Οι …κυρίες της αυλής, τα οικόπεδα με δόσεις, η «άνοιξη» της Αττικής…

Οι οικογένειες που έφταναν στην πρωτεύουσα απ’ την περιφέρεια και στοιβάζονταν σε δωμάτια γύρω από μιαν αυλή, μετατρέποντας έτσι τις παλιές μονοκατοικίες σε “πολυκατοικίες”.

Οι κοπελιές, που τις έβαζαν οι γονείς εσώκλειστες σε “καλά σπίτια”, παραδουλεύτρες, πλύστρες και μαγείρισσες ή για να μάθουν μια “τέχνη” κοντά σε έμπειρες μοδίστρες και κομμώτριες. Οι άντρες, που δούλευαν οικοδόμοι, εργάτες στα εργοστάσια, οδηγοί στα λεωφορεία και τα ταξί. Οι λίγοι επιχειρηματίες (…βιοτέχνες, έμποροι, μαγαζάτορες, ιδιοκτήτες αυτοκινήτων επαγγελματικής χρήσης κλπ) που ερχόμενοι στην πρωτεύουσα είχαν μια σιρμαγιά, αφού πρώτα έβγαλαν στο σφυρί την πατρογονική περιουσία κι οι ντόπιοι κάτοικοι των περιχώρων, ψαράδες, αγρότες κι εργάτες στα μεταλλεία και στα νταμάρια.

Αυτοί είναι -μέσες άκρες- οι “κομπάρσοι” της ιστορίας…

Για τους “πρωταγωνιστές” έγραφαν οι κοσμικές στήλες των εφημερίδων και των περιοδικών ποικίλης ύλης της εποχής. Ο “Θησαυρός”, το “Ρομάντζο”, ο “Ταχυδρόμος” και άλλα λαϊκά περιοδικά του ’50 και του ’60, διαφήμιζαν -εμμέσως πλην σαφώς- εκτός από ηλεκτρικές κουζίνες ΠΙΤΣΟΣ , ψυγεία ΙΖΟΛΑ και κουβαρίστρες DMC και τον τρόπο ζωής των οικονομικώς ευκατάστατων στρωμάτων… ένα “life-style” επιφανειακό μεν, ελκυστικό δε. Ανέκαθεν και παγκοσμίως, άλλωστε, η καλύτερη και πιο εύκολη ζωή υπήρξε πρότυπο (…παραβλέποντας τη σοφή ρήση “το καλύτερο είναι εχθρός του καλού”).

Από τα λίγα σημεία συνεύρεσης προνομιούχων και μη, ήταν οι υπαίθριοι χώροι αναψυχής. Τα βουνά και οι παραλίες της Αττικής ήταν ανοιχτά και προσβάσιμα για όλους, είτε κυκλοφορούσαν με ακριβά αυτοκίνητα, ντυμένοι με επώνυμα εκδρομικά συνολάκια, είτε σκαρφάλωναν στο τραμ “Ομόνοια-Πειραιάς” κι αργότερα στο λεωφορείο της γραμμής, με ντρίλινα κοστούμια και δροσερά φορέματα από “τσίτι με το μέτρο”…

Ύστερα ήρθαν κι εκείνες οι ραδιοφωνικές εκπομπές με τα λαϊκά σουξέ και τη φωνή του παρουσιαστή που διαφήμιζε (…με μπόλικο echo) “ΦΩΣ, ΝΕΡΟ, ΤΗΛΕΦΩΝΟ, ΟΙΚΟΠΕΔΑ ΜΕ ΔΟΣΕΙΣ” κι η αγοραπωλησία γης γνώρισε μεγάλες πιένες, αφού κατάφερε ν’ απασχολήσει τα λαϊκά στρώματα και να ξεφύγει από τα στενά πλαίσια της “αριστοκρατίας”.

[…]

Η υποτιθέμενη ευκαιρία να προικίσουν -με δόσεις πάντα- τα βλαστάρια τους, οι ταλαίπωροι βιοπαλαιστές του ’50, τους οδήγησε ν’ αλληλοσπρώχνονται στα πούλμαν των αετονύχηδων μεσιτών, για να ξεναγηθούν σε -ενίοτε ανύπαρκτα- οικόπεδα, που θα στέγαζαν σ’ αυτά τη μελλοντική ευτυχία των παιδιών τους, τα όνειρα για ολιγοήμερες διακοπές στον καθαρό αέρα κι ίσως -γιατί όχι- τα ξεκούραστα γηρατειά τους…

Κάπως έτσι δημιουργήθηκαν οι παραθεριστικοί -αρχικά- οικισμοί στη Νέα Μάκρη, στη Λούτσα, στη Ραφήνα, στο Πόρτο-Ράφτη, στο Δασκαλειό, στο Σιρί, στην Αγία Μαρίνα κι εκατέρωθεν της σημερινής παραλιακής μέχρι το Σούνιο, αλλά και στα δυτικά παράλια, στο Θυμάρι, στην Ανάβυσσο, στη Σαρωνίδα… μέχρι τη Βάρη.

[…]

Παρέα νεαρών στο Πόρτο-Ράφτη (1951). Πίσω αριστερά, εκεί που διακρίνονται τα “καλυβάκια”, τώρα βρίσκεται η είσοδος της πλαζ Αυλακίου

Άρρηκτα συνδεδεμένη με τον εκδρομισμό, η “ανακάλυψη” της αττικής υπαίθρου ξεκίνησε την περίοδο του Μεσοπολέμου. Μέχρι τότε, οι συνήθεις περίπατοι αναψυχής έφταναν ως το Ζάππειο ή τον λόφο του Φιλοπάππου και οι πιο μακρινές εξορμήσεις, μέχρι τις εξοχές των Πατησίων και των Αμπελοκήπων !!!

Όπως μαρτυρεί η άνθηση δεκάδων φυσιολατρικών και ορειβατικών συλλόγων στη δεκαετία του ’30, οι οργανωμένες εκδρομές ήταν συνήθεια της μεγαλοαστικής τάξης, που είχε τη χρονική άνεση και την οικονομική ευχέρεια για πολυήμερες εξορμήσεις στα περίχωρα των Αθηνών . Αρχικά, οι περιοχές της Αττικής που είχαν κάποια “τουριστική” κίνηση, ήταν εκείνες με αρχαιολογικό-εκπαιδευτικό ενδιαφέρον. Τη δεκαετία του ’50 αρχίζουν και οι συστηματικές αρχαιολογικές ανασκαφές στην Ανατολική Αττική, από το ακρωτήριο του Σουνίου μέχρι την ευρύτερη περιοχή του Μαραθώνα…

Ο ναός του Ποσειδώνα ταξιδεύει μαζί με τις ψαρόβαρκες, πάνω στη στραφταλιστή θάλασσα, αμόλυντη ακόμη από πολυτελή ξενοδοχεία και τουριστικά περίπτερα.

Η αναψυχή, βέβαια, πριν γίνει μόδα ήταν επιτακτική ανάγκη για βελτίωση της υγείας των νεαρών -κυρίως- ατόμων, των χτυπημένων από την επιδημία της φυματίωσης. Υπολογίζεται πως μέσα στις πρώτες δεκαετίες του περασμένου αιώνα, περίπου 40.000 άτομα, ηλικίας από 15 έως 35 χρόνων, πέθαιναν από φυματίωση κάθε χρόνο, ενώ μέχρι το 1930 είχαν πεθάνει περισσότεροι από ένα εκατομμύριο νέοι άνθρωποι. Το πρόβλημα της φυματίωσης πήρε τεράστιες διαστάσεις κατά τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα, όταν άρχισαν να καταφθάνουν τα κύματα των ταλαιπωρημένων προσφύγων

. Οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης στις παράγκες των προσφυγικών συνοικισμών θα μεγιστοποιήσουν τις επιπτώσεις της νόσου ανάμεσα στους πρόσφυγες και θ’ αποτελέσουν έναν από τους βασικούς συντελεστές για τη διάδοσή της. Το “χτικιό”, όπως λεγόταν χαρακτηριστικά, δεν αντιμετωπίστηκε αποτελεσματικά παρά μόνο στα μέσα του αιώνα, όταν άρχισαν να χρησιμοποιούνται ευρέως τα αντιφυματικά φάρμακα. Μέχρι τότε, η θεραπεία του στηριζόταν στην ανάπαυση, στον υπερσιτισμό, την αεροθεραπεία και την ηλιοθεραπεία, οι ευεργετικές ιδιότητες της οποίας, θεωρούνταν για πάρα πολλά χρόνια αποτελεσματικές και για άλλες παθήσεις, πέραν του αναπνευστικού (… όπως του δέρματος -τι ειρωνικό που ακούγεται σήμερα !- των οστών κλπ).

Πικ-νικ στην Πεντέλη

Στο σανατόριο “Σωτηρία”, που λειτουργούσε ήδη από το 1905 στο “δάσος” του Χολαργού  τα κρεβάτια γέμιζαν ασφυκτικά. Φτωχές ή εντελώς άπορες οικογένειες που είχαν άρρωστα παιδιά, άρχισαν να στήνουν πρόχειρα καταλύματα και να μένουν εκεί, για όσο καιρό χρειαζόταν μέχρι να γίνουν καλά (…ή να πεθάνουν), στα δάση της Πάρνηθας, της Πεντέλης και του Υμηττού, ενώ τα ιατρικά περιοδικά της εποχής διαφήμιζαν τα πολυτελή σανατόρια της Ελβετίας, προφανώς για του “έχοντες” το ανάλογο βαλάντιο που απαιτούσε η εκεί νοσηλεία

Ανοίγω το άλμπουμ με τις κιτρινισμένες οικογενειακές φωτογραφίες… Η θεία μου, μοδιστρούλα στην αυλή, η μάνα μου, η μικρότερη από τέσσερα ορφανά από πατέρα παιδιά, με “μοντελάκι” ραμμένο απ’ τα χεράκια της αδελφής της, σε εκδρομή στο “Λόφο Κοπανά” στη Ζωοδόχο Πηγή (… πολύ αργότερα, μετατράπηκε σε σταθμό μεταφόρτωσης απορριμμάτων του Δήμου Βύρωνα και κάηκε το 2007)…

Κυριακή στο βουνό (1949), οικογένεια και γειτονοπούλες, εκδρομή στο “νταμάρι Πολύδωρα” (… εκεί που βρίσκεται σήμερα το “Θέατρο Βράχων”). Στο ίδιο μέρος, λίγα χρόνια αργότερα (…το σπιτάκι που φαίνεται, είναι το πρόχειρο γραφείο των λατομείων “ΕΡΓΑΝΗ”, που λειτουργούσε ημι-παράνομα ως χωματερή και “νεκροταφείο αυτοκινήτων” μέχρι το 1991).

Στην επόμενη, χαρά και εργασία… για να παντρευτεί η μεγάλη αδερφή, έπρεπε να προστεθεί ένα δωμάτιο στο προσφυγικό σπίτι. Φυσικά, το έχτισαν οι θείοι μου με τα χέρια τους, όπως αργότερα και για τη μικρή. Το σπίτι εκεί είναι ακόμα, εκείνοι δε ζουν πια…

Εν ώρα εργασίας και η επόμενη… ο πατέρας μου, βοηθός σε συνεργείο αυτοκινήτων, μαζί με συναδέλφους. Αριστερά “Οι κυρίες της αυλής”, ενώ στην κεντρική φωτογραφία, η μητέρα μου μαζί με συναδέλφους της σε Κυριακάτικη εξόρμηση για μπάνιο, με πούλμαν της εταιρίας “Λαμπτήρων LUX” (…θα πρέπει να ήταν θυγατρική της Philips, αλλά δεν παίρνω κι όρκο). Η φωτογραφία γράφει από πίσω “Καβούρι 1957″…

Τη δεκαετία του ’60, στα πλαίσια μιας πιο οργανωμένης τουριστικής πολιτικής, η μαζική αναψυχή έχει περάσει πλέον σε άλλο επίπεδο. Το 1961, στον μεγαλύτερο πνεύμονα πρασίνου της Αττικής, εγκαινιάζεται η ξενοδοχειακή μονάδα “Μον Παρνές”, η ναυαρχίδα του νέου τουριστικού προφίλ της χώρας (…χρειάστηκε να περάσουν δεκαετίες για να αποδειχθεί ότι κατασκευάστηκε χωρίς άδεια. Η νομιμοποίηση έγινε με διαδοχικές αποφάσεις του γενικού γραμματέα του ΕΟΤ το 1997 και το 2002, αφού έγινε ειδική νομοθετική ρύθμιση με το νόμο 2160/1993).

Το “Δυτικό” αεροδρόμιο στο Χασάνι (…έτσι λεγόταν η περιοχή του Ελληνικού) επεκτείνεται με τη δημιουργία νέων αεροδιαδρόμων. Η συνεχώς αυξανόμενη κίνηση επισκεπτών από το εξωτερικό δημιουργεί την ανάγκη νέων εγκαταστάσεων κι έτσι, από το 1969 λειτουργεί πλέον και μια “Ανατολική” πτέρυγα, αποκλειστικά για πτήσεις εξωτερικού. Τα εγκαίνια της “Νέας Παραλιακής Λεωφόρου” άνοιξαν το δρόμο και για τη δημιουργία μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων, κυρίως στη νοτιοδυτική Αττική. Λειτουργούν αρχικά τρεις μοντέρνες λουτρικές εγκαταστάσεις (…πλαζ Βάρκιζας, Βούλας, Βουλιαγμένης) με τις απαραίτητες υποδομές, αλλά και μαρίνες υψηλών προδιαγραφών, μεγάλα εστιατόρια και κοσμικά κέντρα (… για τα περισσότερα εκκρεμούν δικαστικές υποθέσεις και αγωγές για αυθαίρετη δόμηση και καταπάτηση αιγιαλού, ενώ συνεχίζουν να λειτουργούν ακόμη και σήμερα).

Η παρθένα φύση έχει πλέον υποταχθεί στην “ανάπτυξη” και τίποτα δε θυμίζει πια τα ειδυλλιακά ακρογιάλια, τις ρομαντικές βαρκάδες στο Φαληρικό Δέλτα, τα γραφικά ταβερνάκια της Βουλιαγμένης -απαραίτητη στάση για ουζάκι και μαριδάκι, μετά το Κυριακάτικο μπάνιο- ή τα οικογενειακά πικ-νικ στην Πεντέλη, παρά μόνο κάποιες φωτογραφίες… η φαιόχρους κόμη της μνήμης !!!

http://sendec.blogspot.gr