Μία καλή ταινία για τον πόλεμο στο Ιράκ, μία ενδιαφέρουσα ελληνική (μετα)ερωτική ιστορία και μία μέτρια αναφορά στη ζωή του Στέφαν Τσβάιχ ξεχωρίζουν στις αίθουσες
του Γιάννη Ζουμπουλάκη*
«Ο τοίχος» («The wall», ΗΠΑ, 2017)
Μπορεί το 2007 ο πόλεμος του Ιράκ να είχε τυπικά τελειώσει και η χώρα να βρισκόταν σε περίοδο ανοικοδόμησης, όμως στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο δεν ίσχυε πλήρως όπως μας υπενθυμίζει η πολύ ενδιαφέρουσα ταινία «Ο τοίχος» («The wall», ΗΠΑ, 2017) του Νταγκ Λίμαν. Μινιμαλιστική αλλά και πολύ ουσιαστική, η ταινία πλάθει ένα ολόκληρο σύμπαν περιγράφοντας την κόλαση μέσα από την οποία θα περάσουν δύο αμερικανοί ελεύθεροι σκοπευτές όταν αποφασίζουν να βγουν από την κρυψώνα τους για να ελέγξουν την περιοχή που υποτίθεται ότι παρακολουθούν. Υποτίθεται, διότι αυτομάτως θα γίνουν οι ίδιοι στόχοι ενός ιρακινού ελεύθερου σκοπευτή ο οποίος, όπως αποδεικνύεται, είχε από πολύ πριν τον απόλυτο έλεγχο της κατάστασης σε σημείο πλήρους αδιεξόδου για τους δύο στρατιώτες. Ο Ιρακινός (τον οποίο δεν βλέπουμε ποτέ παρά ακούμε μέσω του πομπού του ενός Αμερικανού) ακινητοποιεί τον έναν (Tζον Σένα) και αρχίζει έναν απίστευτο ψυχολογικό πόλεμο με τον άλλον (Ααρον Τέιλορ Τζόνσον), με αποτέλεσμα η 90λεπτης διάρκειας ταινία να μη σε αφήνει ποτέ σε ησυχία.
Τα σούπερ θερινά σινεμά που άνοιξαν ήδη στην Αθήνα
Ο Αμερικανός που μπορεί με τα χίλια ζόρια να κινηθεί όχι μόνο δεν μπορεί να αντεπεξέλθει ως πολεμιστής αλλά ούτε ως συνομιλητής του Ιρακινού που μέσω του ραδιοφωνικού πομπού τού τσακίζει τα νεύρα είτε μιλώντας για τη σπουδαία αμερικανική λογοτεχνία του Εντγκαρ Αλαν Πόε και του Ρόμπερτ Φροστ (ως ιδιώτης ήταν καθηγητής αγγλικών) είτε αναγκάζοντάς τον να ομολογήσει ανομολόγητες αμαρτίες του. «Ο τοίχος στον οποίο κρύβεσαι» του λέει κάποια στιγμή «υπήρξε τοίχος σχολείου το οποίο εσείς βομβαρδίσατε. Κρύβεσαι στη σκιά του Ισλάμ». Η ψύχραιμη φωνή του ισλαμιστή (Φέιθ Νάκλι) είναι ο τρίτος πρωταγωνιστής της ταινίας.
Θαρραλέα δουλειά, μπορεί εύκολα να παρεξηγηθεί ως άκρως αντιαμερικανική, σχεδόν φιλοϊσλαμική προπαγάνδα, παρότι αυτό που στην ουσία λέει δεν είναι τίποτε παραπάνω από την αλήθεια. Κανένα από τα επιχειρήματα του ιρακινού sniper δεν μπορεί να καταρριφθεί από τον αμερικανό «βλάχο» επάνω στον οποίο αντικατοπτρίζεται η πλειοψηφία των αμερικανών στρατιωτών που πήγαν να πολεμήσουν σε έναν πόλεμο χωρίς καλά – καλά να ξέρουν το γιατί. Βαθμολογία: 3
«Στέφαν Τσβάιχ: Αποχαιρετισμός στην Ευρώπη» («Stefan Zweig, adieu l’Europe», Αυστρία/Γερμανία/Γαλλία, 2016)
Η ομοιότητα του ηθοποιού Γιόζεφ Χάντερ με τον συμπατριώτη του αυστριακό συγγραφέα Στέφαν Τσβάιχ (1881 – 1942) είναι εκπληκτική, επίθετο που δεν θα χρησιμοποιούσα για την ίδια τη βιογραφική ταινία «Στέφαν Τσβάιχ: Αποχαιρετισμός στην Ευρώπη» («Stefan Zweig, adieu l’Europe», Αυστρία/Γερμανία/Γαλλία, 2016) η οποία βλέπεται απλώς με συμπάθεια. Η σκηνοθέτρια Μαρία Σράντερ δεν θέλησε να εξετάσει τη λογοτεχνική πλευρά και αξία του δημιουργού έργων όπως το «24ωρο από τη ζωή μιας γυναίκας» και το «Αμόκ» αλλά να εστιάσει στην ανάγκη του Τσβάιχ να ενσωματωθεί στη Λατινική Αμερική, όπου κατέληξε το 1936 έχοντας αφήσει πίσω του την Ευρώπη, όταν δεν υπήρχε καμία ελπίδα για να ξεφύγει από το κύμα του ναζισμού. «Την αγάπη που ένιωσα στη Βραζιλία δεν την ένιωσα πουθενά αλλού στον κόσμο» λέει ο ίδιος ο Τσβάιχ και η ταινία εξαντλείται σε σκηνές περιήγησης του Τσβάιχ στην εξωτική ήπειρο. Το πιο ενδιαφέρον σημείο είναι η επιμονή του Τσβάιχ να μην πάρει δημοσίως θέση κατά του Αδόλφου Χίτλερ (παρότι ο Τύπος τον πίεζε να το κάνει) για να μην υποβαθμίσει την πατρίδα του. Αλλά και αυτό δεν δείχνει να πηγαίνει κάπου ενώ παρακολουθούμε το πορτρέτο ενός σαφώς προβληματικού ανθρώπου που τα είχε όλα αλλά δεν μπορούσε να ευχαριστηθεί τίποτα. Βαθμολογία: 2
«Alien Covenant» (ΗΠΑ, 2017)
Με το «Alien Covenant» (ΗΠΑ, 2017) ο Ρίντλεϊ Σκοτ επιστρέφει στον μύθο που ο ίδιος έπλασε το 1979 με το κλασικό θρίλερ επιστημονικής φαντασίας «Αλιεν: ο επιβάτης του Διαστήματος». Η τελευταία ταινία του είναι η συνέχεια του «Προμηθέα» που ήταν το prequel του «Αλιεν», δηλαδή η συνέχεια της ταινίας που προηγείται του πρωτότυπου μύθου και γυρίστηκε μόλις πριν από τρία χρόνια. Θυμίζω ότι στο παρελθόν έχουν γυριστεί άλλες τρεις συνέχειες του «Αλιεν», καμία όμως από τον ίδιο τον Σκοτ. Με άλλα λόγια, ένα μεγάλο κουβάρι γύρω από το ίδιο θέμα, για την εμπορική αξία του οποίου αμφιβάλλω.
Το θέμα είναι ότι σήμερα ο μύθος έχει πλέον σαφώς εξαντληθεί, δεν μένει να ειπωθεί τίποτε άλλο παρά να γίνουν παραλλαγές της αρχικής ιδέας και αυτό ακριβώς συμβαίνει στο «Alien Covenant» που σου δίνει διαρκώς την αίσθηση του deja vu. Μόνο που εδώ το τέρας δεν είναι ένα, είναι πολλά, δεν μπαίνουν μόνο από το στόμα αλλά και από το αφτί ή το ρουθούνι (σε μορφή σκόνης) και δεν βγαίνουν μόνο από την κοιλιά (σε εκείνη την κλασική σκηνή τρόμου της πρώτης ταινίας με θύμα τον Τζον Χαρτ) αλλά και από το στόμα, ή την πλάτη. Υπάρχει επίσης το εύρημα των δύο ρομπότ με τις ανθρώπινες ανησυχίες (και το ίδιο πρόσωπο – του Μάικλ Φασμπέντερ) αλλά δεν αρκεί για να δώσει κάτι καινούργιο σε έναν χιλιοειπωμένο μύθο.
Προσπάθησα να δω την ταινία ως αυτόνομη δημιουργία αλλά δεν μπόρεσα. Ενιωθα ότι ήξερα τι θα γίνει το επόμενο λεπτό και αυτό που σκεφτόμουν γινόταν. Εύχομαι να μην υπάρξει άλλη συνέχεια. Γιατί είναι πραγματικά κρίμα. Βαθμολογία: 2
«Αφτερλωβ» (Ελλάδα, 2016)
Δύο αγγλικές λέξεις γραμμένες στα ελληνικά «Αφτερλωβ» (Ελλάδα, 2016), πρώτη προσπάθεια στην μεγάλου μήκους ταινία του νεαρού σκηνοθέτη Στέργιου Πάσχου. Ακόμα και ο τίτλος έχει ιδιομορφία, όπως ιδιόμορφη είναι η (μετα)ερωτική ιστορία που πραγματεύεται ο σκηνοθέτης: «αποκλεισμένη» σε έναν συγκεκριμένο χώρο που δεν αλλάζει ποτέ, μια πλούσια έπαυλη κάπου στην Αθήνα, η ταινία εξετάζει τις επιπτώσεις του ερωτικού τέλους στη ζωή δύο πρώην εραστών (Ηρώ Μπέζου – Χάρης Φραγκούλης). Ο Νίκος δεν μπορεί να χωνέψει ότι χώρισε με τη Σοφία, ίσως και να τη θέλει ακόμα τη Σοφία. Εκείνη λέει ότι δεν τον θέλει πια. Αν είναι όμως έτσι τότε γιατί έρχεται στο σπίτι το οποίο ο Νίκος φυλάει για λογαριασμό ενός φίλου του; Ενα παράξενο παιχνίδι γάτας – ποντικού χωρίς θρίλερ ξεκινά. Συχνά η γάτα γίνεται το ποντίκι. Η ταινία μοιάζει να ψάχνεται η ίδια όπως οι δύο ήρωές της. Εχει χιούμορ, συναίσθημα, χαμηλό μπάτζετ, μπόλικη ψυχή και τρεις καλούς συμπρωταγωνιστές – ένα σκυλί και δύο δίδυμες γάτες. Δεν πέταξα τη σκούφια μου αλλά εκτίμησα πολύ το σκηνοθετικό βλέμμα ενός άξιου μαθητή του Τζιμ Τζάρμους καθώς επίσης και τη δουλειά δύο ταλαντούχων ηθοποιών που ξέρουν πολύ καλά τι κάνουν. Βαθμολογία: 2 ½
ΕΠΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ
-H αισθηματική κωμωδία «Ενα προφίλ για δύο» («Un profil pour deux», Γαλλία, 2017) σε σκηνοθεσία Στεφάν Ρομπελέν με τους Πιερ Ρισάρ, Γιανίς Λεσπέρ. Βαθμολογία: –
-H σπονδυλωτή ισπανική κωμωδία «Σ’ αγαπώ ισπανικά» («Kiki: l’amour en fête», Ισπανία, 2016) σε σκηνοθεσία Πάκο Λεόν με τους Νατάλια ντε Μολίνα, Αλεξ Γκαρσία κ.ά. Βαθμολογία: –
Bαθμολογία 5: εξαιρετική, 4: πολύ καλή, 3: καλή, 2: ενδιαφέρουσα, 1: μέτρια, 0: απαράδεκτη
*Ο Γιάννης Ζουμπουλάκης είναι κριτικός κινηματογράφου στο http://www.tovima.gr/
