Το «Εθνος – Συντάξεις» με τη συνδρομή του εργατολόγου και εκδότη του περιοδικού «Νομοθεσία ΙΚΑ» Δημήτρη Μπούρλου και της δικηγόρου-ειδικής σε θέματα Ασφαλιστικού Δικαίου Ασπασίας Παπαθανασοπούλου παρουσιάζει έναν οδηγό επιβίωσης στον λαβύρινθο των νέων διατάξεων:
Ολική ανατροπή έρχεται από τον Ιανουάριο για χιλιάδες εργαζoμένους που διαθέτουν δελτίο παροχής υπηρεσιών. Το καθεστώς ασφάλισης για τα γνωστά «μπλοκάκια» αλλάζει άρδην από το 2017 με αποτέλεσμα να διαμορφώνονται διαφορετικές ταχύτητες ασφαλισμένων.
• Μεγάλοι χαμένοι του νέου συστήματος είναι οι μισθωτοί με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, νέοι ασφαλισμένοι (μετά την 1/1/1993) που διαθέτουν παράλληλα μπλοκ παροχής υπηρεσιών. Η συγκεκριμένη κατηγορία εργαζομένων μπορούσε να απαλλαγεί από την υποχρέωση ασφάλισης στον ΟΑΕΕ για το «μπλοκάκι», εφόσον είχε σταθερή ασφάλιση (25 ημέρες τον μήνα) ΙΚΑ σαν μισθωτός.
Εντός αυτής της κατηγορίας εργαζομένων διαμορφώνονται δύο υποκατηγορίες:
-
Όσοι έχουν εισόδημα στο μπλοκάκι από 1-2 εργοδότες θα πληρώνουν εισφορές ως μισθωτοί (12,72% για σύνταξη, υγεία κι επικούρηση) και για τα χρήματα που εισπράττουν από το μπλοκάκι (ανεξάρτητα από τις ασφαλιστικές κρατήσεις επί τους μισθού τους λόγω της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας).
-
Διπλά χαμένοι θα είναι όσοι έχουν εισόδημα στο μπλοκάκι από τρεις και πλέον εργοδότες καθώς θα πληρώνουν εισφορές σαν ελεύθεροι επαγγελματίες (26,95% για σύνταξη και υγεία) για τα χρήματα που εισπράττουν από το μπλοκάκι.
Προσοχή: Ευνοικό για την συγκεκριμένη κατηγορία είναι πως δεν ισχύει το πλαφόν προς τα κάτω (κατώτατο εισόδημα 586 ευρώ και εισφορά 158 ευρώ) για τις εισφορές στο εισόδημα από το μπλοκάκι. Δηλαδή αν ο εργαζόμενος έχει μηδενικό εισόδημα δεν θα πληρώσει εισφορά, ενώ αν έχει ελάχιστο (π.χ. 200 ή 400 ευρώ) θα πληρώσει το ποσοστό που αναλογεί σε αυτό το ποσό.
-
Όσοι έχουν εισόδημα στο μπλοκάκι από 1-2 εργοδότες κατά κανόνα ευνοούνται ως προς το… γράμμα του νόμου, διότι θα ασφαλίζονται από 1/1/2017 ως μισθωτοί ενώ σήμερα πληρώνουν εισφορές ΟΑΕΕ με βάση τις ασφαλιστικές κλάσεις. Δηλαδή τα βάρη θα επιμεριστούν ανάμεσα σε εργοδότη και εργαζόμενο. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν ειδικοί, το πιθανότερο είναι το κόστος της εισφοράς ο εργοδότης να το μετακυλήσει τελικά στον εργαζόμενο μειώνοντας τις καθαρές αποδοχές του…
Όπως επισημαίνει η κ. Παπαθανασοπούλου «η ευθύνη για την ασφάλιση βαρύνει τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα στα οποία προσφέρει τις υπηρεσίες του ο εργαζόμενος, με αναλογία σχηματικά 2/3 για τον εργοδότη και 1/3 για τον ασφαλισμένο.
Δηλαδή οι εισφορές ανέρχονται σε 20% για σύνταξη (13,33% για εργοδότη και 6,67% για ασφαλισμένο), 7,10% για υγεία (4,55% για εργοδότη και 2,55% για ασφαλισμένο) και 7% για επικούριση (3,50% για εργοδότη και 3,50% για ασφαλισμένο). Οι εισφορές υπολογίζονται επί του συνόλου των αμοιβών για τα ποσοστά που βαρύνουν τον ασφαλισμένο και επί των αποδοχών που καταβάλει ο κάθε εργοδότης αυτοτελώς για τα ποσοστά που βαρύνουν τους εργοδότες».
Αναλυτικά παραδείγματα (με 1-2 εργοδότες) :α. «Παλαιοί ασφαλισμένοι» σήμερα στην 1η κατηγορία ΟΑΕΕ πληρώνουν 245,20 ευρώ το μήνα. Χάνουν αν από 1/1/2017 δηλώνουν εισόδημα από 2.000 ευρώ (εισφορά 254,4 ευρώ) και πάνω.
β. «Παλαιοί ασφαλισμένοι» σήμερα στην 3η κατηγορία ΟΑΕΕ πληρώνουν 314,99 ευρώ. Χάνουν αν από 1/1/2017 δηλώνουν εισόδημα από 2.500 ευρώ (εισφορά 318 ευρώ) και πάνω.
γ. «Παλαιοί ασφαλισμένοι» σήμερα στην 4η κατηγορία ΟΑΕΕ πληρώνουν 335,37 ευρώ. Χάνουν αν από 1/1/2017 δηλώνουν εισόδημα από 2.700 ευρώ (εισφορά 343,44 ευρώ) και πάνω.
δ. «Παλαιοί ασφαλισμένοι» σήμερα στην 5η κατηγορία ΟΑΕΕ πληρώνουν 372,60 ευρώ. Χάνουν αν από 1/1/2017 δηλώνουν εισόδημα από 3.000 ευρώ (εισφορά 381,6 ευρώ) και πάνω.
ε. «Νέοι ασφαλισμένοι» σήμερα στην 1η κατηγορία ΟΑΕΕ πληρώνουν 210,71 ευρώ. Χάνουν αν από 1/1/2017 δηλώνουν εισόδημα από 1.700 ευρώ (εισφορά 216,24 ευρώ) και πάνω.
στ. «Νέοι ασφαλισμένοι» σήμερα στην 2η κατηγορία ΟΑΕΕ πληρώνουν 257,34 ευρώ. Χάνουν αν από 1/1/2017 δηλώνουν εισόδημα από 2.100 ευρώ (εισφορά 267,12 ευρώ) και πάνω.
ζ. «Νέοι ασφαλισμένοι» σήμερα στην 3η κατηγορία ΟΑΕΕ πληρώνουν 307,19 ευρώ. Χάνουν αν από 1/1/2017 δηλώνουν εισόδημα από 2.500 ευρώ (εισφορά 318 ευρώ) και πάνω.
Αναλυτικά παραδείγματα (με 3 και πλέον εργοδότες):
α. «Παλαιοί ασφαλισμένοι» σήμερα στην 1η κατηγορία ΟΑΕΕ πληρώνουν 245,20 ευρώ το μήνα. Χάνουν αν από 1/1/2017 δηλώνουν εισόδημα από 950 ευρώ (εισφορά 256 ευρώ) και πάνω.
γ. «Παλαιοί ασφαλισμένοι» σήμερα στην 4η κατηγορία ΟΑΕΕ πληρώνουν 335,37 ευρώ. Χάνουν αν από 1/1/2017 δηλώνουν εισόδημα από 1.300 ευρώ (εισφορά 350,35 ευρώ) και πάνω.
ε. «Νέοι ασφαλισμένοι» σήμερα στην 1η κατηγορία ΟΑΕΕ πληρώνουν 210,71 ευρώ. Χάνουν αν από 1/1/2017 δηλώνουν εισόδημα από 800 ευρώ (εισφορά 215,6 ευρώ) και πάνω.
ζ. «Νέοι ασφαλισμένοι» σήμερα στην 3η κατηγορία ΟΑΕΕ πληρώνουν 307,19 ευρώ. Χάνουν αν από 1/1/2017 δηλώνουν εισόδημα από 1200 ευρώ (εισφορά 323,4 ευρώ) και πάνω.
Προβληματική για παράδειγμα είναι η περίπτωση εργαζόμενου με δυο σταθερούς εργοδότες, που περιστασιακά συνεργάζεται με τρίτο εργοδότη.
Κύκλοι του υπουργείου Εργασίας αναφέρουν πως αν πρόκειται για ποσό μικρό που δείχνει περιστασιακή και όχι σταθερή απασχόληση τότε εξετάζεται το ενδεχόμενο ο εργαζόμενος να μην χάνει το καθεστώς του μισθωτού. «Γκρίζο» παραμένει επίσης το πως θα αντιμετωπίζεται συνταξιοδοτικά ο συγκεκριμένος εργαζόμενος (πως θα διαμορφώνεται ο ασφαλιστικός του χρόνος), ειδικά στην μεταβατική περίοδο μέχρι το 2021, καθώς μέχρι τότε ισχύουν διαφορετικά καθεστώτα εξόδου για ΟΑΕΕ και ΙΚΑ.
Από 1/1/2017 η απαλλαγή αυτή καταργείται και πλέον ο συγκεκριμένος εργαζόμενος θα υποχρεώνεται να πληρώνει ασφαλιστικές εισφορές και επί του εισοδήματος που θα έχει από το «μπλοκάκι», ενώ θα συνεχίσουν οι ασφαλιστικές κρατήσεις ως είχαν επί του μισθού του.
Εάν οι παραπάνω εργαζόμενοι κόβουν όμως μπλοκάκι σε περισσότερους από 2 εργοδότες τότε οι κρατήσεις τους υπερδιπλασιάζονται και πάνε στο 26,95%, γίνονται δηλαδή ανάλογες των ελεύθερων επαγγελματιών.
Το πλαφόν προς τα κάτω δεν ισχύει, δεν είναι δηλαδή υποχρεωμένος ο εργαζόμενος εάν δεν έχει εισόδημα να πληρώσει τα 158 που είναι το μίνιμουμ.
Εάν δεν υπάρχει εισόδημα δεν θα υπάρχει και εισφορά, ενώ εάν το εισόδημα από το μπλοκάκι είναι 200 ή 400 ευρώ ανάλογη, με βάσει το 12,72% θα είναι και η κράτηση και όχι 158 ευρώ.
Αν έχουν ασφάλιση στο ΙΚΑ, θα εξακολουθήσουν να πληρώνουν το 16% των μικτών τους αποδοχών. Αν, λόγω ιδιότητας, ασφαλίζονται σε άλλο φορέα (π.χ. ΤΣΜΕΔΕ, ΤΣΑΥ, Ταμείο Νομικών) και συνδέονται με καθεστώς εξαρτημένης εργασίας με εργοδότες ή επιχειρήσεις, θα συνεχίσουν να καταβάλλουν την εισφορά εργαζομένου που τους αναλογεί από τη σχέση μισθωτής εργασίας, ενώ ταυτόχρονα για τη δεύτερη δραστηριότητά τους (μπλοκάκι) θα καταβάλλουν έξτρα εισφορά σύνταξης και ασθένειας που θα είναι 26,95% από το πρώτο ευρώ της αμοιβής τους (20% για σύνταξη και 6,95% για ασθένεια).
Η συνολική επιβάρυνση -μόνο από τις ασφαλιστικές εισφορές- για μισθωτούς ΙΚΑ που ασκούν και ατομικό επάγγελμα, με μπλοκάκι, φτάνει στο 43% (16% ως μισθωτοί και 26,95% ως ελεύθεροι επαγγελματίες) ενώ σε περιπτώσεις εργαζομένων που ασφαλίζονται ως μισθωτοί σε Ταμεία (π.χ. ΔΕΚΟ, τραπεζών), όπου οι εισφορές «εργαζομένου» είναι υψηλότερες από τις αντίστοιχες που ισχύουν στο ΙΚΑ και φτάνουν στο 22%, η πρόσθετη επιβάρυνση αν έχουν ταυτόχρονα και μπλοκάκι ασκώντας ατομικό επάγγελμα θα ανεβάσει το κόστος της ασφάλισής τους σχεδόν στο 50% του εισοδήματος.
Aν προστεθούν και οι φόροι (φόρος εισοδήματος, τέλος επιτηδεύματος και τυχόν προκαταβολή φόρου), τότε η επιβάρυνση στο εισόδημα από τη διπλή ασφαλιστική εισφορά και τους φόρους αγγίζει το 80%.
Ειδικότερα με τις αλλαγές που επήλθαν στη φορολογική κλίμακα και ισχύουν από την 1η Ιανουαρίου 2016 ο φόρος εισοδήματος για τους ελεύθερους επαγγελματίες επιβάλλεται από το πρώτο ευρώ και υπολογίζεται με την νέα ενιαία φορολογική κλίμακα και τους εξής συντελεστές:
- 22% για εισοδήματα έως 20.000 ευρώ.
- 29% για το τμήμα του εισοδήματος από 20.001 έως 30.000 ευρώ.
- 37% για το τμήμα του εισοδήματος από 30.001 έως 40.000 ευρώ
- 45% για εισοδήματα που υπερβαίνουν τις 40.000 ευρώ.
Επιπλέον, σε όσους δηλώνουν ετήσια εισοδήματα μεγαλύτερα των 12.000 ευρώ θα επιβάλλεται η νέα αναμορφωμένη ειδική εισφορά αλληλεγγύης η οποία θα υπολογίζεται με συντελεστές κλιμακούμενους από 2,2% έως 10%.
Για την πλειονότητα των ελεύθερων επαγγελματιών και συγκεκριμένα για όσους αποκτούν εισοδήματα έως 32.000 ευρώ θα προκύψουν φοροελαφρύνσεις καθώς ο συντελεστής 26% που επιβάλλονταν στους έχοντες εισοδήματα έως 50.000 ευρώ μειώνεται στο 22% για έχοντες εισοδήματα έως 20.000 ευρώ.
Παράδειγμα
Ελεύθερος επαγγελματίας με ετήσιο φορολογητέο εισόδημα 20.000 ευρώ.
Φορολογική επιβάρυνση για εισόδημα 2015:
- Φόρος εισοδήματος: 5.200 ευρώ.
- Ειδική εισφορά αλληλεγγύης: 140 ευρώ
- Τέλος επιτηδεύματος: 650 ευρώ
Συνολική φορολογική επιβάρυνση 2015: 5.990 ευρώ.
Φορολογική επιβάρυνση για εισόδημα 2016:
- Φόρος εισοδήματος 4.400 ευρώ.
- Ειδική εισφορά αλληλεγγύης : 176 ευρώ.
- Τέλος επιτηδεύματος: 650 ευρώ.
Συνολική φορολογική επιβάρυνση: 5.226 ευρώ.
Μείωση φορολογικής επιβάρυνσης: 764 ευρώ.
Μισθωτοί με εισοδήματα και από «μπλοκάκι»
Για τους μισθωτούς που έχουν και εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα δηλαδή με «μπλοκάκι» τα εισοδήματα από τις δυο πηγές προστίθενται και θα φορολογούνται με την ενιαία κλίμακα. Στη συνέχεια θα αφαιρείται το ποσό της έκπτωσης φόρου που προβλέπεται ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος και τον αριθμό των παιδιών. Ωστόσο η έκπτωση φόρου θα ισχύσει μόνο για το τμήμα του εισοδήματος που αφορά μισθούς.
Παράδειγμα:
Άγαμος φορολογούμενος με εισόδημα 20.000 ευρώ από μισθωτές υπηρεσίες και άλλες 10.000 ευρώ από ελευθέριο επάγγελμα. Ο φόρος εισοδήματος υπολογίζεται με βάση την ενιαία κλίμακα για συνολικό εισόδημα 30.000 ευρώ. Ο φόρος κλίμακας που αναλογεί στο συγκεκριμένο εισόδημα είναι 7.300 ευρώ. Στη συνέχεια στο τμήμα του εισοδήματος από μισθούς υπολογίζεται έκπτωση φόρου 1.900 ευρώ (η έκπτωση δίνεται ολόκληρη αφού το εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες είναι 20.000 ευρώ). Έτσι, ο τελικός φόρος είναι 5.400 ευρώ. Ο φορολογούμενος αυτός επιβαρύνεται με ειδική εισφορά αλληλεγγύης 676 ευρώ και με τέλος επιτηδεύματος 650 ευρώ. Ετσι η συνολική του επιβάρυνση διαμορφώνεται στις 6.726 ευρώ.
Μισθωτοί που αμείβονται με «μπλοκάκι»
Ο φόρος για τα εισοδήματα που αποκτούν οι μισθωτοί που αμείβονται με «μπλοκάκι» υπολογίζεται με βάση την ενιαία κλίμακα και επιπλέον υπολογίζεται έκπτωση φόρου 1.900 – 2.100 ευρώ ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών. Για όσους έχουν εισόδημα άνω των 20.000 ευρώ το ποσό της έκπτωσης φόρου μειώνεται κατά 10 ευρώ ανά χίλια 1.000 ευρώ του φορολογητέου εισοδήματος,
Σημειώνεται ότι εργασιακή σχέση από την οποία θεωρείται ότι προκύπτει εισόδημα από μισθωτή εργασία υφίσταται όταν ένα φυσικό πρόσωπο:
- αμείβεται με «μπλοκάκι», δηλαδή παρέχει υπηρεσίες βάσει έγγραφων συμβάσεων παροχής υπηρεσιών ή συμβάσεων έργου, με φυσικά ή νομικά πρόσωπα τα οποία δεν υπερβαίνουν τα 3 ή
- εφόσον υπερβαίνουν τον αριθμό αυτόν, ποσοστό 75% του ακαθάριστου εισοδήματος από τη δραστηριότητα της παροχής υπηρεσιών προέρχεται από ένα από τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που λαμβάνουν τις εν λόγω υπηρεσίες και εφόσον ο παρέχων τις υπηρεσίες δεν έχει την εμπορική ιδιότητα, ούτε διατηρεί επαγγελματική εγκατάσταση που είναι διαφορετική από την κατοικία του.\\\
