Η κυρα-Ρήνη Ελευθέραινα, ηρωίδα στη «Χολεριασμένη», επέζησε της επιδημίας χολέρας του 1854. Ο εφημέριος στους Αγίους Αποστόλους, Αγγελος Αιγινήτης, αν και νόσησε, συνέχισε με αυταπάρνηση τα ιερατικά του καθήκοντα.
της Ιωάννας Φωτιάδη
Παρά τη μάχη που έδωσε κατά του λοιμού, ο τότε δήμαρχος Ιωάννης Κόνιαρης παραιτήθηκε. Ορισμένοι από τους πρωταγωνιστές της επιδημίας χολέρας στην Αθήνα του 1854 ήρθαν στο προσκήνιο στην εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα Αρχείων με αφηγήσεις μέσα από τα Αρχεία Υγείας, που συνδιοργάνωσαν τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, το Ιστορικό Αρχείο του Δήμου Αθηναίων, το Ιστορικό Αρχείου του ΕΚΠΑ μαζί με τον Δήμο Φιλοθέης – Ψυχικού.
Λοιμοκαθαρτήριο της εποχής στην είσοδο λιμανιού, ένα από τα λίγα μέτρα αντιμετώπισης των επιδημιών του προηγούμενου αιώνα.
«Στη σύγχρονη ιστοριογραφία κανένα αρχείο δεν θεωρείται περιττό», εξηγεί στην «Κ» η κ. Εφη Ασημακοπούλου από τα Ιστορικά Αρχεία του Δήμου. Στην εισήγησή της, «Η “Ξένη”, ο Φλωμπέρ και ο Παπαδιαμάντης», παρουσίασε την επιδημία χολέρας στον Πειραιά και την Αθήνα το 1854, που έφθασε μέσω του αγγλογαλλικού κατοχικού στόλου και στρατού προερχόμενου από την Κριμαία.
«Θεωρώντας την επιδημία της χολέρας ξενόφερτη, ο Εμμανουήλ Λυκούδης έγραψε το αφήγημα “Η Ξένη του 1854”», περιγράφει η κ.Ασημακοπούλου. Οι ανθρώπινες απώλειες ήταν δυσθεώρητες. Ενδεικτική της στάσης των πολιτών είναι η μαρτυρία της κυρα-Ρήνης στη μετέπειτα συνέντευξη στον Παπαδιαμάντη: «Εφώναζα να ρθη κανένας. Εζητούσα ένα ποτήρι νερό για έλεος. Κανένας δεν ήρχετο».
Τα προηγούμενα χρόνια η χολέρα «θέριζε» την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Εξ ου και όταν το γαλλικό ατμόπλοιο «Μέντωρ» αγκυροβόλησε το 1850 με σηκωμένη την κίτρινη σημαία, ενεργοποιήθηκαν τα μέτρα ασφαλείας. «Βρίσκομαι κλεισμένος στο λοιμοκαθαρτήριο για μερικές ημέρες. Αλλά μου κρατάει συντροφιά ο Ηρόδοτος» γράφει ένας εκ των επιβατών, ο Γκυστάβ Φλωμπέρ. Η περιπέτεια του μυθιστοριογράφου είχε αίσιο τέλος και επισφραγίστηκε με το «Ταξίδι στην Ελλάδα».
Η χολέρα «γονατίζει» τις περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις. Ο Γκυστάβ Φλωμπέρ αδημονεί να βγει από την καραντίνα, για να εξερευνήσει την Ελλάδα.
Κάποιες δεκαετίες αργότερα, η ιατρική αντιμάχεται τη φυματίωση. Ο πρωτοπόρος γιατρός, Γιώργος Καραμάνης, το 1909 ιδρύει το πρώτο ελληνικό ορεινό σανατόριο στο Πήλιο. «Πρόκειται για το δικό μας “Μαγικό Βουνό”» σημειώνει η κ. Αννίτα Πρασσά, προϊσταμένη ΓΑΚ, στην εισήγησή της «Ερωτες στα χρόνια της φυματίωσης». Το σανατόριο στα Χάνια μπορεί να θεωρηθεί εφάμιλλο με εκείνο του Τόμας Μαν, καθώς εξελίχθηκε σε πόλο έλξης ανθρώπων των Τεχνών και των Γραμμάτων.
Ταυτόχρονα, γίνεται ένας τόπος, όπου γεννήθηκαν έρωτες, όπως της τότε νεαρής Αννας (μετέπειτα Σικελιανού) Καραμπανάρη με τον Καραμάνη, με τον οποίο παντρεύτηκαν. Πλάι, όμως, στους «επώνυμους» έρωτες, προκύπτουν και δυνατές ερωτικές ιστορίες μεταξύ ασθενών…
«Νοερό ραντεβού»
Στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια νοσηλεύονταν δύο νέοι Εβραίοι, ο Γκυ και η Ντορέττα, που, ζώντας στο βουνό, κατάφεραν να αφήσουν πίσω το οδυνηρό παρελθόν. Σύντομα ερωτεύτηκαν και έκαναν σχέδια για γάμο – που δεν τελεσφόρησαν. Συνέχισαν τις ζωές τους με άλλους συντρόφους. «Φαίνεται, όμως, ότι διατηρούσαν πολύ ζεστές αναμνήσεις ο ένας από τον άλλον», παρατηρεί η κ. Πρασσά, «σε μεγάλη ηλικία, χήροι, βρήκε ο ένας τα χνάρια του άλλου, κάτι που αποτέλεσε για τους ίδιους μια σημαντική επανεκκίνηση». Οι δύο ηλικιωμένοι διατήρησαν τακτική τηλεφωνική επικοινωνία Ελλάδα – ΗΠΑ μέχρι πριν από λίγους μήνες, που απεβίωσαν με διαφορά δύο εβδομάδων, αποδεικνύοντας ότι η σχέση τους ήταν καρμική. «Σαν να έδωσαν νοερό ραντεβού σε μια άλλη ζωή».
πηγή: Έντυπη Καθημερινή
