Όσες φορές κι αν διαβάσω αυτό το απόσπασμα από τη συνέντευξη του Μάνου Χατζιδάκι στην Όλγα Μπακομάρου για τη «Γυναίκα», δε τη χορταίνω. Δεν τον έχω ξαναδεί και σε μεγαλύτερα κέφια… Η Όλγα, με το δήθεν απλοϊκό της ύφος, τον σιγοντάρει, το πινγκ πονγκ είναι τόσο witty, ή μάλλον ντανταϊστικό, που το όλον μοιάζει με μονόπρακτο ασύδοτης αβανγκαρντίας…
Δεν έχει όμως μόνο πλάκα το απόσπασμα. Αυτά που λέει ο ανυπέρβλητος Μάνος είναι προανάκρουσμα της ρευστότητας του φύλου που θα συνέβαινε χρόνια μετά. Και είναι ένας αλύπητος σαρκασμός για τις πιο ισχυρές εξουσίες της εποχής του: την Εκκλησία, τα media, την Κυβέρνηση.
Είναι επίσης (δεκαετίες πριν) ένα δείγμα απίστευτης πνευματικής ελευθερίας. Αυτός που ήταν εγνωσμένα σοβαρός και καλλιεργημένος δεν φοβάται να κάνει ανίερο χιούμορ, να αποτινάξει σαν πιτυρίδα από πάνω του τον χαρακτηρισμό του πνευματικού ταγού και να αποδείξει με λίγα λόγια και καλά ότι οι αληθινά σοβαροί άνθρωποι είναι απλοί και η Τέχνη είναι προϊόν όχι σφιγμένου κύρους αλλά θείου παιχνιδιού. Απόλαυση!
Στάθης Τσαγκαρουσιάνος
H συνέντευξη:
― Είστε κατά του γάμου, κύριε Χατζιδάκι;
Ναι, ασυζητητί. Ο γάμος είναι πηγή ασθενειών.
― Τι ασθενειών; Μεγάλων ασθενειών.
Κατ’ αρχήν, ευνοείται ο γάμος, διότι τροφοδοτεί τα κοινωνικά σύνολα με πληθυσμό.
― Δεν πρέπει να τροφοδοτούνται τα κοινωνικά σύνολα με πληθυσμό;
Δεν είναι απαραίτητο; Όχι. Δεν με ενδιαφέρει. Γιατί να συνεχίζουμε να υπάρχουμε; Να πάμε να χαθούμε! Εάν τυχόν η ανάπτυξη σας βασίζεται στο αντίστοιχο της Τουρκίας, όλη η φουκαροσύνη και δέκα παιδιά, ποτέ μην αναπτυχθούμε. Βλέπετε όλους αυτούς τους φουκαράδες, που σαν τις κρεατομηχανές κάνουν δώδεκα και δεκαπέντε παιδιά και νομίζουν οι άθλιοι, μέσα στην απαιδευσιά τους, ότι κάνουν πράξη εξόχως θεάρεστη κοινωνικά, και κανείς δεν βρέθηκε να τους πει Προς θεού, αυτό είναι αμαρτία, να βγάζουν τόσα παιδιά στον κόσμο χωρίς να έχουν τα κότσια να τα πάνε παραπέρα στη ζωή τους. Αντίθετα, έρχεται η Κοινωνία, η Πολιτεία και το επιβραβεύει επίσημα αυτό το πράγμα και σου λέει Πολύ καλά κάνεις, πάρε και επίδομα διότι χρειαζόμαστε στρατιώτες να τους στέλνουμε εις τας μάχας να σκοτώνονται υπέρ πατρίδος. Αυτή την αηδία, αυτές τις τρισάθλιες συμβατικότητες εγώ δεν τις δέχομαι.
― Δεν έχει βρεθεί όμως, λένε, σχέση που να μπορεί να υποκαταστήσει τον γάμο.
Πολύ καλή είναι μια σχέση όσο θέλεις τον άνθρωπο σου. Από την ώρα που δεν τον θέλεις και δεν σε θέλει, σταματάτε. Οι ώριμοι άνθρωποι έτσι κάνουν. Δεν είσαι ιδιοκτησία κανενός. Ούτε μπορείς να γίνεις ιδιοκτησία κανενός. Επειδή σε ευλογάει ο παπάς, είσαι υποχρεωμένος να ζήσεις σ’ όλη σου τη ζωή έτσι; Σε 10 χρόνια δεν θα υπάρχει άνδρας ή γυναίκα. Θα υπάρχουν άνθρωποι. (Και θα μας κυβερνούν ερμαφρόδιτοι)
― Πώς ακούτε την άποψη ότι ένας γάμος δεν πρέπει να διαλύεται όταν υπάρχουν παιδιά;
Από την ώρα που θα κάνετε παιδιά, είναι τραγωδία! Από ‘κει και πέρα, είτε διαλυθεί, είτε δεν διαλυθεί ο γάμος…
― Η πολιτική; Είπατε ότι η σημερινή κοινωνία εδώ, η πολιτική εξουσία είναι φαλλοκρατική.
Είναι κακό αυτό; Ε, βέβαια.
― Τι θα έπρεπε να είναι δηλαδή;
Ερμαφρόδιτη. Σκέπτεσθε, ένας πολιτικός ερμαφρόδιτος τί ενδιαφέρον θα είχε;
―Πολιτικός, εννοείτε ο κυβερνήτης, ο υπουργός, ο αξιωματούχος τέλος πάντων;
Ναι.
― Μπορεί να υπάρχουν ερμαφρόδιτοι.
Δεν υπάρχουν. Θα υπάρχουν συμπλεγματικά, κρυφά. Εγώ τα θέλω όλα αυτά να είναι επίσημα.
― Είπατε ότι από ένα φαλλοκράτη προτιμάτε μια αδερφή. Μήπως και από μια ομάδα φαλλοκράτες θα προτιμούσατε να μας κυβερνούν μια ομάδα αδερφές;
Θα είχε τουλάχιστον ενδιαφέρον μια κυβέρνηση με αδερφές.
― Τι ενδιαφέρον θα είχε;
Θα είχε γραφικότητα. Προσωπικά, θα διάβαζα τις εφημερίδες κάθε μέρα με μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Από το τί αποφάσισε, λόγου χάρη, ο κ. Δροσογιάννης, θα προτιμούσα να γνώριζα απ’ τις εφημερίδες τί αποφάσισε μια αδερφή εις το Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως.
― Υπάρχει καμιά τέτοια κοινωνία;
Η δικιά μου, όπως τη σκέφτομαι εγώ. Να φτιάξετε ανθρώπους που να σκέφτονται σωστά. Και όχι να γεμίζετε τα παιδιά με όλες αυτές τις ανταγωνιστικές αηδίες μεταξύ ανδρός και γυναικός.
― Μα υπάρχουν τα φύλα, τα δύο φύλα.
Η εξέλιξη του ανθρώπου θα είναι στο να γίνει ο άνδρας και άνδρας και γυναίκα.
― Και η γυναίκα και γυναίκα και άνδρας;
Ναι. Δεν θα υπάρχουν φύλα.
― Ούτε οπτικά;
Όχι, τίποτα.
― Τίποτα; Δηλαδή πώς θα είναι οι άνθρωποι;
Θα είναι άνθρωποι.
― Δηλαδή, ένα μοντέλο θα κυκλοφορεί;
Ένα.
― Αυτό πια ξεπερνά και τον Όργουελ!
Δεν νομίζω πως ανήκει στα οράματά του.
― Και το βλέπετε να γίνεται σύντομα;
Σύντομα, σύντομα. Σε καμιά δεκαριά χρόνια.
― Ανεξάρτητα απ’ αυτό, εσείς και ο κ. Θεοδωράκης…
Γιατί μου λέτε συνεχώς εσείς και ο κ. Θεοδωράκης, μη με μπλέκετε πάλι.
― Δεν έχετε σχέση;
Τι σχέση έχω εγώ με τον κ. Θεοδωράκη; Ο κ. Θεοδωράκης είναι αγωνιστής της Αριστεράς, πολέμησε, φυλακίστηκε, είχε μια δραστηριότητα αντιστασιακή, εγώ δεν έχω. Το αντίθετο μάλιστα. Λοιπόν, ποια είναι η σχέση μου με τον κ. Θεοδωράκη;
― Ότι είστε δύο προσωπικότητες μουσικές…
Εκ διαμέτρου αντίθετες!
― Και πνευματικές...
Καθόλου πνευματικές!
― Δεν δέχεστε τον χαρακτηρισμό πνευματική προσωπικότητα για τον εαυτό σας;
Όχι, με την έννοια που θέλετε να μου τον αποδώσετε.
― Με ποια έννοια θέλω να σας τον αποδώσω; Ότι επηρεάσατε, ότι μεταδώσατε την ποιότητα σας…
Ποια ποιότητα μου; Εγώ το κέφι μου έκανα πάντα.
