Πάμε σινεμά; Οι ταινίες της εβδομάδας ( 10-12-2016)

του Γιάννη Ζουμπουλάκη*

«Αφιξη» («Arrival», ΗΠΑ, 2016)

Οσοι πιστεύουν ότι με την «Αφιξη» («Arrival», ΗΠΑ, 2016), τελευταία ταινία του καναδού σκηνοθέτη Ντενί Βιλνέβ («Μέσα από τις φλόγες»), θα δουν μια περιπέτεια επιστημονικής φαντασίας με καταστροφές και εξωγήινα τέρατα που αν δεν εξοντωθούν θα αφανίσουν τον πλανήτη μας, μάλλον θα μείνουν απογοητευμένοι.

Βασισμένη στο διήγημα «Η ιστορία της ζωής σου» του Τεντ Τσιάνγκ (εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ), η «Αφιξη» είναι μια ταινία που ξεχωρίζει για τις φιλοσοφικές αναζητήσεις της και όχι ως περιπέτεια με τη συμβατική έννοια του όρου. Περιγράφει τις εμπειρίες μιας κορυφαίας γλωσσολόγου, της Λουίζ (Εϊμι Ανταμς), με δύο εξωγήινα όντα που έχουν επισκεφθεί τη Γη με το σκάφος τους, ένα τεράστιο μαύρο αβγό (το αποκαλούν αχηβάδα) «παρκαρισμένο» στη Μοντάνα

. Μαζί με έναν φυσικό (Τζέρεμι Ρένερ), η Λουίζ έχει στρατολογηθεί από την αμερικανική κυβέρνηση για να ερευνήσει το ζήτημα, να αποκωδικοποιήσει την γλώσσα των όντων, να επικοινωνήσει μαζί τους και να καταλάβει τι είναι τελικά αυτό που θέλουν τα «επτάποδα», τα οποία οι δύο επιστήμονες έχουν βαπτίσει Αμποτ και Κοστέλο. Παράλληλα όμως, βλέπουμε τη Λουίζ με ένα παιδί σε διάφορες φάσεις της ζωής του, οι οποίες δεν συμπίπτουν χρονολογικά με την υπόθεση των εξωγήινων. Γιατί η «Αφιξη» είναι τελικά και ένα πολύ παράξενο «παιχνίδι» με την έννοια του χρόνου. «Αν μπορούσες να δεις τη ζωή σου μια κι έξω θα άλλαζες πράγματα;» ακούμε σε κάποια στιγμή της ταινίας.

Με αυτοπεποίθηση και τόλμη ο Βιλνέβ απογύμνωσε την ιστορία από το θρίλερ (ούτε στιγμή δεν τρομάζουμε) και φρόντισε να μη φουσκώσει το σενάριο με δυσνόητους, ακαταλαβίστικους όρους. Σε αλληγορικό επίπεδο η ταινία έχει πολλές αναγνώσεις. Η ηρεμία του επιστήμονα που υπερισχύει απέναντι στη στρατιωτική βαρβαρότητα, το γεγονός ότι οι εξωγήινοι αντιπροσωπεύουν το ξένο που πολλές φορές φοβόμαστε επειδή δεν το γνωρίζουμε, το ότι υπερασπίζονται τη συμφιλίωση, όλες αυτές είναι σκέψεις που περνούν από το μυαλό μας ενώ παρακολουθούμε την ταινία.

Με τη βοήθεια του διευθυντή φωτογραφίας  Μπράντφορντ Γιανγκ αλλά και της υποβλητικής μουσικής του Γιόχαν Γιόχανσον (που συνεργάστηκε με τον σκηνοθέτη στο «Prisoners» και στο «Sicario») ο Βιλνέβ πέτυχε ένα ως και ρομαντικό σύνολο, μια ποιητική εκδοχή των «Στενών επαφών 3ου τύπου» του Στίβεν Σπίλμπεργκ ή της «Επαφής» του Ρόμπερτ Ζεμέκις. Βαθμολογία: 3

Το όχι και τόσο φωτεινό «πορτρέτο» του διάσημου ωκεανολόγου, συγγραφέα και κινηματογραφιστή Ζακ-Ιβ Κουστό σκιαγραφείται στην «Οδύσσεια» («L’ Odyssey», Γαλλία, 2016) του Ζερόμ Σαλ όπου τον υποδύεται ο (σαφώς ψηλότερος από τον Κουστό αλλά σχεδόν ίδιος στην όψη) Λαμπέρ Γουιλσόν. Είναι ο ματαιόδοξος, φιλόδοξος, φιλοχρήματος και άπιστος απέναντι στη γυναίκα του (Οντρέ Τοτού), η οποία μάλιστα είχε πουλήσει τα κοσμήματα της γιαγιάς της προκειμένου να χρηματοδοτήσει την ανακατασκευή της «Καλυψώς». Ακόμα και όταν πέθανε ο πατέρας του Κουστό, προτίμησε να μην πάει στην κηδεία και χάσει τα λεφτά της διάλεξης, ακόμα και όταν η ζωή του κλονίστηκε από τον θάνατο του ίδιου του γιου του Φιλίπ (Πιερ Νινέ), ο Κουστό δεν πτοήθηκε. Οι εξερευνήσεις ήταν στο αίμα του, λες και το αίμα του ήταν τελικά θαλασσινό νερό.

Η ταινία του Σαλ (από τις ακριβότερες παραγωγές του γαλλικού κινηματογράφου) είναι πολύ χορταστική ως θέαμα: η «Καλυψώ», το αγαπημένο σκάφος του Κουστό, εκείνο με το οποίο βρέθηκε στα πέρατα του κόσμου, δεν θα χαλάσει κανένα χατίρι στον θεατή και θα βρεθεί στα νερά της Νοτίου Αφρικής, της Κροατίας, ακόμα και της  Ανταρκτικής, η εξερεύνηση της οποίας ήταν ένα από τα όνειρά του (απουσιάζει ωστόσο η Ελλάδα, τα νερά της οποίας ο ωκεανολόγος επίσης εξερεύνησε).

Ομως αν το σενάριο περιοριζόταν στις όμορφες τοποθεσίες το αποτέλεσμα θα ήταν μάλλον τουριστικό και δεν είναι. Η σχέση αγάπης – μίσους με τον μικρότερο γιο του, τον Φιλίπ, βρίσκεται στον πυρήνα της ταινίας και αυτή η σχέση είναι που κατά κάποιον τρόπο ορίζει το σενάριο και κρατά μέχρι τέλους τον θεατή στο κάθισμά του. Βαθμολογία: 2 ½

Δεύτερη ταινία του Ρομπέρτο Αντό που βλέπουμε στην Ελλάδα μετά την πολιτική αλληγορία «Ζήτω η ελευθερία» που μάλιστα σημείωσε μεγάλη επιτυχία στη χώρα μας, οι «Εξομολογήσεις» («Le confessioni», Ιταλία, 2016) είναι επίσης μια πολιτική αλληγορία που ωστόσο μοιάζει βγαλμένη μέσα από το σύμπαν της Αγκαθα Κρίστι.

Ολα ξεκινούν από τη συνάντηση G8 που λαμβάνει χώρα στο πολυτελές ξενοδοχείο (και μοναδικό σκηνικό της ταινίας) κάποιας γερμανικής ακτής, όπου με τις αποφάσεις τους οι ισχυρότεροι του κόσμου είναι έτοιμοι να ορίσουν το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας.

Οταν όμως ο πρόεδρος της επιτροπής (Ντανιέλ Οτέιγ) θα βρεθεί νεκρός με την αυτοκτονία πιθανή αιτία θανάτου, το ερώτημα που τίθεται είναι τι εξομολογήθηκε προτού πεθάνει στον μυστηριώδη ιερέα (Τόνι Σερβίλο) που ήταν επίσης καλεσμένος στη συνάντηση, αν και κανείς από τους υπόλοιπους συνδαιτυμόνες δεν ξέρει γιατί.

Συνεπώς ο πράος ιερέας με το λευκό ράσο και την ήρεμη έκφραση που τόσο έξυπνα χειρίζεται ο σπουδαίος Τόνι Σερβίλο, ένα ξένο σώμα σε έναν κόσμο κοστουμαρισμένου κυνισμού, θα γίνει ο μπαλαντέρ της ιστορίας, που εξελίσσεται σε ένα μπαράζ  εξομολογήσεων, αν και τα όρια που χωρίζουν την αλήθεια από το ψέμα δεν γίνονται ποτέ διακριτά. Κάτω από τους παιχνιδιάρικους ήχους του Νίκολα Πιοβάνι, ο Αντό στήνει αυτό το χαριτωμένο, ανάλαφρο «αστυνομικό» μυστήριο που βέβαια λειτουργεί ως πρόσχημα σε μια προσπάθεια επιδερμικού αφουγκρασμού των ανθρώπων που ορίζουν το μέλλον του κόσμου. Βαθμολογία: 2 ½

Στο πνεύμα των Χριστουγέννων η ταινία «Office Christmas Party» (ΗΠΑ, 2016) των Τζον Γκόρντον και Γουίλ Σπεκ, μια κωμωδία με ενάρετα μηνύματα αγάπης και πολλή, μα πάρα πολλή τρέλα. Με τη βοήθεια του δεξιού χεριού του (Τζέισον Μπέιτμαν) ο διευθυντής μιας εταιρείας σχετικής με το Διαδίκτυο (Τ. Τζ. Μίλερ) προσπαθεί να τη σώσει από το κλείσιμο που επιδιώκει η «σκύλα» αδελφή του, πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου (η Τζένιφερ Ανιστον σε κωμική φόρμα). Για να τα καταφέρει πρέπει να «ψαρέψει» έναν υποψήφιο πελάτη και την ευκαιρία τού τη δίνει το πάρτι των υπαλλήλων του, το οποίο εξελίσσεται σε ένα τα πιο έξαλλα χριστουγεννιάτικα πάρτι που θυμάμαι να έχω δει στο σινεμά από την εποχή του «Πάρτι» του Μπλέικ Εντουαρντς (καμία σύγκριση βέβαια). Δεν θα λείψουν κάποιες χοντράδες (η σκηνή στην οποία ο Τζέισον Μπέιτμαν πίνει από το πέος ενός αγάλματος, το δυσαρεστημένο παχύ έντερο της Κέιτ Μακ Κίνον) αλλά σε γενικές γραμμές το χιούμορ δεν σε προσβάλλει και η ταινία σε κρατά. Βαθμολογία: 2

Γενναία μεν, όχι ακριβώς επιτυχημένη δε πρώτη απόπειρα του Γιούαν Μακ Γκρέγκορ στη σκηνοθεσία, το «Αμερικανικό ειδύλλιο» («American pastoral», ΗΠΑ, 2016) είναι μια υπερφιλόδοξη τοιχογραφία της μεταπολεμικής Αμερικής μέσα από την ιστορία μιας οικογένειας που χάνει την ισορροπία της στην πολυτάραχη δεκαετία του 1960.

Ο σκηνοθέτης πρωταγωνιστεί στον ρόλο του Σίμορ «Σουηδού» Λεβόβ, ενός all American boy που καταλήγει συντηρητικός πατέρας ο οποίος αν και θέλει δεν μπορεί να επικοινωνήσει με την επαναστάτρια κόρη του (Ντακότα Φάνινγκ). Ο Μακ Γκρέγκορ να σχολιάσει τα πάντα: οικονομία, πολιτική, οικογένεια, θρησκεία, ρατσισμό. Ομως η ταινία σού δίνει διαρκώς την εντύπωση ότι βρίσκεται εκτός εστίασης και σίγουρα δεν μπορεί να αποκτήσει την πυκνότητα που έχει το ομότιτλο μυθιστόρημα του Φίλιπ Ροθ στο οποίο βασίστηκε, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ. Από τις ερμηνείες της ταινίας ξεχωρίζει της Φάνινγκ, επειδή η ηρωίδα της είναι τραυλή, λόγος που μπορεί και να την οδηγήσει στις υποψηφιότητες Β’ γυναικείου ρόλου (συμπρωταγωνιστεί η Τζένιφερ Κόνελι στον ρόλο της συζύγου του Σουηδού). Βαθμολογία: 2 ½

Με την «Αγάπη, αγάπη, αγάπη» (Ελλάδα, 2016) ο Κώστας Ζάπας, ένας γνήσιος Δον Κιχώτης του underground ελληνικού σινεμά, συνεχίζει τη μοναχική πορεία του αφηγούμενος μια καταραμένη ερωτική ιστορία που προσπαθεί να ανθίσει στο βρώμικο χώμα της σύγχρονης Αθήνας. Περιθώριο, ασχήμια, παρακμή αλλά και μια μελαγχολική τρυφερότητα κάπου στο βάθος. Γνωστός για την κινηματογραφική ακρότητα ταινιών όπως οι «The last porn movie» και «Η ανταρσία της Κόκκινης Μαρίας» ο σκηνοθέτης αυτή τη φορά βάζει λίγο νερό στο κρασί του και υποχωρεί σε έναν αφηγηματικό κινηματογράφο που μπορεί ακόμα και να σε συνεπάρει (παίζουν: Αγγελος Βαλέρας, Αγγελική Παπαθεμελή, Ερρίκος Λίτσης, Δήμητρα Χατούπη κ.ά.). Βαθμολογία: 2 ½

Το «Creepy» (Ιαπωνία, 2016) του Κιγιόσι Κουροσάβα είναι ένα άκρως νοσηρό, άκρως ενοχλητικό, αρκετά ατμοσφαιρικό αλλά και υπερβολικά μεγάλο σε διάρκεια θρίλερ γύρω από την προσπάθεια ενός αστυνομικού να εξιχνιάσει μια άλυτη υπόθεση εξαφανίσεων, αγνοώντας ότι το πραγματικό κακό βρίσκεται στο κατώφλι του σπιτιού του (παίζουν: Χιντετόσι Νισιτζίμα, Γιούκο Τακεούτσι, Τερουγιούκι Καγκάουα). Βαθμολογία: 2