Λίγο μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, με τον πληθωρισμό στα ύψη και τους κατοίκους μιας γερμανόφωνης πόλης αρχίζουν να στρέφονται ο ένας εναντίον του άλλου. Οι πολιτικοί βρίσκουν γρήγορα έναν αποδιοπομπαίο τράγο: «Ο λαός» ανακοινώνει ο καγκελάριος, «απαιτεί να εξοριστούν όλοι οι Εβραίοι».
Δεν πρόκειται για απόσπασμα από βιβλίο της ιστορίας του Γ΄ Ράιχ, αλλά για τη σύνοψη μιας ταινίας η οποία γυρίστηκε εν μέσω μιας περιόδου πριν την άνοδο των Ναζί στην εξουσία, ενώ ο Αδόλφος Χίτλερ τελείωνε το «Mein Kampf» στο κελί μιας φυλακής στο Μόναχο.
Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Guardian, η ταινία, που βασίζεται σε μια δυστοπική νουβέλα του Εβραίου συγγραφέα Ούγκο Μπετάουερ, με τίτλο «Die Stadt ohne Juden» (Η πόλη χωρίς Εβραίους), έκανε πρεμιέρα στη Βιέννη τον Ιούλιο του 1924, αλλά η αυθεντική της έκδοση είχε εξαφανιστεί για χρόνια, και πιστευόταν πως είχε χαθεί για διάστημα άνω των 90 ετών
Ωστόσο, χάρη σε μια τυχαία ανακάλυψη σε ένα παριζιάνικο παζάρι και τη μεγαλύτερη καμπάνα crowdfunding crowdfunding στον πολιτιστικό τομέα της Αυστρίας, η βωβή αυτή ταινία πρόκειται να υποστεί ψηφιακή επεξεργασία και να διατεθεί ξανά στην κανονική της μορφή για πρώτη φορά, με πρεμιέρα που θα περιλαμβάνει νέα ηχητική υπόκρουση από την ορχήστρα της Βιέννης το φθινόπωρο του 2017.
Το Αυστριακό Αρχείο Ταινιών, που οργάνωσε την εκστρατεία crowdfunding, κατάφερε να επιτύχει τον στόχο της συγκέντρωσης 75.500 ευρώ την Τρίτη, τέσσερις ημέρες πριν την εκπνοή της προθεσμίας το Σάββατο. Εκπρόσωπος του οργανισμού είπε πως μια μεγάλη δωρεά από ανώνυμο εβραϊκό ίδρυμα στις ΗΠΑ μετά τη νίκη Τραμπ και ο διπλασιασμός των δωρεών ημερησίως μετά τη νίκη του ακροδεξιού λαϊκιστή υποψηφίου στις αυστριακές εκλογές λειτούργησαν ενισχυτικά.
Η ταινία δεν απεικονίζει μόνο τις οικονομικές δυσκολίες που οδήγησαν σε έξαρση του αντισημιτισμού στην πολιτική, αλλά παράλληλα εξετάζει με σατιρικό τρόπο τις συνέπειες μιας ταχείας εξόδου/ απομάκρυνσης του εβραϊκού πληθυσμού της Βιέννης, η οποία στην ταινία ονομάζεται «Ουτοπία».
Αρχικά, ο «άρειος» πληθυσμός της πόλης γιορτάζει την απομάκρυνση των Εβραίων με πυροτεχνήματα. Αλλά πολιτιστικά η πόλη αρχίζει να παρακμάζει: Τα καφέ γίνονται μπυραρίες, τα καταστήματα αρχίζουν να πωλούν πιο «λαϊκά» ρούχα αντί για μοντέρνα, και οι ξένες χώρες κόβουν τους εμπορικούς δεσμούς. «Παραδόξως», λέει ένας πολιτικός σύμβουλος στον δήμαρχο, «το νόμισμά μας συνεχίζει να μην αξίζει απολύτως τίποτα». Σύντομα αρχίζουν στην πόλη να εμφανίζονται αφίσες: «Διώξατε την ευημερία μας μαζί με τους Εβραίους».
Μια ατελής και χτυπημένη έκδοση της ταινίας, πιθανότατα λογοκριμένη (ή αυτολογοκριμένη) είχε ανακαλυφθεί στο ολλανδικό μουσείο κινηματογράφου το 1991. Σύμφωνα με τον Νικολάους Βόστρι, διευθυντή συλλογών στο Αυστριακό Αρχείο Ταινιών, η νέα έκδοση- που βρέθηκε από συλλέκτη σε παζάρι στο Παρίσι τον Οκτώβριο του 2015- δεν δίνει μόνο πολιτική διάσταση στο μήνυμα της ταινίας και περιέχει το αυθεντικό φινάλε, αλλά επίσης περιλαμβάνει έναν αριθμό σκηνών που ασχολούνται με τις διαφορετικές κοινωνικές σφαίρες της εβραϊκής ζωής στη Βιέννη.
«Το μήνυμα που θέλουμε να στείλουμε είναι ότι δεν είναι μόνο μια ταινία για το παρελθόν, αλλά μια δήλωση κατά των Ναζί» είπε ο Βόστρι στον Guardian.
«Όταν γυρίστηκε Η Πόλη χωρίς Εβραιους, είχαμε μια κατάσταση πολύ παρόμοια με αυτήν στην οποία βρισκόμαστε τώρα. Στο τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, πολλοί άνθρωποι είχαν εκτοπιστεί από τις ρωσικές δυνάμεις στα βόρεια της αυτοκρατορίας και μετανάστευαν νότια στη Βιέννη, ειδικά Εβραίοι…το αντισημιτικό συναίσθημα ενισχύθηκε πολύ από αυτή την προσφυγική κρίση, και όλα τα κόμματα άρχισαν να κάνουν πολιτική βάσει αυτής».
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Αυστρία έπρεπε να επανακαθοριστεί ως έθνος, η εβραϊκή Βιέννη έπαιξε σημαντικό ρόλο. Όπως λέει ο Βόστρι, «γίναμε το έθνος των Σνίτσλερ, Φρόιντ και Σόνμπεργκ. Αλλά η Αυστρία ποτέ δεν προσπάθησε να φέρει πίσω τους Εβραίους που είχαν εκτοπιστεί. Αυτό είναι ένα μεγάλο παράδοξο στην καρδιά αυτού του έθνους».
Εν τέλει, στην ταινία ο καγκελάριος της Ουτοπίας αποφασίζει να καλέσει τον εβραϊκό πληθυσμό πίσω στην πόλη. Στην πραγματικότητα δεν υπήρξε τέτοιο ευτυχισμένο τέλος. Ο Όσκαρ Χέλμερ, ο μεταπολεμικός υπουργός Εσωτερικών της Αυστρίας, δεν έκρυψε την πεποίθησή του πως τα ζητήματα περί αποζημιώσεων και επιστροφών εβραϊκών περιουσιών θα έπρεπε να αναβληθούν για όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ήταν δυνατόν.
Αξίζει να σημειωθεί πως ο Μπετάουερ, ο συγγραφέας του βιβλίου που ενέπνευσε την ταινία, δολοφονήθηκε στο γραφείο του από ένα πρώην μέλος του τότε απαγορευμένου ναζιστικού κόμματος, λίγους μήνες μετά την πρεμιέρα της ταινίας.
Επίσης, η ιστορία επιφύλασσε άσχημες εξελίξεις για τους πρωταγωνιστές: Ο Γιόχαν Ρίμαν, που παίζει τον Εβραίο πρωταγωνιστή, Λέο Στρακός, αργότερα μπήκε στο Ναζιστικό κόμμα και το 1944 έπαιξε στο Άουσιβτς, ενώ ο ηθοποιός Χανς Μόζερ, που έπαιξε έναν από τους πιο σκληρούς αντισημίτες της ταινίας, αναγκάστηκε να φύγει από την Αυστρία επειδή αρνήθηκε να χωρίσει την Εβραία σύζυγό του.
πηγή: http://www.huffingtonpost.gr/
