Tης Φένιας Ρουγκούνη*
«Η προχωρημένη ηλικία δεν μας προστατεύει από την αγάπη, ωστόσο η αγάπη, σε κάποιο βαθμό, μας προστατεύει από τα δεινά της ηλικίας» έγραφε η Αναΐς Νιν χρόνια πριν.
Θυμήθηκα τα λόγια της πρόσφατα, όταν διάβασα ένα άρθρο στους «Νιου Γιορκ Τάιμς», σύμφωνα με το οποίο ένα εβραϊκό γηροκομείο στο Μπρονξ έχει εισαγάγει μια νέα πολιτική που ενθαρρύνει την ανάπτυξη αισθηματικών δεσμών μεταξύ των τροφίμων του. Η καινοτόμος αυτή υπηρεσία φέρει τον τίτλο «Ραντεβού-Π», όπου «Π» ίσον «Παππούδες». Αποστολή της είναι αφενός να διευκολύνει όσους επιθυμούν να συνάψουν κάποια στενότερη σχέση με συγκάτοικό τους, και αφετέρου να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις εκείνες όπου η ατομική ευτυχία δεν θα διαταράσσει τη συλλογική ευταξία. Από τα 870 άτομα που κατοικούν στο συγκεκριμένο γηροκομείο σήμερα, τα 40 έχουν ήδη αναπτύξει κάποια σχέση ζευγαριού. Οι φωτογραφίες που συνοδεύουν το άρθρο είναι ένας ύμνος στη ζωή.
Μια τροφαντή ώριμη κυρία, σε αναπηρικό καροτσάκι, με δαντελένια μαύρη μπλούζα και μπούστο που σφύζει από ζωντάνια, κρατά με ενθουσιασμό τα χέρια ενός ζωηρού, ασπρομάλλη υπερήλικα. Μια άλλη, χήρα, ετών ογδόντα οχτώ, άψογα μακιγιαρισμένη, με πέρλες απαστράπτουσες, κομψά ποζάρει γερμένη στο κρεβάτι της, κοιτάζει το φακό με σθένος και μας λέει: «Απεχθάνομαι το κρύο κρεβάτι». Ο άντρας της, όσο ζούσε, άπλωνε το χέρι του κάθε βράδυ προς το μέρος της και αυτή για χρόνια ολόκληρα κούρνιαζε το κεφαλάκι της πάνω στο μπράτσο του. Και ύστερα ήρθε το κενό.
Τα γηροκομεία, που σε πολλές χώρες δεν ονομάζονται πλέον γηροκομεία αλλά «οίκοι ανάπαυσης» ή «οίκοι φροντίδας» – η λέξη «γηροκομείο» ηχεί σκληρά και απαξιωτικά – είναι μια πολύ συνηθισμένη πρακτική εκτός Ελλάδος. Αντίθετα, στη χώρα μας όπου ανθεί ο θεσμός της διευρυμένης οικογένειας, το ζευγάρι την ώρα του «Δόξα και τιμή στεφάνωσον αυτούς» παντρεύεται και τους πεθερούς συγχρόνως, γερνάει μαζί τους και καμιά φορά δυστυχώς πεθαίνει πριν από αυτούς. Όποιος αναγκαστεί να επιλέξει γηροκομείο για τον γονιό του, θα βουλιάξει στην αιώνια ενοχή. Οι μεσογειακοί λαοί δεν ευνοούν την ανεξαρτησία των παιδιών με την ενηλικίωση, αντίθετα με άλλες χώρες, όπου οι σχέσεις γονέων-παιδιών είναι λιγότερο δεσμευτικές. Εκεί τα γηροκομεία θεωρούνται φυσική κατάληξη όταν παύει η ικανότητα για αυτοεξυπηρέτηση.
[…]
Φαίνεται θαυμάσιο να μην σταματά η ζωή όταν το σώμα δεν είναι πια σφριγηλό. Γιατί να στερηθεί το φιλί ένα μαγουλάκι πλισέ; Ένα πεσμένο στήθος δεν έχει ψυχή; Μια καραφλίτσα αστραφτερή δεν δικαιούται ένα χάδι;
[…]
Ωστόσο, δεν υπάρχει παράδεισος χωρίς το φιδάκι. Αυτή η χαρούμενη ατμόσφαιρα του γκριζόμαλλου έρωτα δεν έχει μόνο οπαδούς. Έχει και τους σκεπτικιστές της. Συνάδει το σεξ με τα χιονάτα μαλλιά; Τα παιδιά και τα εγγόνια του παππού ή της γιαγιάς πώς αντιδρούν στην εικόνα των ερωτευμένων παππούδων; Όχι πάντα με ανοχή και συμπάθεια. Ειδικά αν ο ερωτευμένος παππούς έχει σοβαρή περιουσία, η οικογένεια δύσκολα θα παράσχει συναίνεση. Δεν συγκινούνται πάντα οι απόγονοι με τις τσαχπινιές των παππούδων. Ούτε αποδέχονται πως η Σταχτοπούτα κι ο Πρίγκιπας βγήκαν στη σύνταξη κι ακόμα χορεύουν.
[…]
Αλλά γιατί όχι όμως; Αν πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι αξίζει να ζουν κανονικά σε όποια ηλικία και αν βρίσκονται, θα πρέπει και αυτό να μη μας ξενίσει. Το ίδρυμα ωστόσο που είναι ανοιχτό στη μοντέρνα αντίληψη έχει κανονισμό και μεθοδολογία διαχείρισης. Για αυτό το λόγο, η πρωτοποριακή υπηρεσία «Ραντεβού?Π», που υιοθέτησε το γηροκομείο στο Μπρονξ, διαχειρίζεται το θέμα του υπερήλικου φλερτ με ένα σύστημα κανόνων και εποπτείας, ώστε η ευρυθμία της συλλογικής ζωής να μην διαταράσσεται από τις ατομικές επιλογές και οι όποιες εντάσεις να κατευνάζονται έγκαιρα. Έτσι δεν γίνεται άλλωστε σε κάθε οργανωμένη κοινότητα;
Τα γηρατειά, λένε οι ειδικοί, ταυτίζονται με την απώλεια. Απώλεια δυνάμεων, απώλεια αισθήσεων, απώλεια συντρόφων και φίλων. Γιατί να μην σώσουμε κάτι; Αυτό το κάτι ας το πούμε αγάπη. Γέλιο, ανεμελιά κι αγκαλιά. Όποιος έχει διάθεση και σθένος, ας τα χαρεί, όταν και όπου τα βρει.
ΠΗΓΗ: http://www.amna.gr
* Η Φένια Ρουγκούνη έχει σπουδάσει αγγλική λογοτεχνία, νομικά και μάνατζμεντ. Σήμερα, εργάζεται στον Συνήγορο του Πολίτη
