Η τετράωρη ταινία του Κινέζου Χου Μπο «Ενας ελέφαντας στέκεται ακίνητος» και η αντιπολεμική, ρομαντική αλληγορία του Κρίστιαν Πέτσολντ «Τransit» είναι ταινίες για λίγους αλλά αξίζουν τον κόπο
του Γιάννη Ζουμπουλάκη*
Transit
(Γερμανία/Γαλλία, 2018). Δραματική αλληγορία του Κρίστιαν Πέτσολντ
Εμπνευσμένη από το σημαντικό μυθιστόρημα «Τράνζιτο» (κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αγρα, 2006) της γερμανίδας συγγραφέως Ανα Ζέγκερς, η τελευταία ταινία του «αρχιερέα» του γερμανικού νέου κινηματογραφικού κύματος Κρίστιαν Πέτσολντ τοποθετείται σε μια ακαθόριστη εποχή στη Γαλλία, όπου παρακολουθούμε τη δράση ενός μυστηριώδους αντιστασιακού, του Γκέοργκ (Φραντς Ρογκόφσκι). Κατά τη διάρκεια μιας αποτυχημένης αποστολής του στη Μασσαλία, ο Γκέοργκ θα μπλέξει σε μια δαιδαλώδη κατάσταση και θα εγκλωβιστεί μέσα σε έναν έρωτα πάθους με μια μυστηριώδη γυναίκα (Πάουλα Μπέερ) που τελικά ορίζει τη ζωή του. Ενώ όλα προδίδουν ότι το ιστορικό πλαίσιο της ταινίας είναι ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, καθετί που βλέπουμε στην οθόνη (από τα κοστούμια έως τα αυτοκίνητα και από τις στολές έως τα όπλα κ.ο.κ.) μοιάζει σύγχρονο.
Αυτός ο ακαθόριστος δραματουργικός χρόνος της ταινίας, η μεταφορά ενός πολέμου του παρελθόντος σε μια άλλη εποχή, στις μέρες μας (ίσως), προς στιγμήν προβληματίζει αλλά εν τέλει δίνει στην ταινία την όψη ενός εξαιρετικά ασυνήθιστου δαιδάλου και μετατρέπει την παρακολούθησή της σε μια πραγματικά γοητευτική εμπειρία. Ομως όλα αυτά δεν θα είχαν και τόση σημασία αν απουσίαζε ο ρομαντικός πυρήνας μιας ταινίας που σε πολλά σημεία θυμίζει την «Καζαμπλάνκα». Μοναξιά και αυτοθυσία είναι τα συστατικά ενός γευστικότατου κοκτέιλ που θα εκτιμηθεί από ένα κοινό με ευαισθησίες.
Για την ιστορία δε, αξίζει να σημειώσουμε ότι η «Καζαμπλάνκα» συνδέεται βαθύτερα με το παρελθόν της ίδιας της συγγραφέως Ανα Ζέγκερς, η οποία στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν πήγε στην Αμερική, προσπάθησε να μετουσιώσει το «Transito» σε ταινία, κάτι που δεν έγινε ποτέ. Και ο λόγος ήταν ότι εκείνη την εποχή το Χόλιγουντ προετοίμαζε μια παρόμοιου θέματος ταινία: την «Καζαμπλάνκα»! Βαθμολογία: 3½
Ενας ελέφαντας στέκεται ακίνητος
(Da xiang xi di er zuo, Κίνα, 2018). Δραματική του Χου Μπο
Tέσσερις περίπου ώρες στενοχώριας, οδύνης και πόνου, δεξιοτεχνικά οργανωμένες σε μια κινεζική ταινία-μαμούθ που τελικά θαυμάζεις για τη σκηνοθετική αρτιότητα, την αλφαδιασμένη διχοτόμηση του χρόνου, την υλοποίηση των ιδεών, την ποιητική φωτογραφία, ακόμα και για τον τρόπο με τον οποίο ο σεναριογράφος και σκηνοθέτης της Χου Μπο κινηματογραφεί τα μελαγχολικά πρόσωπα – αν και το ρήμα που ταιριάζει περισσότερο είναι «χαϊδεύει».
Και το παράξενο είναι ότι τα 234 λεπτά της, έτσι όπως ο Χου Μπο (διόλου τυχαία μαθητής του Ούγγρου Μπέλα Ταρ) τα διαχειρίζεται, δεν σε κουράζουν ποτέ· αντιθέτως, άλλα τόσα να διαρκούσε η ταινία του, προσωπικά δεν θα με πείραζε καθόλου. Ακόμα και ο τρόπος με τον οποίο οι ιστορίες συνδέονται μεταξύ τους (κάτι που ασφαλώς έχουμε δει πάμπολλες φορές στο σινεμά) ασκεί τη δική του, παράξενη γοητεία γιατί τίποτε δεν μένει αιωρούμενο και όλα έχουν μια λογική εξήγηση. Και είναι πολύ κρίμα που ο σκηνοθέτης αυτής της ταινίας, μετά την ολοκλήρωσή της το 2017, έδωσε τέλος στη ζωή του σε ηλικία 29 ετών.
Ισως αυτή η ταινία να πρέπει να γίνει μάθημα σε πολλούς έλληνες σκηνοθέτες που σε ανάλογα εγχειρήματα αδυνατούν να μοιράσουν τον χρόνο (στο μυαλό μου έρχεται το πρόσφατο «Holy Boom» της Μαρίας Λάφη). Βεβαίως, το «Ενας ελέφαντας στέκεται ακίνητος» δεν είναι ταινία για πλατύ κοινό (παίζεται εξάλλου αποκλειστικά στην Ααβόρα), γιατί μοιάζει σαν να σου ζητεί να εξαντλήσεις τα όρια της υπομονής σου χωρίς να σου προσφέρει τίποτε στο πιάτο. Αν όμως πάς στην αίθουσα προετοιμασμένος, σίγουρα θα βγεις κερδισμένος (παίζουν: Ζανγκ Γιου, Πενγκ Γιουτσάνγκ κ.ά.).Βαθμολογία: 4
Μαύρη τρύπα
(High Life, Aγγλία/Γαλλία/Γερμανία/ΗΠΑ/Πολωνία, 2018). Δραματική φαντασίας της Κλερ Ντενί
Η τελευταία απόπειρα της πάντα ανήσυχης γαλλίδας σκηνοθέτριας Κλερ Ντενί, της οποίας η φιλμογραφία διακρίνεται από ανομοιογένεια που σίγουρα της προσθέτει ενδιαφέρον, έγινε στον χώρο της επιστημονικής φαντασίας. Αλλά και πάλι, η «Μαύρη τρύπα» («High life», Γαλλία, 2018), η περί ης ο λόγος ταινία, μόνο σε ό,τι αφορά το χωροταξικό πλαίσιό της μπορείς να πεις ότι τελικά ανήκει σε αυτό το είδος. Στην καρδιά του έργου βρίσκεται το ανθρώπινο δράμα και οι άνθρωποι εδώ είναι οι φυλακισμένοι του Διαστήματος της ιστορίας της ταινίας. Ανθρωποι οι οποίοι βρέθηκαν εκεί, στη Μαύρη Τρύπα του Διαστήματος, για την εξυπηρέτηση της επιστήμης.
Πιόνια ενός πειράματος εκτός ηλιακού συστήματος με στόχο τη μείωση του πληθυσμού στη Γη, οι φυλακισμένοι βρίσκονται υπό την εποπτεία μιας κυνικής και σεξουαλικά καταπιεσμένης γιατρού (Ζιλιέτ Μπινός). Ομως ο άνθρωπος, με τις αδυναμίες και τα πάθη του, όπου και αν βρεθεί θα είναι ο ίδιος, ο χώρος τελικά δεν παίζει κανέναν ρόλο, δεν κάνει καμία διαφορά.
Οι ιστορίες που αναπτύσσονται ανάμεσα στους φυλακισμένους, όπου κυρίαρχη φιγούρα είναι εκείνη του Ρόμπερτ Πάτινσον, δεν έχουν όλες ισάξια δύναμη, ενώ υπάρχουν στιγμές που σε κάνουν να νιώθεις ότι αυτά που η ταινία λέει ίσως να τα έχεις δει και καλύτερα στο παρελθόν και όχι απαραιτήτως σε ταινία επιστημονικής φαντασίας.
Ωστόσο, η «Μαύρη τρύπα» δεν παύει να είναι ένα κλειστοφοβικό αλλά ήρεμο έργο, με απότομα ξεσπάσματα βίας και εικόνες που σφραγίζονται στη μνήμη, όπως για παράδειγμα εκείνη όπου πτώματα αιωρούνται όρθια στο κατάμαυρο νεκροταφείο του Διαστήματος.Βαθμολογία: 2½
Γυναίκες με τα όλα τους
(Die göttliche Ordnung). Δραματική ταινία της Πέτρα Μπιοντίνα Βόλπε
Δεν ήξερα ότι ως τις αρχές της δεκαετίας του 1970 στην Ελβετία η ψήφος των γυναικών απαγορευόταν, ούτε και ότι ως τότε οι παντρεμένες χρειάζονταν άδεια διά… νόμου από τον σύζυγό τους για να δουλέψουν. Και όμως, αυτή η κατάσταση συνέβαινε επί χρόνια στην προηγμένη ευρωπαϊκή χώρα, μέχρι που κάποια στιγμή σταμάτησε κι αυτό χάρη στη μαχητικότητα και στο πείσμα ορισμένων γυναικών, που άρχισαν να αντιλαμβάνονται ότι ενώ ολόκληρος ο κόσμος αλλάζει γύρω τους, εκείνες κινδυνεύουν να μείνουν και πάλι πίσω.
Πάνω στον αγώνα αυτών των γυναικών εστιάζει το καλοφτιαγμένο και με στιβαρή σεναριακή δομή feelgood movie της Πέτρα Μπιοντίνα Βόλπε, του οποίου η ιστορία (εμπνευσμένη από πραγματικά γεγονότα) εκτυλίσσεται σε κάποιο ορεινό χωριό της Ελβετίας.
Κεντρικό πρόσωπο μια υποδειγματική νοικοκυρά (Μαρί Λεουνμπέργκερ), μητέρα δύο αγοριών και σύζυγος ενός καλοσυνάτου αλλά άβουλου θηρίου (Μαξ Σιμόνισεκ), η νοοτροπία του οποίου είναι «αν βαριέσαι να καθαρίζεις και να μαγειρεύεις, θα σε αφήσω πάλι έγκυο για να έχεις κάτι να κάνεις».
Καταπιεσμένη και συγχρόνως ανήσυχη, η γυναίκα αποφασίζει κάποια στιγμή να πει «φτάνει, ως εδώ» και να ρισκάρει την ασφάλειά της προκειμένου να αποκτήσει την ελευθερία της.
Η σύνθεση των λεπτομερειών στο περιβάλλον της ιστορίας (π.χ. η υποκρισία του πεθερού που κάνει κηρύγματα με το πορνοπεριοδικό χωμένο στα στρωσίδια του, ή η περίπτωση μιας γεροντοκόρης που δεν θέλει καμία αλλαγή προτιμώντας την πατριαρχία) καταλήγει σε ένα όχι σπουδαίο αλλά εύπεπτο φιλμ, έντιμο σε αυτό που θέλει να πει, με καλές ερμηνείες από άγνωστους εδώ ηθοποιούς και ακαδημαϊκή κινηματογράφηση. Υπήρξε η επίσημη πρόταση της Ελβετίας στα Οσκαρ για την καλύτερη ξενόγλωσση ταινία. Βαθμολογία: 2½
Ο ευγενικός κύριος Λινκ
(Missing Link, ΗΠΑ, 2019). Κινούμενο σχέδιο του Κρις Μπάτλερ
To τελευταίο επίτευγμα ευφάνταστου σχεδιασμού και καταπληκτικού stop-animation των στούντιο Laika («Coraline: Το σπίτι στην ομίχλη», «Ο Κούμπο και οι δύο χορδές», «ParaNorman: Μια μεταφυσική ιστορία») είναι αυτό το υψηλής αισθητικής και λεπτού χιούμορ κινούμενο σχέδιο, όπου κεντρικοί ήρωες είναι ένας ανθρωπολόγος ερευνητής (φωνή Χιου Τζάκμαν / Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης) και ο Λινκ (φωνή Ζακ Γαλιφιανάκης / Κωστής Μαραβέγιας), ένα καλόψυχο θηρίο και το τελευταίο δείγμα της πρωτόγονης καταγωγής του ανθρώπου. Οι δυο τους μαζί με μια ατίθαση κυρία, την Αντελίνα Φόρτναϊτ (φωνή Ζόε Σαλντάνα / Αντιγόνη Ψυχράμη), θα ζήσουν τη μεγάλη περιπέτεια, από την Αγρια Δύση μέχρι την ουτοπία της Σάνγκρι Λα.
Ενα κινούμενο σχέδιο με επίπεδο το οποίο θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ταινία με ζωντανούς ηθοποιούς και απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες. Επίσης, πολύ προσεκτική η μεταγλώττιση, χωρίς τις συνήθεις αποκαρδιωτικές υπερβολές.Βαθμολογία: 3
ΠΡΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΕΠΙΣΗΣ
Η κατάρα της Γιορόνα
(The Curse of La Llorona, HΠΑ, 2019)
Θρίλερ του Μάικλ Τσάβεζ, στο οποίο ένα λευκό θηλυκό φάντασμα καταδιώκει τα παιδιά γυναικών που τα μεγαλώνουν μόνες τους. Ατμοσφαιρική φωτογραφία σε μια παρέλαση από κλισέ του είδους.Βαθμολογία: 1
Από τον τρόμο στην Αντίσταση – Ναζιστικό Στρατόπεδο Παύλου Μελά, Θεσσαλονίκη 1941-1944
Ντοκιμαντέρ (Ελλάδα, 2018) του Γιώργου Κεραμιδιώτη (που έκανε και το μοντάζ)
Είναι μια σφιχτοδεμένη και ενημερωτική κατάθεση φόρου τιμής στους αντιστασιακούς που έχασαν τη ζωή τους στο Στρατόπεδο Παύλου Μελά της Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα Βαθμολογία: 2½
Μάρνι: Μια τρελή συμμορία
(Marnie’s World, Γερμανία/Βέλγιο, 2018)
Μια πανέξυπνη γάτα είναι η πρωταγωνίστρια των κινουμένων σχεδίων, που σκηνοθέτησαν οι Κριστόφ και Βόλφγκανγκ Λαουνστάιν που έχουν εμπνευστεί από μια ιστορία των αδελφών Γκριμ. Βαθμολογία: –
Βαθμολογία 5: εξαιρετική, 4: πολύ καλή, 3: καλή, 2: ενδιαφέρουσα, 1: μέτρια, 0: απαράδεκτη
*Ο Γιάννης Ζουμπουλάκης είναι κριτικός κινηματογράφου στην εφημερίδα
το ΒΗΜΑ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ
