Στην καρδιά της Πατησίων, από το Μουσείο ώς την πλατεία Αμερικής, εκεί όπου για τουλάχιστον 80 χρόνια η αστική Αθήνα είχε διεύθυνση, αναζητεί κανείς τα τεκμήρια αυτής της προϊστορίας.
του Νίκου Βατόπουλου
Σαν ένα παλίμψηστο, ο 20ός αιώνας έχει αφήσει τα ίχνη του με επάλληλες γραφές, και τώρα που ο περασμένος αιώνας βαθαίνει πίσω στη μνήμη, οι άλλοτε μοντέρνες πολυκατοικίες είναι και αυτές καλυμμένες με την πατίνα του χρόνου.
Δεν υπάρχει τίποτε πιο αθηναϊκό, αν μείνει κανείς στον πυρήνα του 20ού αιώνα, από μία πολυκατοικία του 1955-1965 με διεύθυνση την Πατησίων. Ακούγεται, ίσως, αιρετικό, αλλά πιθανώς για τους επόμενους, όσους γεννηθούν το 2020 και το 2030, μία πολυκατοικία του 1960 θα ανήκει στην ίδια δεξαμενή με ένα νεοκλασικό του 1910. Οχι ως αισθητική καταγωγή και τεχνική εκτέλεση αλλά ως χειρονομία προς την πόλη, ως αστική πεποίθηση.
Για τους παλαιότερους, όμως, ο 20ός αιώνας της Πατησίων αναλύεται σε κατηγορίες πολλές και για τους ανθρώπους της δικής μου γενιάς που μεγάλωσαν στην ανοικοδόμηση το ίχνος των προπολεμικών κτιρίων της Πατησίων εξασκεί μία ορισμένη γοητεία. Επιδρούν αυτά τα κτίρια, χαράσσουν, αναμοχλεύουν.
Σκόρπιες προσόψεις κατά μήκος της Πατησίων μιλούν για ατμοσφαιρικά εσωτερικά και για εκείνο το φιλτραρισμένο φως που λούζει διστακτικά τις ψηλοτάβανες κάμαρες. Ετσι σκέφτομαι την ατμόσφαιρα στο παλιό σπίτι, στη γωνία Πατησίων και Αντωνιάδου, στο ύψος του ΟΤΕ, δίπλα στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο.
Το βλέπω σχεδόν πάντα σιωπηλό, στον πάνω όροφο, εκεί όπου θα ήταν πιθανότατα μία ωραία κατοικία, πριν από 100 χρόνια. Θυμάμαι τη γειτνίασή του στην Αντωνιάδου, με το Θέατρο Αναλυτή, την επιτυχία στα χρόνια της δικτατορίας «Αγάπη μου Ουάουα», με την κνίσα από το σουβλατζίδικο στο ισόγειο του ευγενούς κτιρίου της Πατησίων.
Και στην απέναντι γωνία το παραμυθόσπιτο, που γκρέμισε η ΑΣΟΕΕ για να χτίσει τη λευκή νέα πτέρυγα, και πιο κάτω, στον αριθμό 68 της Πατησίων, γωνία με την ωραία οδό Κότσικα (που βγαίνει Μαυρομματαίων) την αρ νουβό πανύψηλη πολυκατοικία του 1920 που είχε σχεδιάσει ο Κώστας Κιτσίκης.
Θα πρέπει να ήταν ασύλληπτη για τα σημερινά δεδομένα η πυκνότητα της αστικής ζωής από το Μουσείο προς τα Πατήσια. Η περιοχή γύρω από την πλατεία Αιγύπτου και ώς τη Φωκίωνος Νέγρη είχε υψηλής ποιότητας κατασκευές της περιόδου 1910-1940 και όσες πολυκατοικίες έγιναν ώς τη δικτατορία του 1967 ήταν και αυτές στην πλειονότητά τους με καλά υλικά και περιζήτητες.
Αλλά σήμερα τα ίχνη αυτά είναι ξεθωριασμένα. Αν δεν φέρεις τη γνώση ή αν δεν κρατάς το βλέμμα ενεργό, όλο αυτό το απόθεμα λανθάνει, φθίνει, εξαϋλώνεται.
Εβλεπα και πάλι αυτό το νεοκλασικό σπίτι της Πατησίων και Αντωνιάδου και παρατηρούσα την ευγένεια της σύνθεσης, τους ψευδοκίονες και τα αετώματα, το στηθαίο και τη διάθεση να συγκεράσει τον κλασικό κανόνα με ένα αέρα νεωτερικής μετάβασης.
Είναι από μόνο του ένας βωμός, μία υπόμνηση ενός άλλου βηματισμού. Στέκομαι σε αυτό το κτίριο γιατί είναι από τα ελάχιστα που έμειναν από την προπολεμική Πατησίων σε εκείνο το κομμάτι.
Σκόρπια αρχοντικά της δεκαετίας του ’20 και πολυκατοικίες του Μεσοπολέμου αντιδιαστέλλονται με τον εκβαρβαρισμό των τελευταίων χρόνων, μοναχικά λάβαρα μιας αστικής ώσμωσης που σήμερα ούτε ακροατήριο έχει ούτε υποστηρικτές.
Αν υπάρχει κάτι που συμβολίζει τη σύγχρονη Πατησίων είναι η σταδιακή απώλεια του αστικού χαρακτήρα της, που δεν ήταν επίκτητος αλλά επί της ουσίας γενεσιουργός. Αυτό το σπίτι στέκει ως σύμβολο μιας κενής διαθήκης.
πηγή :Έντυπη Καθημερινή
