«Μπήκαμε στο Μουσείο Παιχνιδιών Μπενάκη λίγο πριν ανοίξει τις πόρτες του»

Στην παραλιακή του Παλαιού Φαλήρου υπάρχει ένα επιβλητικό πέτρινο κτήριο του 19^ου αιώνα με γοτθικά στοιχεία και δυο πυργίσκους, που το συνοδεύουν διάφοροι μύθοι, ιστορίες και απορίες. Πριν λίγες ημέρες οι απορίες μας λύθηκαν. Η σιδερένια πόρτα άνοιξε, προς το παρόν μόνο για εμάς, τα παρτέρια είναι περιποιημένα και πολύχρωμα, η ξύλινη βεράντα με την πίσω αυλή σε λίγο θα υποδέχονται επισκέπτες για τον καφέ τους. Μέσα, τα παιχνίδια περιμένουν να ζωντανέψουν στα μάτια μικρών – και μεγάλων που ξαναγίνονται μικροί.

της Άννας Ρούτση-Φωτογραφίες: © Δανάη Κωτσάκη

Από το www.elculture.gr

Στο Μουσείο Παιχνιδιών του Μουσείου Μπενάκη που ανοίγει για το κοινό από τις 26 Οκτωβρίου, βρήκε στέγη η συλλογή παιχνιδιών της Μαρίας Αργυριάδη, μια απ’ τις δέκα καλύτερες στην Ευρώπη, που έχοντας φτάσει στα 20.000 αντικείμενα απ’ όλο τον κόσμο αναζητούσε τον κατάλληλο χώρο να τα φιλοξενήσει. Και αυτός βρέθηκε μετά από υπόσχεση του πρώην διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη, Άγγελου Δεληβοριά, στο κτήριο-δωρεά της Βέρας Κουλούρα στο Φάληρο που είναι από μόνο του σα να βγήκε από παραμύθι. Τα τελευταία 16 λοιπόν χρόνια, η Νόρα Χατζοπούλου, διευθύντρια του Μουσείου παιχνιδιών, μεγάλωσε ουσιαστικά μαζί με αυτά τα παιχνίδια και τώρα ήρθε η ώρα ένα μέρος απ’ αυτά να βγει προς τα έξω.

Αυτή η στοργή για κάτι που έχεις φροντίσει και ήρθε η ώρα του να βγει προς τα έξω, φαίνεται απ’ τον τρόπο που με ξεναγεί στο μουσείο και την ώρα που αφιερώνει σε αυτό. Το καθετί έχει τη συναρπαστική του ιστορία που τελικά συνδέεται με το μεγάλο κομμάτι της ιστορίας της ανθρωπότητας. Γιατί πώς αλλιώς να περιγράψουμε το ξύλινο αλογάκι στην είσοδο του μουσείου, δώρο του Ελ. Βενιζέλου στον εγγονό του, Λευτεράκη ή το μακεδονίτικο καρουζέλ του ’50 που τώρα περιστρέφεται με ηλεκτρισμό.

Τις αρχαίες κωδωνόσχημες κούκλες ή τις κοκάλινες του 6^ου αι. μ.Χ. με τα αληθινά μαλλιά και τα υφάσματα που διατηρούνται ακόμα ή το κεντημένο καραβάκι από την εποχή της Τουρκοκρατίας για τα κάλαντα της Άνοιξης με την άφιξη των χελιδονιών.

Τη μηχανική κούκλα Miss Kellermann, βασισμένη στην πρώτη κολυμβήτρια που προσπάθησε να διασχίσει τη Μάγχη.

Το peepshow του ’30, μέσα απ’ το οποίο βλέπεις τη γιορτή του μπαϊράμι στην Κωνσταντινούπολη.

Την πρόδρομο της Barbie, Bleuette, κατασκευής 1905, με τα αξεσουάρ της ή το πρώτο μανεκέν, την Πανδώρα, όπου δοκιμάζονταν παιδικά ρούχα πραγματικών διαστάσεων.

Τα automat παιχνίδια με μηχανισμούς από ρολογάδες, τους μαγικούς φανούς με τις γυάλινες διαφάνειες, τις τσιγκογραφίες πριν γίνουν τσίγκινα παιγνίδια, τις θεατρικές σκηνές που λειτουργούν πλέον ηλεκτρονικά, τους πρώτους μηχανισμούς κινούμενης εικόνας.

Στον κάτω όροφο βλέπουμε αντικείμενα που συνδέονται με έθιμα και παραδόσεις, όπως τις κούκλες που στήνονταν (κι εξακολουθούν να στήνονται) κάθε 3 του Μάρτη σε βάθρο στο σπίτι για τη Γιορτή των Κοριτσιών στην Ιαπωνία, ή το καλαμένιο φίδι που έτρεχαν τα παιδιά στα χωράφια για ευφορία.

Προχωράμε και πέφτουμε πάνω στις υφασμάτινες κούκλες -κουτσούνες και ειδικά σε μαύρες κουτσούνες από τη Σαντορίνη κατασκευασμένες από υπηρετικό προσωπικό από την Αφρική που είχε φτάσει στο νησί. Βλέπουμε τα μολυβένια στρατιωτάκια κατασκευασμένα στη Γερμανία που απεικονίζουν μάχη Ελλήνων-Τούρκων ή το κουκλοθέατρο της Αντίστασης με τον ‘Μισιλίνη και τον Χιτλιρίδη’. Τον κόσμο των τρένων του Νικόλαου Τομπάζη ή το πύρινο ιπποδρόμιο που κυριολεκτικά άναβε φωτιές. Τις μηχανικές κούκλες που άλλαζαν όψη. Το ξύλινο κουκλόσπιτο ή την κουζίνα με τα τσίγκινα σκεύη του 1900 που λειτουργούσε πραγματικά με ατμό. Το ξύλινο πανόραμα από τη Μακεδονία. Την αίθουσα του σχολείου (όπου φανερώνεται η ηλικία των μεγάλων…) με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες για το ωράριο (για να μην ξεχνιόμαστε: 9 ώρες την ημέρα – 15 μέρες καλοκαιρινές διακοπές)!

Το μουσείο ήδη επισκέπτονται σχολεία τα πρωινά της Πέμπτης και Παρασκευής με μουσειοπαιδαγωγούς από τα εκπαιδευτικά προγράμματα του μουσείου Μπενάκη. «Τους κάνει εντύπωση ότι υπήρχαν παιγνίδια και στην αρχαιότητα», μου λέει η κ. Χατζοπούλου. «Επίσης, προσπαθούν να βρουν αν κάτι μοιάζει με δικά τους παιγνίδια, αναζητούν τα κοινά σημεία με το σημερινό παιγνίδι».

Δίπλα στο πωλητήριο του ισογείου με αντικείμενα-πειρασμούς για μεγάλους και παιδιά, θα φιλοξενούνται περιοδικές εκθέσεις. Εκεί βρίσκεται η έκθεση αντικειμένων από το πρόγραμμα «Ξαναφτιάχνω τα παιγνίδια των παιδικών μου χρόνων» που πραγματοποιήθηκε με ΚΑΠΗ απ’ όλη την Ελλάδα το 1990-91 και βέβαια η ιστορία της συλλογής Αργυριάδη. Στεκόμαστε μπροστά στην προθήκη χαζεύοντας ένα σαλονάκι φτιαγμένο απ’ τη μαμά για την κόρη της στην κατοχή από καυσόξυλα βαμμένα με βερνίκι νυχιών. «Είναι κάτι που δεν έχει υλική, αλλά τεράστια συναισθηματική αξία», σχολιάζει η κ. Χατζοπούλου. «Γιατί είναι οι ιστορίες που ακολουθούν ένα παιγνίδι, που έχουν σημασία».