, προκειμένου να είναι σε θέση να εκτελούν με επάρκεια την αποστολή τους αλλά και να φέρουν την αντίστοιχη ευθύνη για την διοίκηση της εταιρείας.
Νομικό Πλαίσιο
Τα δικαιώματα της μειοψηφίας των μετόχων ΑΕ προβλέπονται στις διατάξεις των άρθρων 18, 22α, 39 και 40 του Ν. 2190/1920, σε συνδυασμό με εκείνες των άρθρων 281, 288 και 901-903 ΑΚ.
Δικαιώματα Πληροφόρησης Μειοψηφίας για τις Εταιρικές Υποθέσεις της ΑΕ
Μετά από αίτηση οποιουδήποτε μετόχου, που υποβάλλεται στην εταιρεία πέντε (5) τουλάχιστον πλήρεις ημέρες πριν από τη γενική συνέλευση, το διοικητικό συμβούλιο υποχρεούται να παρέχει στη γενική συνέλευση τις αιτούμενες συγκεκριμένες πληροφορίες για τις υποθέσεις της εταιρείας, στο μέτρο που αυτές είναι χρήσιμες για την πραγματική εκτίμηση των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης (άρθρο 39 § 4 α’ του κ.ν. 2190/1920).
Με αίτηση μετόχων, που εκπροσωπούν το ένα εικοστό (1/20) του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου, το διοικητικό συμβούλιο υποχρεούται να ανακοινώνει στην τακτική (μόνο) γενική συνέλευση, τα ποσά που, κατά την τελευταία διετία, καταβλήθηκαν σε κάθε μέλος του διοικητικού συμβουλίου ή τους διευθυντές της εταιρείας, καθώς και κάθε παροχή προς τα πρόσωπα αυτά από οποιαδήποτε αιτία ή σύμβαση της εταιρείας με αυτούς (άρθρο 39 § 4 β’ του κ.ν. 2190/1920).
Μετά από αίτηση μετόχων, που εκπροσωπούν το ένα πέμπτο (1/5) του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου η οποία υποβάλλεται στην εταιρεία πέντε (5) τουλάχιστον πλήρεις ημέρες πριν από τη γενική συνέλευση, το διοικητικό συμβούλιο υποχρεούται να παρέχει στη γενική συνέλευση πληροφορίες για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων και την περιουσιακή κατάσταση της εταιρείας (άρθρο 39 § 5 του κ.ν. 2190/1920).
Η παροχή πληροφοριών είναι έγγραφη και μπορεί να περιλαμβάνει την χορήγηση εγγράφων της εταιρείας (ΠΠΑ 463/2011).
Για την άσκηση των δικαιωμάτων τους, οι αιτούντες μέτοχοι μειοψηφίας οφείλουν να αποδεικνύουν τη μετοχική τους ιδιότητα και τον αριθμό των μετοχών που κατέχουν κατά την άσκηση του σχετικού δικαιώματος (άρθρο 39 § 8 του κ.ν. 2190/1920). Τέτοια απόδειξη συνιστά η κατάθεση των μετοχών τους, που τους παρέχουν τα ανωτέρω δικαιώματα, από τη χρονολογία της επιδόσεως της αιτήσεως μέχρι της εκδόσεως αποφάσεως του Δικαστηρίου στο Ταμείο της εταιρίας ή στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων ή παρ` οιαδήποτε ανώνυμη τραπεζιτική εταιρία στην Ελλάδα [ΕφΔωδ. 227/2004 δημ. ΝΟΜΟΣ].
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις το διοικητικό συμβούλιο μπορεί να αρνηθεί την παροχή των πληροφοριών για αποχρώντα ουσιώδη λόγο, ο οποίος αναγράφεται στα πρακτικά. Τέτοιος λόγος δύναται να είναι, υπό προϋποθέσεις, η εκπροσώπηση των αιτούντων μετόχων στο διοικητικό συμβούλιο. Τυχόν αμφισβήτηση ως προς το βάσιμο ή μη της αιτιολογίας άρνησης παροχής των πληροφοριών, επιλύεται από το μονομελές πρωτοδικείο της έδρας της εταιρίας, με απόφασή του που εκδίδεται κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων. Με την ίδια απόφαση το δικαστήριο υποχρεώνει και την εταιρία να παράσχει τις πληροφορίες που αρνήθηκε (άρθρο 39 § 5 και 6 του κ.ν. 2190/1920).
Δικαιώματα Πληροφόρησης Μελών ΔΣ για τις Εταιρικές Υποθέσεις της ΑΕ
Το δικαίωμα πληροφόρησης του μέλους διοικητικού συμβουλίου ανώνυμης εταιρίας είναι αυτοτελές και προσωποπαγές ασκείται από το ίδιο και όχι μέσω του διοικητικού συμβουλίου, είναι δε άσχετο προς εκείνο του ελέγχου της ανώνυμης εταιρίας, ως προς το οποίο ισχύουν ειδικές διατάξεις (ΜΠΑ 11323/1987 ΕλλΔνη 1988.383, ΜΠΘ 1420/1980 ΕΕμπ 1981.262).
Υπόχρεος προς παροχή πληροφοριών είναι όχι το νομικό πρόσωπο της εταιρίας μέσω του διοικητικού της συμβουλίου, όπως αντίθετα γίνεται δεκτό για την άσκηση του δικαιώματος ελέγχου από τη μικρή ή μείζονα μειοψηφία των μετόχων ανώνυμης εταιρίας, αλλά το μέλος ή τα μέλη του διοικητικού της συμβουλίου που εμποδίζουν τη γνώση της πορείας των εταιρικών υποθέσεων.
Η έκταση του δικαιώματος ενημερώσεως του μέλους διοικητικού συμβουλίου ανώνυμης εταιρίας οριοθετείται από την (αναλόγως εφαρμοζόμενη, μόνο για το περιεχόμενο του δικαιώματος), διάταξη του άρθρου 755 σε συνδυασμό με τα άρθρα 281 και 288 ΑΚ. Έτσι το μέλος του διοικητικού συμβουλίου, δικαιούται, κατ’ αρχήν, να λαμβάνει γνώση για κάθε υπόθεση της εταιρίας, στα γραφεία της εταιρίας, να εξετάζει τα βιβλία και έγγραφα κλπ. μέσα στο σκοπό και στο λειτουργικό πλαίσιο της εταιρίας και των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων της διοικήσεώς της (ΜΠΑ 2997/1995 Τρ.Νομ.Πληρ. Νόμος).
Σε περίπτωση συνδρομής επείγουσας περίπτωσης υφίσταται προς τούτο δυνατότητα λήψεως ασφαλιστικών μέτρων με τη μορφή της ρυθμίσεως καταστάσεως για το εν λόγω ασφαλιστέο δικαίωμα πληροφόρησης του μέλους διοικητικού συμβουλίου ανώνυμης εταιρίας (ΜΠΘ 1920/1980 και ΜΠρΑ 11323/1987 ο.π.).
Δικαιώματα Μειοψηφίας σε Σχέση με την Διοίκηση της ΑΕ
Μέτοχοι, που εκπροσωπούν το ένα εικοστό (1/20) του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου ανώνυμης εταιρείας, έχουν κατόπιν αίτησης προς το διοικητικό συμβούλιο τα παρακάτω δικαιώματα :
Σύγκληση Έκτακτης Γενικής Συνέλευσης των Μετόχων – Το διοικητικό συμβούλιο έχει την υποχρέωση να συγκαλέσει τη ΓΣ σε έκτακτη συνεδρίαση, η οποία δεν πρέπει να απέχει περισσότερο από σαράντα πέντε (45) ημέρες από την ημερομηνία επίδοσης της αίτησης. Εάν δεν συγκληθεί γενική συνέλευση από το διοικητικό συμβούλιο εντός είκοσι (20) ημερών από την επίδοση της σχετικής αίτησης, η σύγκληση διενεργείται από τους αιτούντες μετόχους με δαπάνες της εταιρείας, με απόφαση του μονομελούς πρωτοδικείου της έδρας της εταιρείας, που εκδίδεται κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων. Στην απόφαση αυτή ορίζονται ο τόπος και ο χρόνος της συνεδρίασης, καθώς και η ημερήσια διάταξη (άρθρο 39 § 1 του κ.ν. 2190/1920).
Εγγραφή Θεμάτων στην Ημερήσια Διάταξη Γενικής Συνέλευσης – Σε ΓΣ, που έχει ήδη συγκληθεί, η μειοψηφία μπορεί να αιτείται να συζητηθούν πρόσθετα θέματα, εάν η σχετική αίτηση περιέλθει στο Διοικητικό Συμβούλιο δεκαπέντε (15) τουλάχιστον ημέρες πριν από τη γενική συνέλευση. Τα πρόσθετα θέματα πρέπει να δημοσιεύονται ή να γνωστοποιούνται, με ευθύνη του Διοικητικού Συμβουλίου επτά (7) τουλάχιστον ημέρες πριν από τη γενική συνέλευση (άρθρο 39 § 2 του κ.ν. 2190/1920).
Αναβολή Γενικής Συνέλευσης – Ο πρόεδρος της ΓΣ υποχρεούται κατόπιν σχετικής αίτησης της μειοψηφίας να αναβάλει μια μόνο φορά τη λήψη αποφάσεων από τη γενική συνέλευση, τακτική ή έκτακτη, για όλα ή ορισμένα θέματα, ορίζοντας ημέρα συνέχισης της συνεδρίασης, αυτή που ορίζεται στην αίτηση των μετόχων, η οποία όμως δεν μπορεί να απέχει περισσότερο από τριάντα (30)ημέρες από τη χρονολογία της αναβολής (άρθρο 39 § 3 του κ.ν. 2190/1920).
Δικαιώματα Μειοψηφίας για τον Έκτακτο Έλεγχο της ΑΕ
Μέτοχοι της εταιρείας που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το ένα εικοστό (1/20) του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου έχουν δικαίωμα να ζητήσουν έλεγχο της εταιρείας από το μονομελές πρωτοδικείο της περιφέρειας στην οποία εδρεύει κατά την διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας. Το καταστατικό μπορεί να μειώσει, όχι όμως και πέραν του ημίσεος, το ποσοστό αυτό (άρθρο 40 § 1 του κ.ν. 2190/1920).
Ο έλεγχος διατάσσεται, εάν πιθανολογούνται πράξεις που παραβιάζουν διατάξεις των νόμων ή του καταστατικού της εταιρείας ή αποφάσεις της γενικής συνέλευσης. Σε κάθε περίπτωση, η αίτηση ελέγχου πρέπει να υποβάλλεται εντός τριών (3) ετών από την έγκριση των οικονομικών καταστάσεων της χρήσης, εντός της οποίας τελέστηκαν οι καταγγελλόμενες πράξεις (άρθρο 40 § 2 του κ.ν. 2190/1920).
Μέτοχοι της εταιρείας, που εκπροσωπούν το ένα πέμπτο (1/5) του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου, δικαιούνται να ζητήσουν από το μονομελές πρωτοδικείο της περιφέρειας στην οποία εδρεύει η εταιρεία τον έλεγχο της εταιρείας, εφόσον από την όλη πορεία αυτής καθίσταται πιστευτό ότι η διοίκηση των εταιρικών υποθέσεων δεν ασκείται όπως επιβάλλει η χρηστή και συνετή διαχείριση. Το καταστατικό μπορεί να μειώσει, όχι όμως και πέραν του ημίσεως, το ποσοστό του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου που απαιτείται για την άσκηση αυτού του δικαιώματος (άρθρο 40 § 3 του κ.ν. 2190/1920).
Οι αιτούντες τον έλεγχο μέτοχοι οφείλουν να αποδείξουν στο δικαστήριο ότι κατέχουν τις μετοχές που τους δίνουν το δικαίωμα να ζητήσουν τον έλεγχο της εταιρείας. Το δικαστήριο μπορεί να κρίνει ότι η εκπροσώπηση των αιτούντων μετόχων στο διοικητικό συμβούλιο δεν δικαιολογεί τον έλεγχο με βάση το άρθρο αυτό (άρθρο 40 § 4 και 5 του κ.ν. 2190/1920).
Προϋπόθεση ασκήσεως δικαιώματος ελέγχου από τη «μικρή μειοψηφία» (1/20) είναι η καταγγελία συγκεκριμένων πράξεων, από τις οποίες πιθανολογείται η παραβίαση διατάξεων οποιουδήποτε νόμου ή του καταστατικού ή των αποφάσεων της Γενικής Συνέλευσης, με σκοπό, κατά κύριο λόγο, την προστασία των συμφερόντων των ενδιαφερομένων προσώπων και ιδιαίτερα της μειοψηφίας των μετόχων, η οποία επιτυγχάνεται ιδίως με τη συλλογή του αναγκαίου αποδεικτικού υλικού για τη θεμελίωση τυχόν αξιώσεως αποζημιώσεως κατά των μελών του διοικητικού συμβουλίου της εταιρίας ή κατ` άλλων υπευθύνων ή την επίκριση του διοικητικού συμβουλίου και τη διαφώτιση της Γενικής Συνέλευσης. Αντιθέτως, ο έκτακτος έλεγχος της «μεγάλης μειοψηφίας» (1/3) δεν είναι μόνο έλεγχος νομιμότητας (χρηστότητας), αλλά είναι και ο έλεγχος σκοπιμότητας (σύνεσης), δηλαδή επεκτείνεται στην εξακρίβωση, του αν οι εταιρικές πράξεις ωφελούν ή ζημιώνουν την εταιρία, ήτοι αν επαυξάνουν το ενεργητικό και τα κέρδη της. Μόνη αρνητική προϋπόθεση του ελέγχου της «μεγάλης μειοψηφίας» είναι να μη εκπροσωπείται αυτή στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρίας δ` εκπροσώπων της, πολλώ δε μάλλον να μη συμμετέχει κάποιο μέλος της στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρίας. Η αρνητική αυτή προϋπόθεση δεν ισχύει για τον έλεγχο από τη «μικρή μειοψηφία», αφού ούτε από το γράμμα αλλά ούτε και από το πνεύμα του νόμου διαφαίνεται πρόθεση του νομοθέτη να επιβάλει τέτοια προϋπόθεση στην άσκηση του δικαιώματος ελέγχου της «μικρής μειοψηφίας» (ΕφΑθ 145/2012).
Η σχετική αίτηση μπορεί να στρέφεται κατά του νομικού προσώπου της εταιρίας αλλά και κατά των μελών της ελεγκτέας διοικήσεως, τα οποία ομοδικούν (άρθρο 74 παρ. 2 ΚΠολΔ), ως συνυποκείμενα με εκείνην (διοίκηση) στον έλεγχο και ευθυνόμενα είτε εκ της εντολής είτε εκ του αδικήματος (Ι. Μάρκου, Τα δικαιώματα ελέγχου της μειοψηφίας στην Ανώνυμη Εταιρία, Αρμ 1979,476. Nισυραίος, To Δίκαιο της Ανώνυμης Εταιρίας, τόμ. 5ος – Ελεγκτές και δικαιώματα της μειοψηφίας, σελ. 412.1, Πασσιάς, To Δίκαιο της Ανωνύμου Εταιρίας, σελ. 782 επ. Ι. Παπαγιάννης, Δίκαιο Ανωνύμων Εταιριών, σελ. 491 επ. ΑΠ 9/1980 ΝοΒ 28,1129. ΑΠ 578/1979 ΝοΒ 27,1607, ΕφΑΘ 763/1999 ΕΕμπΔ 2000,315, ΕφΠειρ 1329/1997 ΔΕΕ 1998,473).
Για την παραδοχή της αίτησης απαιτείται πιθανολόγηση ότι με τις καταγγελλόμενες πράξεις παραβιάζονται διατάξεις των νόμων ή του καταστατικού της εταιρίας ή των αποφάσεων της Γενικής Συνέλευσης, η δε αξιούμενη πιθανολόγηση έχει ως αντικείμενο πραγματικά γεγονότα και όχι τον νομικό χαρακτηρισμό των γεγονότων που επικαλούνται οι αιτούντες ως παραβιάσεων (ΑΠ 289/1999 ΕΕμπΔ 52 (1999),322, ΕφΑΘ 4958/1994 ΕΕμπΔ 47,88). Είναι επίσης προφανές ότι και ένας μόνο-μέτοχος μπορεί να ασκήσει το δικαίωμα ελέγχου, εφόσον συγκεντρώνει το απαιτούμενο ποσοστό κεφαλαίου.
Νομική Συμβουλή : Η μειοψηφία των μετόχων ΑΕ είναι συχνά έκθετη σε παράνομες και καταχρηστικές αποφάσεις της πλειοψηφίας. Για τον λόγο αυτόν για την προστασία της μειοψηφίας προβλέπονται στον νόμο δικαιώματα πληροφόρησης, εκτάκτου ελέγχου και προσφυγής στη δικαιοσύνη.
Antonios Broumas
E-mail info@lawandtech.eu
Αναδημοσίευση από το http://lawandtech.eu/
