O πιο παλιός κάτοικος των Αναφιώτικων μιλάει για τη ζωή στην ομορφότερη γειτονιά της Αθήνας

Τα σπίτια στα Αναφιώτικα τα έχτισαν οι εργάτες που ήρθαν από την Ανάφη για να υποστυλώσουν τον Παρθενώνα. Ήταν καλοί τεχνίτες του μαρμάρου και της πέτρας και γι’ αυτό, επί Όθωνος, έφτιαξαν και τα ανάκτορά του, τη σημερινή Βουλή. Ήταν να φύγουν, αλλά τους κράτησαν να κάνουν κι άλλα έργα στην Ακρόπολη και τους στάβλους του βασιλιά στο Θησείο.

από τον M. HULOT

Η Ανάφη είναι ένα βραχώδες μέρος, ακριβώς όπως ήταν και ο βράχος κάτω από την Ακρόπολη, και γνώριζαν καλά αυτήν τη ρυμοτομία, την αρχιτεκτονική και πώς να φτιάξουν σπιτάκια στην πέτρα, έτσι άρχισε να γίνεται εδώ ο οικισμός από το 1835 ως το 1840. Έφτιαχναν μικρά σπίτια βοηθώντας όλοι μαζί, με γρήγορο ρυθμό.

Σήμερα έφτιαχναν το δικό σου και αύριο του αλλουνού, έτσι η περιοχή δημιουργήθηκε με αυτό το χαρακτηριστικό νησιώτικο χρώμα. Είναι όπως ακριβώς και στην Ανάφη. Αφού ακόμα και μικρά παιδιά που περνάνε αναγνωρίζουν τα σοκάκια και τα σκαλιά και ρωτάνε «καλέ μαμά, σαν Ανάφη δεν είναι εδώ;».

Μου λένε «είναι πολύ ωραία τα Αναφιώτικα, να είστε καλά να τα προσέχετε». Δεν ακούς τίποτε άλλο από «beautiful», «excellent», τη λέξη «ωραίο». Κι αλήθεια, σου προκαλούν δέος. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO`

• Από την Ανάφη ήρθε επί Όθωνος και ο παππούς μου, ο Ρουσέτος Σιγάλας, πατέρας της μητέρας μου. Είχε πολλά παιδιά, πέντε κορίτσια και ένα αγόρι, και είχε την άνεση να τους αγοράζει σπίτια για να μην τους λείψει η οικογενειακή θαλπωρή. Είχε πάρει πολλά σπίτια στη γειτονιά. Η μητέρα μου γεννήθηκε στα Αναφιώτικα, στο σπίτι όπου μένω τώρα, ήταν η προίκα της. Ο πατέρας μου ήταν από τη Νάξο. Είχε έρθει εργάτης και έμενε σε ένα δωματιάκι ακριβώς απέναντι κι έτσι ερωτεύτηκαν.

• Μέσα σε αυτό το σπίτι γεννήθηκα κι εγώ, πριν από 79 χρόνια, με μαμή. Σήμερα είμαι ο πιο παλιός κάτοικος των Αναφιώτικων και από τους λίγους που έχουν απομείνει, γέννημα-θρέμμα. Ο πληθυσμός τους δεν έχει απλώς μειωθεί από τότε, έχει μηδενιστεί. Εδώ πιο πάνω, στον βράχο, μέχρι τη δεκαετία του ’70 ήταν συνοικισμός ολόκληρος που γκρεμίστηκε, τον πήρε το κράτος για να τον κάνει περιφερειακό δρόμο.Τελικά, έγινε μια μεγάλη μάντρα. Εκεί παίζαμε ως παιδιά. Θυμάμαι το βαγονάκι στα έργα που έκαναν πάνω στην Ακρόπολη, με το οποίο άδειαζαν τα χώματα. Πηγαίναμε κι εμείς με ένα κομμάτι ψωμί στο χέρι και πολλές φορές το αφήναμε για να παίξουμε και μετά το βρίσκαμε σκεπασμένο με χώμα.

• Όλοι σχεδόν οι νέοι Αναφιώτες ήταν εργάτες στο Γκάζι, δούλευαν στο φωταέριο, γι’ αυτό η γειτονιά μας ήταν από τις πρώτες που είχαν παροχή, ήταν από τα πρώτα μέρη που πήγε, από τη δεκαετία του ’40 κιόλας. Και σήμερα έχω θέρμανση και κουζίνα με φωταέριο.

Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO`

• Τα χρόνια που μεγάλωνα ήμασταν στα Αναφιώτικα κόσμος και ντουνιάς. Μαζευόμασταν 30-40 παιδιά, αγόρια και κορίτσια, και ανεβαίναμε στα βράχια για να παίξουμε, παίζαμε μπάλα στον χωματόδρομο απέναντι από το Ηρώδειο, έσφυζε η γειτονιά από ζωή.

Περάσαμε φτώχειες, Κατοχή, δυσκολίες, πάντα όμως με αξιοπρέπεια και σεβασμό ο ένας για τον άλλον. Σήμερα οι ντόπιοι κάτοικοι της γειτονιάς, οι γέννημα-θρέμμα, μετριόμαστε στα δάχτυλα. Και δεν έχει καθόλου νεαρό κόσμο εδώ, πέρα από μια-δυο οικογένειες. Είναι όλοι άνθρωποι μεγάλης ηλικίας.Έτσι είναι, όμως, η εξέλιξη. Έχει αλλάξει η ζωή, ο κόσμος έχει άλλες απαιτήσεις. Παλιά, σε ένα σπιτάκι σαν κι αυτό μπορούσαν να μείνουν εννιά άτομα, εφτά παιδιά και οι δύο γονείς. Υπήρχαν και γείτονες που έμεναν τόσα άτομα σε ένα μόνο δωμάτιο. Σήμερα, αν είσαι παντρεμένος κι έχεις δύο παιδιά, ένα αγόρι κι ένα κορίτσι, θέλει το καθένα τον δικό του χώρο.

• Το σπίτι μου είναι μόνο 36 τετραγωνικά, έτσι γράφει ο λογαριασμός της ΔΕΗ, αλλά για μένα είναι σαν 136. Μου το άφησε η μανούλα μου και είναι πολύ λειτουργικό, έχω το μπάνιο μου, την κουζινίτσα μου με όλα τα κομφόρ, το σαλόνι μου. Το έφτιαξα λίγο και το έχω διαμορφώσει και μέσα σε στυλ νησιώτικο. Η πόρτα είναι δίπορτη, όπως το πορτέλο, έτσι το λένε στα νησιά. Παλιά άφηνα ανοιχτά το πάνω μέρος, όπως και τα παράθυρα, αλλά τώρα έχω βάλει σιδεριές και συναγερμό για την ασφάλειά μου. Τίποτα δεν είναι όπως παλιά. Παλιά κοιμόμασταν στις ταράτσες, στις αυλές, και υπήρχε κόσμος πολύς, ήταν 70-80 οικογένειες όταν μεγάλωνα εγώ, όλα τα σπίτια ήταν κατοικημένα. «Να μυρίζει η κουζίνα μου να σου φέρω φαΐ, να μυρίζει η δικιά σου να μου φέρεις εμένα», οι μανάδες μας έτσι έκαναν. Την αγαπάω τη γειτονιά, γιατί εδώ μεγάλωσα, εδώ έχω τις αναμνήσεις μου τις ωραίες, τις παιδικές. Έχω κι άλλο ένα πολύ ωραίο σπίτι, αλλά το νοικιάζω, γιατί δεν μπορώ να φύγω από εδώ.

Είμαι κάτω από την Ακρόπολη, ανοίγω την πίσω πόρτα που πάει στην ταράτσα και βλέπω τον βράχο της. Ακούω τον ιστό της σημαίας που ανεβαίνει και κατεβαίνει, ακούω τα φαντάρια που έρχονται και λένε τον εθνικό ύμνο κάθε μέρα, χρόνια, μια ζωή ολόκληρη. Εδώ πάνω νιώθω μεγαλείο. Δεν χορταίνω, βγαίνω με ένα τσιγάρο απέναντι στη μάντρα και κάθομαι και χαζεύω, και είναι σαν να τα βλέπω για πρώτη φορά.

Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO`

• Ο νέος κόσμος ψάχνει πλέον καλύτερες συνθήκες, τότε δεν τα υπολόγιζαν αυτά, δεν υπήρχαν ούτε κινητά και τηλεοράσεις. «Του φτωχού το γλύκισμα» άκουγα κι έλεγαν – ξέρεις ποιο ήταν; Έκαναν σεξ και παιδιά, δεν ήξεραν τίποτε άλλο. Μέσα στη φτώχεια και στη μιζέρια έλεγαν «το έφερε ο Θεός το παιδί». Και ο κόσμος έφευγε από τη ζωή νωρίς, στα 50. Η γιαγιά μου έφυγε στα 41 κι έλεγαν «τα έφαγε τα ψωμιά της». Σήμερα μια γυναίκα 50 χρονών ακόμα γεννάει και στα 70 τη βλέπεις να είναι ακόμα κοπέλα.

• Ο πατέρας μου είχε κουρείο στην οδό Κυδαθηναίων, δίπλα στο Βυζαντινό. Τον βοηθούσα μέχρι που μπάρκαρα στα 24, τότε ξεκίνησα τη θάλασσα. Ήμουν για είκοσι χρόνια ναυτικός, ραδιοτηλεγραφητής. Σύνταξη πήρα στα 50. Έμοιαζα 30, είχα μακρύ μαλλί, κατάμαυρο, και με ρώταγαν «πήρες τόσο νωρίς σύνταξη από ατύχημα;». Δεν με πίστευε κανείς όταν έλεγα ότι ήμουν συνταξιούχος. Σε έναν χρόνο θα κλείσω στη σύνταξη τριάντα χρόνια, ισοφαρίζω και τη σύνταξη του πατέρα μου, γιατί πέθανε μόλις βγήκε η δική του. Τέσσερα χρόνια μόνο πρόλαβε να την πάρει.

• Σήμερα το μέλλον της γειτονιάς είναι αβέβαιο. Έχει αλλάξει η κουλτούρα, έχουν αλλάξει οι συνθήκες, δεν ξέρω τι θα τα κάνει τα σπιτάκια η επόμενη γενιά έτσι όπως έχει συνηθίσει. Σίγουρα αυτός που θα πάρει το δικό μου σπίτι δεν θα το έχει όπως το έχω εγώ, θα το έχει απλώς για να πηγαίνει να πιει έναν καφέ στην Πλάκα, στο σπίτι του. Δεν μπορεί όμως να έχει οικογένεια ένας νέος άνθρωπος σε αυτό το σπίτι όπως είναι, με τίποτα.

• Έχω συμβόλαιο από τη μάνα μου, αλλά το σπίτι μου δεν μπορώ να το πουλήσω. Το ακριβώς απέναντι έχει πουληθεί 3-4 φορές γιατί ανήκει σε άλλη ζώνη, αλλά ισχύουν διαφορετικοί νόμοι από δω και πάνω, δεν επιτρέπεται η πώληση. Και να μπορούσα, όμως, δεν θα διανοούμουν να το πουλήσω ούτε για εκατομμύρια. Όταν φύγω εγώ, ας το κάνουν οι κληρονόμοι ό,τι θέλουν. Εγώ δεν φεύγω από δω, τον αγαπάω τον χώρο μου, ζω τόσο ωραία, θαυμαστά, δεν βρίσκω λόγια να σου εκφράσω τι νιώθω εδώ πάνω

• Λένε ότι μόλις νοικιάστηκε το πρώτο Airbnb στα Αναφιώτικα και ότι είναι καταστροφή, αλλά δεν τα ξέρω αυτά. Ο καθένας κάνει τις μπίζνες του, δεν μπορώ να επέμβω σε αυτά τα πράγματα, ας επέμβει το κράτος. Άμα σε ενοχλεί κάτι, διαμαρτυρήσου. Παράπονα υπάρχουν πολλά, κυρίως για την αδιαφορία του δήμου. Καίγονται οι λάμπες και αναγκάζεσαι να βρεις τον τύπο τους και να τις αλλάξεις μόνος σου, ο δήμος λέει «δεν υπάρχουν λάμπες».