Οι ταινίες «Να με φωνάζεις με τ’ όνομά σου» του Λούκα Γκουαντανίνο και «Τ’ αστέρια δεν πεθαίνουν στο Λίβερπουλ» με την Ανέτ Μπένινγκ ξεχωρίζουν στις αίθουσες
«Να με φωνάζεις με τ’ όνομά σου» («Call me by your name», Ιταλία / Γαλλία / Βραζιλία / ΗΠΑ, 2017).
«Μου αρέσει έτσι όπως λες τα πράγματα» θα πει κάποια στιγμή ο Ολιβερ (Αρμι Χάμερ) φλερτάροντας τον 17χρονο Ελιο (Τιμοτέ Σαλαμέ), γιο του ακαδημαϊκού (Μάικλ Σούλμπεργκ) που φιλοξενεί τον πρώτο στην Ιταλία. Είναι καλοκαίρι του 1983, το σπίτι βρίσκεται στη Λομβαρδία, το κλίμα είναι φιλικό, η φύση μαγική, το φαγητό θεσπέσιο, οι συζητήσεις υψηλού επιπέδου (φιλοσοφία, μουσική, κινηματογράφος), το περιβάλλον πολιτισμένο.
Και να ήθελες να μην ερωτευτείς δεν θα ήταν και τόσο εύκολο μέσα στο παραδεισένιο «σύμπαν» που ο σκηνοθέτης Λούκα Γκουαντανίνο πλάθει, τόσο μα τόσο ευγενικά, στην τελευταία δημιουργία του «Να με φωνάζεις με τ’ όνομά σου» («Call me by your name», Ιταλία / Γαλλία / Βραζιλία / ΗΠΑ, 2017).
Ταινία βλεμμάτων και σιωπών, υπονοούμενων και κρυφών επιθυμιών, ταινία στην οποία λέγονται πολλά, όχι όμως πάντα με το όνομά τους, το «Να με φωνάζεις με τ’ όνομά σου» είναι μία από τις πιο ακομπλεξάριστες ερωτικές δημιουργίες που έχουν φιλοξενηθεί τα τελευταία χρόνια στο σελιλόιντ. Θα ήταν φτηνό αν την προσδιορίζαμε ως «gay movie». Στην πραγματικότητα, το γεγονός ότι ο έρωτας είναι ομοφυλοφιλικός δεν σε απασχολεί ποτέ, όμως δεν είναι μόνον αυτό.
Ο Γκουαντανίνο, που δούλεψε μαζί με τον Τζέιμς Αϊβορι τη διασκευή σε σενάριο του μυθιστορήματος του Αντρέ Ασιμάν, αγαπά μέσα από την καρδιά του τους δύο κεντρικούς του ήρωες και δεν θέλει να τους πληγώσει περισσότερο από τον πόνο που επιβάλλουν οι προκαταλήψεις και το αδιέξοδο αυτού που θέλουν να ζήσουν. Και την ίδια ώρα επισημαίνει ορθολογιστικά και με τακτ πόσο προτιμότερα, πόσο πιο όμορφα θα ήταν όλα γύρω μας αν δεν υπήρχαν αυτές ακριβώς οι ανούσιες προκαταλήψεις.
Ο σκηνοθέτης ενδιαφέρεται μόνον για τις υπόγειες συγκρούσεις αποφεύγοντας κάθε τι νοσηρό, βίαιο ή χυδαίο. Ποτέ δεν κρίνει, προτιμά να αφήσει την ιστορία να κυλήσει σαν το νερό στο ποτάμι, αβίαστα, αρμονικά, καθαρά. Επίσης, έχει χιούμορ. Η σκηνή με το ροδάκινο, για παράδειγμα, είναι μεν προκλητική, αλλά κατά βάθος είναι αστεία μέσα στην απόλυτη φυσικότητά της.
Πριν από μερικά χρόνια ο Γκουαντανίνο μας εξέπληξε με την κατάδυσή του στον κόσμο του Λουκίνο Βισκόντι στο αριστουργηματικό «Εγώ είμαι ο έρωτας». Τώρα, βρίσκεται περισσότερο στον κόσμο του Ερίκ Ρομέρ, όπου η αφήγηση είναι κυρίως ψυχολογική, οι ερμηνείες ρεαλιστικές και οι διάλογοι σφαίρες που βρίσκουν τον στόχο τους. Τέσσερις υποψηφιότητες για Οσκαρ, ταινίας, σεναρίου, α’ ρόλου (Σαλαμέ) και τραγουδιού (The Mystery of Love, του Σούφγιαν Στίβενς), δικαιώνουν αυτόν τον ύμνο στον ρομαντισμό που δεν μπορείς παρά να αγαπήσεις. Βαθμολογία: 3½
Τ’ αστέρια δεν πεθαίνουν στο Λίβερπουλ» («Film stars don’t die in Liverpool», Αγγλία, 2017)
Να μία ακόμη γνήσια τρυφερή, ανορθόδοξη και αυτή ιστορία αγάπης, η οποία ωστόσο δεν φάνηκε να ευνοείται στις τελευταίες υποψηφιότητες των Οσκαρ, αν και το άξιζε, κυρίως για τη δουλειά της Ανέτ Μπένινγκ. Η τελευταία είναι η πρωταγωνίστρια στο «Τ’ αστέρια δεν πεθαίνουν στο Λίβερπουλ» («Film stars don’t die in Liverpool», Αγγλία, 2017) του Πολ Μακ Γκούικαν όπου υποδύεται όντως ένα αστέρι που πεθαίνει, αλλά δεν το ξέρει ακόμα, την ηθοποιό Γκλόρια Γκρέαμ. Η ταινία την παρακολουθεί στα τέλη της δεκαετίας του 1970 όταν η Γκρέαμ, σταρ της δεκαετίας του 1950 (βραβείο Οσκαρ β’ ρόλου για την «Ωραία και το κτήνος»), αργότερα σε παρακμή, έδινε θεατρικές παραστάσεις στη Μεγάλη Βρετανία.
Η γνωριμία της στο Λίβερπουλ με έναν κατά πολλά χρόνια μικρότερό της φέρελπι ηθοποιό (Τζέιμι Μπελ) διαμορφώνει το σώμα της ταινίας. Ωστόσο, η σχέση τους, που παρουσιάζεται με μικρές, διακριτικές μεταφορές στον χρόνο, ξεφεύγει από κάθε κλισέ και καταλήγει σε κάτι πολύ όμορφο, εντελώς ανιδιοτελές, πέρα για πέρα αληθινό. Η Γκρέαμ βρίσκει στο Λίβερπουλ την έννοια της ειλικρινούς αγάπης, όχι μόνο από τον νεαρό ηθοποιό, αλλά και από όλη την οικογένειά του (η εξαιρετική Τζούλι Γουόλτερς υποδύεται τη μητέρα του). Είναι μια αγάπη υποκινούμενη όχι από το συμφέρον, τον οίκτο ή την υποχρέωση, αλλά βαθιά μέσα από την καρδιά. Βαθμολογία: 3
«Ανθρώπινη ροή» («Human flow», Γερμανία / Κίνα / ΗΠΑ, 2017)
Ενα εξαιρετικά επίκαιρο θέμα, η μετανάστευση, βρίσκεται στην καρδιά της «Ανθρώπινης ροής» («Human flow», Γερμανία / Κίνα / ΗΠΑ, 2017) 13ου ντοκιμαντέρ που γυρίζει ο κινέζος εικαστικός καλλιτέχνης Ai Weiwei, γνωστός στη χώρα μας από την επιτυχημένη έκθεσή του στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης το 2016.
Στα περισσότερα πλάνα πρωταγωνιστούν πρόσωπα θλιμμένα, κουρασμένα από την αδιάκοπη, καθημερινή μάχη τους για την επιβίωση, αλλά που συγχρόνως δεν χάνουν ποτέ την αξιοπρέπειά τους. Συγχρόνως ο Ai Weiwei παραθέτει στοιχεία που παρότι πάνω- κάτω γνωστά, δεν παύουν να προκαλούν ανατριχίλα όταν τα ξαναβλέπεις γραμμένα στη μεγάλη οθόνη: ανάμεσα στο 2015 – 2016 ένα εκατομμύριο πρόσφυγες πέρασαν από την Ελλάδα. Περί τους 268.000 σκοτώθηκαν στο Ιράκ μετά την εισβολή των Αμερικανών το 2003. Οταν τα Σκόπια έκλεισαν τα σύνορά τους, 13.000 πρόσφυγες εγκλωβίστηκαν στη χώρα μας. Οταν το τείχος του Βερολίνου έπεσε το 1990, μόλις 11 χώρες είχαν κλείσει τα σύνορά τους. Στις μέρες μας τα έχουν κλείσει 70!
Σε πολλές σκηνές βλέπουμε τον ίδιο τον σκηνοθέτη να έρχεται σε επαφή με αυτούς τους ανώνυμους ήρωες τους οποίους παρακολουθεί ως επί το πλείστον σιωπηλά, αφήνοντας την εικόνα να μιλήσει μόνη της. Τα πολλά λόγια ούτως ή άλλως απουσιάζουν από την ταινία, ενώ ποιητικές σκηνές, όπως πανοραμικά πλάνα της θάλάσσας τραβηγμένα από ψηλά, εναρμονίζονται με τη ρεαλιστική ουσία μιας ταινίας από την οποία φεύγεις πικραμένος για την ανθρώπινη ξεφτίλα εν έτει 2018.Βαθμολογία: 3
ΕΠΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ
–«Ημερολόγιο φόνων» («The Limehouse Golem», Αγγλία, 2016) θρίλερ του Χουάν Κάρλος Μεντίνα. Ατμοσφαιρικό σε σημεία αλλά και μπερδεμένο και ανούσια δαιδαλώδες θρίλερ εποχής που με φόντο το Λονδίνο του 19ου αιώνα παρακολουθεί τις προσπάθειες ενός ευσυνείδητου αστυνομικού (Μπιλ Νάι) να ανακαλύψει τα ίχνη ενός δολοφόνου κατ’ εξακολούθηση. Ενός άλλου Τζακ Αντεροβγάλτη με άλλα λόγια και απορώ πραγματικά γιατί να κάνεις μια ταινία για έναν «άλλο» Τζακ Αντεροβγάλτη, αφού υπάρχουν μια χαρά ταινίες για τον ίδιο τον Τζακ Αντεροβγάλτη… Ο Νάι πάντως είναι ο μοναδικός λόγος για να δει κανείς αυτή την ταινία γιατί, όπως πάντα, παίζει με τέτοια άνεση και φυσικότητα που όταν δεν είναι στα πλάνα, σου λείπει. Κρίμα όμως που δεν είναι αρκετός λόγος για να σπαταλήσει κανείς τον χρόνο του. Βαθμολογία: 1
–Πενήντα αποχρώσεις του γκρι – Απελευθέρωση (Fifty shades freed, ΗΠΑ, 2018). Ερωτική – κοινωνική ταινία σε σκηνοθεσία Τζέιμς Φόλεϊ. Η τρίτη και (με τη βοήθεια του Θεού και της τύχης) τελευταία ταινία της «σειράς» του «Γκρι» (από τα μπεστ σέλερ της Ε.Λ. Τζέιμς) δεν κάνει τίποτε άλλο από το να περιγράφει τη συνέχεια της ζωής του πάμπλουτου Γκρέι (Τζέιμι Ντόρναν) και της τώρα πια επίσης πάμπλουτης, αφού τον παντρεύτηκε, Αναστάζια (Ντακότα Τζόνσον). Το όλο πράγμα μοιάζει σαν ξεφύλλισμα glossy περιοδικού με μια ιδέα από S & M για νήπια και μια γαρνιτούρα από θρίλερ της πλάκας. Είναι πάντως απίστευτο το πόσο άνθρωποι που τα έχουν ΟΛΑ, κάθονται και κλαίγονται για το ΤΙΠΟΤΑ χωρίς να είναι ποτέ ευχαριστημένοι. Παρεμπιπτόντως, κάποτε μου άρεσαν οι ταινίες του Τζέιμς Φόλεϊ, το «Οικόπεδα με θέα», ο «Πυροβολισμός εξ επαφής». Αλλά, ως γνωστόν, τη δόξα πολλοί εμίσησαν, τα φράγκα ουδείς! Βαθμολογία: 1
– «Ολυμπος» (Ελλάδα, 2017). Ντοκιμαντέρ του Νίκου Ντουρλιού. Ενάρετες οι προθέσεις του σκηνοθέτη Νίκου Ντουρλιού στη δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ που σκαρφαλώνει τον Ολυμπο μέσα από τις τέσσερις πιο γνωστές διαδρομές του (ανάμεσά τους η Διασταύρωση – Γκορτσιάς και η λιγότερο προβεβλημένη της Ελασσόνας από τις Βρυσοπούλες). Ο Ντουρλιός αγαπά αυτό που κάνει, αγαπά τη φύση, αγαπά ακόμα και τις προκλήσεις της, καθώς τα γυρίσματα έγιναν όχι μόνο κάτω από τον λαμπρό ήλιο, αλλά και μέσα στο πυκνό, εξαντλητικό χιόνι. Ωστόσο, το σκηνοθετικό βλέμμα του είναι κυρίως τουριστικό, το ντεκουπάζ θυμίζει ΕΡΤ δεκαετίας του 1980, ο ήχος έχει κάποια σοβαρά θέματα, η αφήγηση είναι απαγγελία και η μουσική, εκτός από παντελώς άσχετη με την εικόνα, δείχνει και παντελώς μη απαραίτητη. Βαθμολογία: 2
Βαθμολογία
5: εξαιρετική, 4: πολύ καλή, 3: καλή, 2: ενδιαφέρουσα, 1: μέτρια, 0: απαράδεκτη
*Ο Γιάννης Ζουμπουλάκης είναι κριτικός κινηματογράφου στην εφημερίδα το ΒΗΜΑ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ
