Τρεις ιστορικές κατοικίες της Πλάκας που μαραζώνουν

Πλάκα είναι η πιο γραφική, ελκυστική, τουριστική, ζωντανή, αρχοντική και ρετρό γειτονιά της Αθήνας. Ανήκει στις συνοικίες της πρωτεύουσας που σε συνεπαίρνουν από τις πρώτες βόλτες που θα κάνεις.

του Γιάννη Πανταζόπουλου

Ένα από τα βασικά της χαρακτηριστικά είναι ο αρχιτεκτονικός πλούτος που βλέπεις στα μικρά σοκάκια της.




Μεταπολεμικά, τα κτίσματα της Πλάκας κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους, με αποτέλεσμα η συγκεκριμένη γειτονιά να αποτελεί τη μοναδική συνοικία της Αθήνας όπου μπορεί κάποιος να δει σε τέτοια έκταση την πόλη όπως ήταν πριν από 100 χρόνια. Κάθε βόλτα στη γοητευτική γειτονιά του κέντρου αποτελεί ένα μοναδικό ταξίδι στο πέρασμα των αιώνων.

Σου προσφέρει διαδρομές που σε οδηγούν σε μια διαφορετική καθημερινότητα της αττικής γης, όπου διακρίνεις σημεία στα οποία, όταν σου το επιτρέψουν οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής, έχεις τη δυνατότητα να παραμείνεις αρκετή ώρα και να εκτιμήσεις τη σπουδαία αρχιτεκτονική ιστορία της περιοχής.

Όμως τα περισσότερα απ’ αυτά τα κτίρια παραμένουν ερειπωμένα, όπως οι τρεις κατοικίες που παρουσιάζουμε σήμερα, χωρίς καμία πρωτοβουλία για αξιοποίησή τους. Ουσιαστικά, αποτυπώνεται σε μεγάλο βαθμό η αδιαφορία της πολιτείας για το κτιριακό απόθεμα του ιστορικού κέντρου της Αθήνας καθώς και η αισθητική υποβάθμιση της πόλης.

Κάθε βόλτα στη γοητευτική γειτονιά του κέντρου αποτελεί ένα μοναδικό ταξίδι στο πέρασμα των αιώνων. Σου προσφέρει διαδρομές που σε οδηγούν σε μια διαφορετική καθημερινότητα της αττικής γης, όπου διακρίνεις σημεία στα οποία, όταν σου το επιτρέψουν οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής, έχεις τη δυνατότητα να παραμείνεις αρκετή ώρα και να εκτιμήσεις τη σπουδαία αρχιτεκτονική ιστορία της περιοχής.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά κτίσματα της Πλάκας βρίσκεται στη γωνία των οδών Σχολείου και Επιχάρμου, πίσω από το 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο. Πρόκειται για την Οικία Τσωρτς, ένα κτίσμα της οθωμανικής εποχής του 17ου αιώνα, που ανήκε στον στρατηγό και ένθερμο φιλέλληνα από την Ιρλανδία σερ Ρίτσαρντ Τσωρτς.

Το αξιοπρόσεκτο αυτό σπίτι σώζεται από την εποχή της Τουρκοκρατίας και αρχικά ήταν στην ιδιοκτησία του Άγγλου ιστορικού της Επανάστασης του 1821 Τζορτζ Φίνλεϊ.

Σύμφωνα με αφηγήσεις των κατοίκων της περιοχής, το κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως ιδιωτικό σχολείο, ως χώρος αποθήκης, βιοτεχνία, ακόμη και ως συνεργείο αυτοκινήτων Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε και έζησε εκεί μέχρι τα βαθιά γεράματά του ο Ρίτσαρντ Τσωρτς. Σήμερα, αν εξαιρέσουμε τα γκράφιτι που καλύπτουν το εξωτερικό του, θυμίζει πύργο, διαθέτοντας πολλά μικρά παράθυρα καθώς και μια ιδιόρρυθμη καμινάδα, δείγμα της οθωμανικής αρχιτεκτονικής.




Αναμφίβολα, είναι μια σπουδαία αρχοντική κατοικία της προεπαναστατικής περιόδου, ενώ κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας η κατοικία αυτή λειτούργησε και ως αστυνομικό φυλάκιο των Τούρκων.

Αξίζει να επισημάνουμε ότι ονομάστηκε Πύργος Τσωρτς επειδή ο αρχιστράτηγος των ελληνικών δυνάμεων στην Επανάσταση έμεινε σε αυτό το σπίτι ως τον θάνατό του στις 8 Μαρτίου 1873. Αργότερα, σύμφωνα με αφηγήσεις των κατοίκων της περιοχής, το κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως ιδιωτικό σχολείο, ως χώρος αποθήκης, βιοτεχνία, ακόμη και ως συνεργείο αυτοκινήτων.

Προχωρώντας προς την Αρχαία Αγορά, στέκομαι σε ένα από τα παλιότερα και ωραιότερα σπίτια της περιοχής, την πρωθυπουργική οικία του Ιωάννη Κωλέττη επί της οδού Πολυγνώτου 13. Το σπίτι αυτό προκαλεί αμέσως το ενδιαφέρον του περιπατητή, αφού στην πρόσοψή του διακρίνεται μια επιβλητική πήλινη γυναικεία μορφη.

Το κτίσμα ανοικοδομήθηκε το 1860 και αποτελείται από ισόγειο, πρώτο όροφο και δώμα σε μια συνολική δομημένη επιφάνεια που αγγίζει τα 500 τ.μ. Επίσης, περιλαμβάνει και ένα ισόγειο βοηθητικό κτίσμα. Στον εντυπωσιακό κήπο μπορεί κανείς να θαυμάσει τα αιωνόβια δέντρα και στην πίσω πλευρά τη μοναδική θέα προς την Ακρόπολη.



Σήμερα, η κατοικία Κωλέττη παραμένει ερειπωμένη και αφημένη στην τύχη της, παρά τις εξαγγελίες για αναστηλωτικές εργασίες προκειμένου να στεγάσει είτε το Αρχείο Καβάφη είτε το Αρχείο Αναστηλωτικών Επεμβάσεων της Ακρόπολης.

 

Σε ένα άλλο σημείο της περιοχής, πολύ κοντά στον Ναό του Ολυμπίου Διός, ειδικότερα στον αριθμό 5 της οδού Περιάνδρου, προβάλλει ένα διώροφο κτίσμα το οποίο, όπως μας ενημερώνει η σχετική επιγραφή, φιλοξένησε κάποτε την οικογένεια του Κωστή Παλαμά έως τον θάνατό του στις 27 Φεβρουαρίου 1943.

Το κτίριο αυτό οικοδομήθηκε τη δεκαετία 1920-1930, ενώ ακόμα και στη σημερινή του μορφή θυμίζει τις ένδοξες εποχές των νεοκλασικών σπιτιών του Μεσοπολέμου που κοσμούσαν τον αστικό ιστό της πρωτεύουσας.

Τα στοιχεία του κλασικισμού είναι εμφανέστατα καθώς και τα νεωτερικά κιγκλιδώματα στις όψεις των συμπαγών μπαλκονιών.

Ο μεγάλος Έλληνας ποιητής μετακόμισε εκεί και μοιράστηκε το κτίσμα με άλλους ενοίκους, όταν του έκαναν έξωση από το προηγούμενο σπίτι του, στην οδό Ασκληπιού 3.

Ο ίδιος, όπως δήλωνε, θεωρούσε τον εαυτό του ξένο στο σπίτι της οδού Περιάνδρου, που επέδρασε αρνητικά στον ψυχισμό του.

Ωστόσο, η διώροφη κατοικία εξακολουθεί να θεωρείται ιστορικό ορόσημο της περιοχής, αφού εδώ έγραψε πολλά από τα έργα του και, φυσικά, σε αυτό το στενάκι συνέρρευσε πλήθος κόσμου προκειμένου να συμμετάσχει στην κηδεία του, η οποία μετατράπηκε σε αντιπολεμική φωνή διαμαρτυρίας εναντίον της γερμανικής κατοχής. Αν, λοιπόν, συνυπολογίσουμε ότι σύμφωνα με την τελευταία έρευνα της διαΝΕΟσις το ποσοστό των κενών κτιρίων που καταγράφηκε στο κέντρο της Αθήνας ανέρχεται σε περίπου 25%, διαπιστώνουμε ότι η ανεπάρκεια του κρατικού μηχανισμού στο θέμα των εγκαταλελειμμένων κατοικιών είναι οφθαλμοφανής, ένα πρόβλημα που παραμένει άλυτο.

Ειδικότερα σε μια εποχή τουριστικής άνθησης, θα ανέμενε κανείς ότι θα υπήρχε αναπτυξιακός σχεδιασμός για περαιτέρω αξιοποίηση εκ μέρους των Αρχών, όχι εικόνες παρακμής και εγκατάλειψης.

Αν αυτές οι τρεις κατοικίες είχαν συντηρηθεί και ανακαινιστεί, θα είχαν μετατραπεί σε κομβικές τοποθεσίες της αστικής γεωγραφίας της πόλης, αναβαθμίζοντας κατά πολύ τον ενεργητικό ρόλο της συλλογικής μνήμης της πρωτεύουσας

πηγή: www.lifo.gr