Η μετατροπή της Ι.Κ.Ε. σε εταιρεία άλλης νομικής μορφής

Η Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία (ΙΚΕ) είναι η εταιρική μορφή που δημιουργήθηκε με τον Ν.4072/2012. Αποτελεί μια νέου τύπου εταιρεία, που απευθύνεται κυρίως στη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, παρέχει τη δυνατότητα ενσωμάτωσης νέων μορφών σχέσεων στο εταιρικό σχήμα, προσφέρει ευελιξία, απλοποιημένη λειτουργία, χαμηλό κόστος και είναι προσαρμοσμένη στις νέες συνθήκες της αγοράς.

Toυ Βασίλειου Παπαβασιλείου Οικονομολόγου, Μ.Β.Α.

Ειδικότερα, με τις διατάξεις των άρθρων 43 – 120 του N.4072/2012 εισήχθη στο ελληνικό εμπορικό δίκαιο, η Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία (IKE), η οποία έχει νομική προσωπικότητα και είναι εμπορική, ακόμα κι όταν ο σκοπός της δεν είναι εμπορική επιχείρηση. Με τις διατάξεις του άρθρου 116 του ανωτέρω N.4072/2012 γίνεται προσαρμογή στις γενικές ρυθμίσεις της νομοθεσίας των κεφαλαιουχικών εταιρειών, προκειμένου να συμπεριληφθεί σε αυτές και η νέα εταιρική μορφή της IKE.

Ασφαλώς το ελάχιστο απαιτούμενο κεφάλαιο, αλλά και η δυνατότητα συμμετοχής στο κεφάλαιο με μη χρηματικές εισφορές, όπως η υπόσχεση παροχής εργασίας, υπηρεσιών, έργου ή η υπόσχεση κάλυψης εταιρικών χρεών, η δυνατότητα μεταφοράς της πραγματικής έδρας εκτός Ελλάδας με παραμονή της καταστατικής έδρας στην Ελλάδα, κ.λπ. αποτελούν τα νεωτερικά χαρακτηριστικά της Ιδιωτικής Κεφαλαιουχικής Εταιρίας και δίνουν τη δυνατότητα στο εταιρικό σχήμα να γίνεται «κατά περίπτωση» περισσότερο κεφαλαιουχικό ή προσωπικό ανάλογα με τις επιδιώξεις των εταίρων.

Φορολογική αντιμετώπιση της IKE

Ως προς την φορολογική αντιμετώπιση της IKE, ορίζονται τα ακόλουθα: Με την παρ. 5 του άρθρου 116 του N.4072/2012 ορίζεται ότι οι νόμοι που παρέχουν κίνητρα για τους μετασχηματισμούς επιχειρήσεων (NA 1297/72 με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Περί παροχής φορολογικών κινήτρων δια την συγχώνευσιν ή μετατροπήν επιχειρήσεων προς δημιουργίαν μεγάλων οικονομικών μονάδων», N.2166/93 «Περί κινήτρων ανάπτυξης επιχειρήσεων και φοροαπαλλαγών» κ.λπ.) περιλαμβάνουν στο πεδίο εφαρμογής τους και την IKE. Με την παρ. 11 του ίδιου άρθρου 116 του N.4072/2012 ορίζεται ότι οι εκάστοτε ισχύουσες φορολογικές διατάξεις για τις EΠE εφαρμόζονται και στις IKE.

Η έννοια της μετατροπής

Η τροποποίηση του καταστατικού μίας εταιρείας με κοινή απόφαση των εταίρων ή των μετόχων της, ως προς το μέρος εκείνο του καταστατικού που προβλέπει τον τύπο του νομικού προσώπου, καλείται μετατροπή αυτού του νομικού προσώπου. Η μετατροπή του νομικού προσώπου, από νομικό πρόσωπο ενός τύπου σε νομικό πρόσωπο άλλου νομικού τύπου, συντελείται, χωρίς να επέρχεται πρώτα λύση, εκκαθάριση και περάτωση της εκκαθάρισης του νομικού προσώπου, υπό τον αρχικό νομικό τύπο αυτού και στη συνέχεια σύσταση του νομικού προσώπου υπό τον νέο νομικό τύπο. Με τη μετατροπή, η νομική προσωπικότητα δεν καταλύεται, ούτε διακόπτεται, ούτε επέρχεται οποιαδήποτε διακοπή ή διαδοχή σε αυτήν. Αντίθετα, διατηρείται και συνεχίζεται η ίδια νομική προσωπικότητα με διαφορετικό νομικό τύπο (Απ. ΣτΕ 1656/2011).

Στάδια της μετατροπής

Οι διατάξεις του άρθρου 106 του N. 4072/2012 (όπως αντικαταστάθηκαν στην παρ. 2 αυτού, με την παρ. 4 του άρθρου 11 του N.4155/2013) ρυθμίζουν κατά ενιαίο τρόπο τη μετατροπή μιας IKE σε εταιρεία άλλης νομικής μορφής. Προς τούτο ξεχωρίζουν δύο στάδια:

α) Σε πρώτο στάδιο, η ΙΚΕ μπορεί να μετατραπεί σε εταιρεία άλλης μορφής με απόφαση των εταίρων. Ορίζεται ότι η απόφαση για τη μετατροπή λαμβάνεται με αυξημένη πλειοψηφία των δύο τρίτων (2/3) του συνολικού αριθμού των εταιρικών μεριδίων της μετατρεπόμενης IKE, όπως προβλέπει η παρ. 5 του άρθρου 72 του N. 4072/2012 και η παρ. 1 του άρθρου 106, σε συνδυασμό με την παρ. 2 του άρθρου 68 του ίδιου νόμου. Στην απόφαση θα πρέπει να περιλαμβάνονται και όλοι οι όροι του καταστατικού του νομικού τύπου της εταιρείας που θα προέλθει από τη μετατροπή. Επίσης, στην απόφαση θα γίνεται μνεία της σύμβασης με εταίρο εξωκεφαλαιακής εισφοράς, αν υφίσταται, σύμφωνα με το άρθρο 106 παρ. 3 του Ν. 4072/2012.

β) Σε ένα δεύτερο στάδιο, η μετατροπή υλοποιείται με βάση τις διατάξεις που ισχύουν για τη σύσταση της νέας εταιρικής μορφής. Κατά τα λοιπά, επέρχονται τα συνήθη αποτελέσματα της μετατροπής. Από την ημερομηνία καταχώρισης στο ΓEMH της απόφασης μετατροπής και του νέου καταστατικού, η μετατρεπόμενη IKE συνεχίζεται με τη νέα εταιρική μορφή. Η νομική προσωπικότητα της εταιρείας συνεχίζεται και οι εκκρεμείς δίκες συνεχίζονται επίσης στο όνομα της εται, χωρίς να επέρχεται διακοπή της δίκης. Τυχόν διοικητικές άδειες, που είχαν εκδοθεί στο όνομα της μετατρεπόμενης εταιρείας, μεταφέρονται στο όνομα της νέας. Η καταχώριση της μετατροπής στο ΓΕΜΗ γίνεται από την Υπηρεσία ΓΕΜΗ, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Ν.3419/2005.

Εκτίμηση του ενεργητικού και παθητικού της IKE

Το πότε απαιτείται εκτίμηση των περιουσιακών στοιχείων της μετατρεπόμενης IKE διευκρινίζει η ΠΟΛ. 1262/11-12-2013 του Υπουργείου Οικονομικών, η οποία μεταξύ άλλων αναφέρει:

«Επιπλέον, με τις διατάξεις των άρθρων 106 και 107 του Ν. 4072/2012 προβλέφθηκε η διαδικασία μετατροπής IKE σε εταιρεία άλλης εταιρικής μορφής και εταιρείας άλλης εταιρικής μορφής σε IKE, αντίστοιχα και ορίσθηκε ότι στις συγκεκριμένες περιπτώσεις μετατροπών η νομική προσωπικότητα συνεχίζεται χωρίς να επέρχεται διάλυση της μετατρεπόμενης εταιρείας. Επίσης, ορίσθηκε ότι αν η μετατροπή της IKE γίνεται προς άλλη κεφαλαιουχική εταιρεία (AE ή EΠE) απαιτείται προηγούμενη εκτίμηση του ενεργητικού και παθητικού της μετατρεπόμενης IKE, σύμφωνα με το άρθρο 9 του ΚΝ. 2190/1920. Στην περίπτωση αυτή, αν το εταιρικό κεφάλαιο της εταιρείας που προκύπτει υπολείπεται του ελαχίστου ορίου κεφαλαίου που προβλέπεται από το νόμο για την εταιρεία αυτή, η διαφορά καλύπτεται με νέες εισφορές. Στην πράξη η διάταξη έχει εφαρμογή μόνο εάν η ΙΚΕ μετατρέπεται σε ΑΕ, μετά την κατάργηση των διατάξεων περί ελαχίστου εκ του νόμου υποχρεωτικού κεφαλαίου των ΕΠΕ, με το άρθρο 3 παρ. 9 – 10 του Ν.4156/2013.

Όσον αφορά στο ζήτημα της εκτίμησης των περιουσιακών στοιχείων κατά τις ανωτέρω μετατροπές, με την αριθ. Κ2-5371/31-7-2013 εγκύκλιο του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας (Δ/νση AE και Πίστεως) έχει γίνει δεκτό, μεταξύ άλλων ότι ο νομοθέτης όρισε ρητά με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 106 του Ν.4072/2012, όπως ισχύουν μετά την τροποποίησή τους με τις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 11 του Ν.4155/2013 ήτοι ότι εκτίμηση από την επιτροπή του άρθρου 9 του ΚΝ. 2190/1920 απαιτείται μόνο στις περιπτώσεις μετατροπής IKE σε AE ή EΠE. Κατά συνέπεια, δεν απαιτείται εκτίμηση της μετατρεπόμενης εταιρείας από την επιτροπή του άρθρου 9 του Κ.Ν. 2190/1920 κατά τη διαδικασία μετατροπής άλλης εταιρικής μορφής σε IKE, με τις διατάξεις του άρθρου 107 του Ν. 4072/2012. Με την ίδια ως άνω εγκύκλιο, έγινε επίσης δεκτό, ότι αν η διαδικασία μετατροπής γίνεται με την παράλληλη χρήση των διατάξεων αναπτυξιακού νόμου (ενδεικτικά, ΝΔ. 1297/1972, Ν. 2166/1993), όσον αφορά στην αποτίμηση της αξίας ή τη διαπίστωση της λογιστικής αξίας της μετατρεπόμενης σε IKE εταιρείας, εφαρμόζονται οι ειδικές διατάξεις αυτών των νόμων.

Με βάση τα ανωτέρω, με την παρούσα, γίνεται δεκτό ότι στις ανωτέρω περιπτώσεις μετατροπών, κατά τις οποίες δεν διενεργείται εκτίμηση από την επιτροπή του άρθρου 9 του ΚΝ. 2190/1920, δεν προκύπτει υπεραξία για τη μετατρεπόμενη εταιρεία, ενώ, σε περίπτωση που διενεργείται εκτίμηση από την επιτροπή του άρθρου 9 του ΚΝ. 2190/1920, η υπεραξία φορολογείται με τις γενικές διατάξεις, εκτός εάν κατά τη μετατροπή γίνεται παράλληλη χρήση των διατάξεων των αναπτυξιακών νομοθετημάτων, με τις προϋποθέσεις που ορίζονται αμέσως κατωτέρω».

Αν υπάρχουν μερίδια που αντιστοιχούν σε εξωκεφαλαιακές εισφορές, θα πρέπει, πριν από τη μετατροπή, να υπογραφεί σύμβαση μεταξύ εταιρείας και εταίρου, που να ρυθμίζει την εκπλήρωση των σχετικών υποχρεώσεων μετά τη μετατροπή. Σχετική μνεία γίνεται στην απόφαση μετατροπής, όπως αναφέρεται παραπάνω.

Τέλος, αν υπάρχουν μερίδια που αντιστοιχούν σε εγγυητικές εισφορές, οι εταίροι με τα μερίδια αυτά εξακολουθούν να ευθύνονται και μετά τη μετατροπή, για διάστημα τριών (3) ετών για τις εταιρικές υποχρεώσεις που γεννήθηκαν μέχρι την καταχώριση της μετατροπής στο ΓΕΜΗ, εκτός αν, οι δανειστές της εταιρείας συγκατατέθηκαν εγγράφως στη μετατροπή της εταιρείας.

Μετατροπή της IKE σε ΑΕ

Προκειμένου να μετατραπεί μία IKE σε Ανώνυμη Εταιρεία, απαιτούνται οι εξής, κατά σειρά ενέργειες:

1. Απόφαση γενικής συνέλευσης των εταίρων της IKE για μετατροπή αυτής σε AE, που πρέπει να ληφθεί με την αυξημένη πλειοψηφία των 2/3 του συνόλου των εταιρικών μεριδίων (άρθρο 68 παρ. 2 περ. στ του Ν.4072/2012).

2. Έκθεση της Επιτροπής του άρθρου 9 του KN. 2190/20, για την εξακρίβωση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ενεργητικού και παθητικού της μετατρεπόμενης IKE (σύμφωνα με τις οδηγίες της ΠΟΛ.1262/2013).

3. Υπογραφή ενώπιον συμβολαιογράφου, του συμφωνητικού μετατροπής της IKE σε AE που θα περιέχει την απόφαση της μετατροπής και ολόκληρο το καταστατικό της εκ μετατροπής προερχόμενης ανώνυμης εταιρείας. Το συμβόλαιο θα υπογραφεί από όλους τους εταίρους της IKE ή κατά περίπτωση από τους εταίρους που συμφώνησαν και έλαβαν την απόφαση της μετατροπής στην προηγηθείσα γενική συνέλευση (αυτοπροσώπως παρισταμένων ή με πληρεξούσια πρόσωπα εκπροσωπουμένων).

4. Ο συμβολαιογράφος, ενεργών ως «Υπηρεσία Μιας Στάσης», σύμφωνα με το Ν.3853/2010, θα προβεί σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες για την υποβολή του συμβολαίου μετατροπής της IKE σε AE στην αρμόδια Υπηρεσία του ΓEMΗ.

5. Η αρμόδια υπηρεσία του ΓEMH θα καταχωρίσει το συμβόλαιο της μετατροπής και θα το προωθήσει στην οικεία υπηρεσία της Περιφέρειας για τον έλεγχο της νομιμότητας και την έκδοση της σχετικής εγκριτικής απόφασης.

6. H αρμόδια υπηρεσία του ΓEMH φροντίζει για την καταχώριση της μετατροπής και την ανάρτηση σχετικής ανακοίνωσης στο διαδικτυακό τόπο του ΓEMH.

Μετατροπή της IKE σε EΠE

Στην περίπτωση μετατροπής της IKE σε EΠE ακολουθείται η διαδικασία που περιγράφεται ανωτέρω για τη μετατροπή της IKE σε AE και συγκεκριμένα:

1. Κατ αρχάς λαμβάνεται απόφαση της γενικής συνέλευσης των εταίρων της IKE για μετατροπή αυτής σε EΠE με την αυξημένη πλειοψηφία των 2/3 του συνόλου των εταιρικών μεριδίων (άρθρα 68 παρ. 2 και 72 παρ. 5 του Ν. 4072/2012).

2. Μετά από αίτηση του διαχειριστή της IKE που υποβάλλεται μέσω ΓEMH στην αρμόδια υπηρεσία της οικείας Περιφέρειας, συστήνεται η επιτροπή του άρθρου 9 του Ν.2190/20, η οποία προβαίνει στην εκτίμηση των περιουσιακών στοιχείων της μετατρεπόμενης και συντάσσεται σχετική έκθεση. H έκθεση αυτή δημοσιεύεται στο ΦEK (άρθρο 9 παρ. 6 του 2190/20).

3. Υπογράφεται ενώπιον συμβολαιογράφου το συμφωνητικό μετατροπής της IKE σε EΠE (όπως απαιτεί το άρθρο 6 παρ. 1 του Ν.3190/1955).

4. Υποβάλλεται το συμβόλαιο μετατροπής στο ΓΕMH, στο οποίο περιλαμβάνεται και ολόκληρο το καταστατικό της νέας εκ μετατροπής EΠE

5. Καταχωρείται η ανακοίνωση μετατροπής στο ΓEMH από την αρμόδια υπηρεσία αυτού, η οποία φροντίζει ταυτόχρονα για την ανάρτηση της ανακοίνωσης στο διαδικτυακό τόπο του ΓEMH.

Μετατροπή της IKE σε προσωπική εταιρεία (OE ή EE)

Σύμφωνα με το άρθρο 106 παρ. 1 του Ν. 4072/2012, η απόφαση των εταίρων της IKE για μετατροπή αυτής σε εταιρεία οποιασδήποτε άλλης νομικής μορφής, πρέπει να ληφθεί με την αυξημένη πλειοψηφία των 2/3 του συνόλου των εταιρικών μεριδίων, όπως ορίζουν τα άρθρα 72 παρ. 5 και 68 παρ. 2 του ίδιου νόμου. Ειδικά, για την περίπτωση μετατροπής της IKE σε ομόρρυθμη ή ετερόρρυθμη εταιρεία, όπου οι ομόρρυθμοι εταίροι πρόκειται να ευθύνονται για τα χρέη της εταιρείας, απαιτείται η ρητή συναίνεση τούτων (των ομόρρυθμων εταίρων), η οποία θα περιλαμβάνεται ευκρινώς στο καταστατικό της OE ή EE, που θα προκύψει από τη μετατροπή της IKE.

Κατά τη διαδικασία μετατροπής IKE σε OE ή EE, απαιτούνται οι εξής, κατά σειρά, ενέργειες:

1. Απόφαση της γενικής συνέλευσης των εταίρων IKE για μετατροπή αυτής σε OE ή EE, που λαμβάνεται σύμφωνα με τα παραπάνω.

2. Κατάρτιση του καταστατικού της νέας ομόρρυθμης ή ετερόρρυθμης εταιρείας, που θα προκύψει από τη μετατροπή της IKE. Στη συνέχεια ακολουθείται η γνωστή διαδικασία της σύστασης προσωπικής εταιρείας.

3. Το καταστατικό της προσωπικής εταιρείας προσκομίζεται για θεώρηση στην οικεία ΔΟΥ (της έδρας της εταιρείας) και κατόπιν κατατίθεται στο ΓEMH προς καταχώρηση.

4. H όλη διαδικασία διεκπεραιώνεται από το ΓEMH, το οποίο ενεργεί ως «Υπηρεσία Μιας Στάσης».

5. H δημοσιότητα της νέας προσωπικής εταιρείας, που προέκυψε από τη μετατροπή της IKE, συντελείται με την καταχώρηση του καταστατικού της στο ΓEMH και την ταυτόχρονη ανάρτηση σχετικής ανακοίνωσης στον διαδικτυακό τόπο αυτού (άρθρο 251 του N.4072/2012).

Εν κατακλείδι

Η ΙΚΕ ήρθε για να αντικαταστήσει μακροπρόθεσμα την ΕΠΕ και παράλληλα να αποτελέσει τον ενδιάμεσο εταιρικό τύπο μεταξύ ΟΕ, ΕΕ και Ανώνυμης Εταιρείας, μία εταιρεία που συστήνεται και λειτουργεί με το μικρότερο δυνατό κόστος. Αποτελεί σε κάθε περίπτωση ένα νέο εταιρικό τύπο και όσα πλεονεκτήματα ή μειονεκτήματα έχει θα δοκιμαστούν στην πράξη και ιδιαίτερα όταν κριθούν από τα Ελληνικά Δικαστήρια οι διαφωνίες και οι αντιδικίες, που θα προκύψουν στην ερμηνεία των διατάξεων. Οι ΙΚΕ κοστίζουν λιγότερο, τόσο κατά τη σύσταση όσο και κατά τη διαχείρισή τους, συγκριτικά με τις ανώνυμες εταιρείες ή τις ΕΠΕ. Επίσης, αφήνουν μεγαλύτερα περιθώρια στους μετόχους να αποφασίσουν πώς θα μοιράσουν μερίδια, κέρδη και υποχρεώσεις. Οι μέτοχοι απαλλάσσονται από την υποχρέωση να ασφαλιστούν στον Οργανισμό Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών, ενώ μπορούν να «θωρακίσουν» την προσωπική τους περιουσία σε περίπτωση που η εταιρεία χρεοκοπήσει. Οπότε το θέμα της μετατροπής της ΙΚΕ σε εταιρεία άλλης νομικής μορφής ή και η μετατροπή εταιρείας οποιουδήποτε νομικού τύπου σε ΙΚΕ παραμένει επίκαιρο και αφορά το σύνολο της επιχειρηματικής κοινότητας.

*Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από άρθρο του κ. Βασίλειου Παπαβασιλείου, με τίτλο «Η μετατροπή της Ι.Κ.Ε. σε εταιρεία άλλης νομικής μορφής» που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιουλίου – Αυγούστου 2017 του περιοδικού Epsilon7.

πηγή: www.e-forologia.gr