Ενα από τα πιο αδικημένα κτίρια στο κέντρο της Αθήνας είναι το Παλαιό Εθνικό Τυπογραφείο στην οδό Σταδίου, μετέπειτα Πρωτοδικείο, και σήμερα «τίποτα». Την πίσω πλευρά του την βλέπει κανείς από την πλατεία Δικαιοσύνης, στην Πανεπιστημίου, απέναντι από το Ρεξ.
του Νίκου Βατόπουλου
Είναι μια άχαρη πλατεία, πλήρως εγκαταλελειμμένη (δείτε τις πλάκες στην επιφάνεια της πλατείας αλλά και τα καρφιά στη βάση του γλυπτού «Νίκη» του Κυριάκου Καμπαδάκη). Αλλά από εκεί, μπορεί κάποιος να δει την πίσω όψη του Παλαιού Εθνικού Τυπογραφείου με το κεντρικό αέτωμα και να το πλησιάσει όπως προσεγγίζει κανείς ζώο που κοιμάται. Επί χρόνια, ένα τόσο ιστορικό και τόσο άτυχο κτίριο μοιάζει μάλλον να ενοχλεί.
Η όψη που βλέπουμε σήμερα από τη Σταδίου με τους ερυθρούς ορθογώνιους διακοσμητικούς πίνακες κάτω από την κεραμοσκεπή είναι αυτή που προέκυψε στον Μεσοπόλεμο, όταν το 1931-32, το κτίριο επανασχεδιάζεται από τον αρχιτέκτονα Φοίβο Ζούκη. Αν πάει κανείς πίσω στα πρώτα χρόνια του Οθωνα, θα δει τη γέννηση αυτού του κτιρίου, που είχε άλλη μορφή και που χτίστηκε για να εξυπηρετήσει μια βασική ανάγκη του κράτους. Έγινε το Βασιλικό Τυπογραφείο.
Είναι από τα λίγα κτίρια, τόσο αδικημένα. Ισως γιατί ποτέ δεν ανήκε στον καλλιμάρμαρο, ακαδημαϊκό 19ο αιώνα, δεν αγαπήθηκε, δεν κατανοήθηκε. Χτίστηκε βιαστικά, και προφανώς χωρίς πολλά κονδύλια, γιατί διαφορετικά ο αρχιτέκτων Joseph Hoffer θα πρότεινε κάτι πιο εντυπωσιακό από το διώροφο που σχεδίασε το 1834-35. Βιαστικά, όμως, χτίζονταν πολλά στην Αθήνα του 1830 και του 1840, με όποια υλικά έβρισκαν. Πολλά από τα πρώτα οικήματα σαρώθηκαν όταν τα πράγματα βελτιώθηκαν μετά το 1870.
Περνούσα τις προάλλες έξω από αυτό το κτίριο, Σανταρόζα, Σταδίου και Αρσάκη. Και κάθε φορά το συναισθάνομαι μέσα στη μοναξιά του, σαν να είναι αποπαίδι. Η αλήθεια είναι ότι δεν έχει τίποτε ιδιαίτερα ωραίο, και όπως ξέρουμε η πρώτη εντύπωση μετράει. Αλλά δεν φτάνει. Ωραίο όμως είναι το θύρωμα που μας άφησε η γενναία ανάπλαση του κτιρίου το 1931 και αυτό το θύρωμα πλησίασα καθώς είδα ότι αριστερά και δεξιά στα δύο φύλλα της πόρτας τα τζάμια είχαν σπάσει.
Εσκυψα να δω. Εξι σκαλοπάτια ανεβάζουν σε έναν προθάλαμο και στο βάθος υπάρχει μια κλειστή πόρτα. Μπροστά όμως ο χώρος είναι γεμάτος σκουπίδια, κάποιοι έχουν μπαινοβγεί και όχι μόνο μία φορά.
Σε αυτό όμως το διατηρητέο, κατά τα άλλα, δημόσιο κτίριο, στην καρδιά της Αθήνας, ανάμεσα στο Ρεξ και την Εθνική Τράπεζα της Αιόλου, υπάρχουν πολλά που μπορεί κανείς να αξιολογήσει ως μοναδικά. Οταν η πρωτεύουσα θα μεταφερόταν από το Ναύπλιο στην Αθήνα, έπρεπε άμεσα να βρεθεί στέγη για τη Βασιλική Τυπογραφία και Λιθογραφία. Επρεπε να μπορούν να τυπώνονται οι αποφάσεις και τα διατάγματα.
Βρέθηκε οικόπεδο στην άκρη της πόλης, με τη Σταδίου τάφρο, και είναι βέβαιο πως το 1836 το κτίριο υπήρχε. Η πυρκαγιά του 1854 το καταστρέφει μερικώς, χάνεται ο όροφος και η στέγη έπεσε. Ηταν οριακό σημείο γιατί έκτοτε και ώς την ανάπλαση του Μεσοπολέμου, το κτίριο ήταν σε παρακμή. Οταν χτίστηκε το νέο Τυπογραφείο στην Καποδιστρίου, το 1906, το παλιό κτίριο εγκαταλείφθηκε για να στεγάσει αργότερα το Πρωτοδικείο.
Πόσα χρόνια είναι κλειστό; Πόσες ιδέες είχαν ακουστεί για την ανάδειξή του; Σήμερα είναι ένα κλειστό και σκοτεινό κουφάρι που δεν δέχεται ούτε καν ένα νεύμα χαιρετισμού.
πηγή: Έντυπη Καθημερινή
