Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα χρειαστεί χρόνος και επιμονή. Η πλαστική σακούλα είναι εδώ και δεκαετίες για τα καλά στη ζωή μας, αποτελώντας αναπόσπαστο κομμάτι των καταναλωτικών μας συνηθειών. Η εμπειρία της Αλοννήσου, της Σύρου και άλλων νησιών όπου έγιναν πιλοτικά προσπάθειες να απαγορευτεί μάς δείχνουν ότι… τίποτα δεν είναι αδύνατο.
Τον Μάιο του 2015 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε Οδηγία για τη μείωση της χρήσης της «ελαφριάς» πλαστικής σακούλας (τύπου σούπερ μάρκετ), με συγκεκριμένους στόχους και χρονοδιάγραμμα. Τα κράτη-μέλη καλούνται να μειώσουν την κατανάλωση στις 90 σακούλες ανά άτομο ετησίως μέχρι το τέλος του 2019 και στις 40 μέχρι το 2025. Ή να διασφαλίσουν ότι μέχρι το τέλος του 2018 οι πλαστικές σακούλες θα χρεώνονται. Να σημειωθεί ότι ο μέσος όρος της Ε.E. διαμορφώνεται σε 198 πλαστικές σακούλες ανά κάτοικο ετησίως, με μεγάλες αποκλίσεις ανάμεσα στις χώρες-μέλη: από τη Δανία και τη Φινλανδία, με μόλις 4 σακούλες μιας χρήσης ανά κάτοικο ετησίως, μέχρι τις Πορτογαλία, Ουγγαρία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Σλοβακία και Σλοβενία, με 466 σακούλες ανά κάτοικο ετησίως. Η Ελλάδα βρίσκεται κάπου στη μέση με 242 σακούλες μιας χρήσης ανά κάτοικο ετησίως, ενώ η Κύπρος στις 125 ετησίως.
«Εκτιμώ ωστόσο ότι η κατανάλωση πλαστικής σακούλας στη χώρα μας είναι στην πραγματικότητα αρκετά μεγαλύτερη», λέει ο κ. Γιώργος Παπαθεοδώρου, συντονιστής του κοινοτικού προγράμματος LIFE De-Bag (και καθηγητής περιβαλλοντικής και γεωλογικής ωκεανογραφίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών), το οποίο με επίκεντρο τη Σύρο έχει ως στόχο τη μείωση της πλαστικής σακούλας στο θαλάσσιο περιβάλλον. «Αυτό σημαίνει ότι έχουμε σημαντικό δρόμο να διανύσουμε. Πρέπει να εναρμονιστούμε με την κοινοτική νομοθεσία, επομένως όσο ταχύτερα αναλάβουμε δράση, τόσο το καλύτερο».
Σύμφωνα με τον κ. Παπαθεοδώρου, η χρέωση της πλαστικής σακούλας στο σούπερ μάρκετ είναι αναπόφευκτη. «Είναι ένας δρόμος τον οποίο ακολούθησαν οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και οδήγησε γρήγορα σε εντυπωσιακή μείωση. Το μέτρο αυτό όμως δεν αρκεί από μόνο του. Πρέπει να εργαστούμε συστηματικά για την ενημέρωση των πολιτών, να πληροφορήσουμε για τα οφέλη από τη μείωση της πλαστικής σακούλας στις θάλασσές μας. Αλλά και για να εισάγουμε στις καταναλωτικές μας συνήθειες ένα μέσο πολλαπλής χρήσης, όπως είναι ένα διχτάκι, μια πάνινη σακούλα, ένα καρότσι».
Η επιβολή τέλους στην πλαστική σακούλα είναι στις προθέσεις του υπουργείου Περιβάλλοντος (από 0,05 έως 0,10 ευρώ) και μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου αναμένεται σχετική νομοθετική ρύθμιση. Πρέπει όμως να διευκρινιστούν πολλά ζητήματα: πού θα καταλήγει το τέλος και πώς θα χρησιμοποιείται, αν η διάθεση δωρεάν πλαστικής σακούλας θα απαγορευθεί, αν η βιοδιασπώμενη θα έχει ειδική «μεταχείριση».
Η Αλόννησος ξεκίνησε πρώτη μια σχετική προσπάθεια από τα τέλη του 2015. Και παρά την επιτυχία της, ο δήμαρχός της προτείνει την καθολική απαγόρευση της σακούλας έναντι της χρέωσης. «Είμαστε πολύ εθισμένοι ως λαός στην πλαστική σακούλα», λέει ο δήμαρχος Πέτρος Βαφίνης. «Και παρότι σε τοπικό επίπεδο καταφέραμε άμεσα να τη μειώσουμε κατά 70%-80%, το καλοκαίρι είχαμε πρόβλημα με τους Ελληνες τουρίστες που διαμαρτύρονταν. Με βάση την εμπειρία μου, λοιπόν, πιστεύω ότι χρειάζονται πιο δραστικά μέτρα: να προχωρήσει η πολιτεία στην καθολική απαγόρευση του συγκεκριμένου τύπου πλαστικής σακούλας και να δώσει στους δήμους το δικαίωμα να επιβάλλουν πρόστιμα στους παραβάτες».
Στο παρελθόν, πάντως, προσπάθειες χρέωσης της πλαστικής σακούλας στη χώρα μας είχαν προσκρούσει σε έντονες αντιδράσεις. Πολλοί μάλιστα τη χαρακτήρισαν «χαράτσι», παραβλέποντας το μεγάλο περιβαλλοντικό όφελος από τον περιορισμό της. Ομως στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες η πλαστική σακούλα χρεώνεται εδώ και αρκετά χρόνια: για παράδειγμα, στη Δανία, τόσο οι πλαστικές σακούλες όσο και οι χαρτοσακούλες χρεώνονται από το 1993, περίπου μισή κορώνα. Στη Μάλτα χρεώνονται 0,16 ευρώ/σακούλα και στη Ρουμανία 0,25 ευρώ/σακούλα. Ενώ η Ιρλανδία ξεκίνησε το 2002 με 0,15 ευρώ, το οποίο αυξήθηκε σε 0,22 ευρώ/σακούλα το 2007. Η Ιταλία και η Γαλλία έχουν απαγορεύσει τις μη βιοδιασπώμενες σακούλες.
Του Γιώργου Λιάλιου-ΕΝΤΥΠΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
