Με την εγκύκλιο Ε.2007/2023, που έδωσε στην δημοσιότητα η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσιών Εσόδων (ΑΑΔΕ) στις 3 Φεβρουαρίου 2023, παρέχονται διευκρινίσεις για τη δυνατότητα, τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία διαγραφής ΕΝΦΙΑ που έχει επιβληθεί σε αποβιώσαντες, καθώς και σε O.T.A. πρώτου βαθμού, που συνενώθηκαν σε δήμους του προγράμματος «Καλλικράτη» του ν. 3852/2010 και καταργήθηκαν.
του Απόστολου Αλωνιάτη*
Στην εγκύκλιο παρέχονται διευκρινίσεις για τη δυνατότητα, τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία διαγραφής ΕΝΦΙΑ που έχει επιβληθεί σε αποβιώσαντες, καθώς και σε O.T.A. πρώτου βαθμού, που συνενώθηκαν σε δήμους του προγράμματος «Καλλικράτη» του ν. 3852/2010 και καταργήθηκαν.
Για τη διαγραφή βεβαιωμένων οφειλών ΕΝΦΙΑ σε βάρος φυσικών προσώπων που έχουν αποβιώσει, καθώς και σε βάρος Ο.Τ.Α. πρώτου βαθμού που συνενώθηκαν στους δήμους του προγράμματος «Καλλικράτη» του ν. 3852/2010 και καταργήθηκαν, παρέχονται οι ακόλουθες οδηγίες και παρακαλούμε για την ορθή και ομοιόμορφη εφαρμογή τους.
Α. Πράξεις προσδιορισμού ΕΝΦΙΑ σε βάρος φυσικών προσώπων που έχουν αποβιώσει
Σύμφωνα με το άρθρο 35 του Αστικού Κώδικα, το πρόσωπο αρχίζει να υπάρχει μόλις γεννηθεί ζωντανό και παύει να υπάρχει με το θάνατό του. Μετά τον θάνατό του παύει να είναι φορέας δικαιωμάτων και υποχρεώσεων.
Επιπλέον, στο άρθρο 37 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν.4987/2022, Α’206), εφεξής Κ.Φ.Δ., ορίζεται ότι η πράξη προσδιορισμού φόρου περιέχει συγκεκριμένες πληροφορίες στις οποίες περιλαμβάνονται το ονοματεπώνυμο του φορολογούμενου και ο Α.Φ.Μ. του, εφόσον του έχει αποδοθεί.
Κατόπιν των ανωτέρω, μετά τον θάνατο του φορολογούμενου, οι τυχόν εκδοθείσες πράξεις προσδιορισμού ΕΝΦΙΑ σε βάρος του που αφορούν τα μετά τον θάνατό του έτη είναι άκυρες, αφού έχουν εκδοθεί στο όνομα μη όντος, ανύπαρκτου προσώπου. Συνεπώς, ο Προϊστάμενος της αρμόδιας Δ.Ο.Υ., λαμβάνοντας υπόψη την ημερομηνία θανάτου του φυσικού προσώπου, η οποία έχει καταχωρηθεί στα πληροφοριακά συστήματα της ΑΑΔΕ, θα πρέπει είτε οίκοθεν, ανά τακτά χρονικά διαστήματα και τουλάχιστον μία φορά κατ’ έτος, είτε κατόπιν αίτησης των κληρονόμων του αποβιώσαντος, να προβαίνει με απόφασή του στη διαγραφή των οφειλών ΕΝΦΙΑ που αφορούν τα έτη μετά την ημερομηνία θανάτου του, ακόμη και στην περίπτωση που οι οφειλές ανάγονται σε παραγεγραμμένα έτη.
Β. Πράξεις εκτιμώμενου προσδιορισμού ΕΝΦΙΑ σε βάρος Ο.Τ.Α. πρώτου βαθμού, που συνενώθηκαν στους δήμους του προγράμματος «Καλλικράτη» του ν. 3852/2010 και καταργήθηκαν.
Σύμφωνα με το άρθρο 1 του ν. 3852/2010 συνιστώνται ανά νομό νέοι δήμοι του προγράμματος «Καλλικράτη», αποτελούμενοι από ήδη υπάρχοντες δήμους, οι οποίοι καταργούνται. Επιπλέον, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 283 του ν. 3852/2010, οι δήμοι που συνιστώνται με το άρθρο 1 υπεισέρχονται αυτοδικαίως από την έναρξη λειτουργίας τους και χωρίς άλλη διατύπωση σε όλα τα ενοχικά και εμπράγματα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των δήμων και κοινοτήτων που συνενώνονται, ενώ σύμφωνα με το άρθρο 271 του ν. 3852/2010, εφαρμόζονται αναλόγως, εκτός των άλλων, οι διατάξεις του άρθρου 180 του ν. 3463/2006, σύμφωνα με το οποίο η περιουσία ΟΤΑ που συνενώνονται περιέρχεται στο νέο Δήμο.
Κατόπιν των ανωτέρω, οι τυχόν εκδοθείσες πράξεις εκτιμώμενου προσδιορισμού ΕΝΦΙΑ σε βάρος Ο.Τ.Α. πρώτου βαθμού που συνενώθηκαν στους δήμους του προγράμματος «Καλλικράτη» του ν. 3852/2010 και καταργήθηκαν, οι οποίες αφορούν τα μετά τη συνένωση και κατάργησή τους έτη, είναι άκυρες, αφού έχουν εκδοθεί στο όνομα ανύπαρκτου νομικού προσώπου.
Ο Προϊστάμενος της αρμόδιας Δ.Ο.Υ., λαμβάνοντας υπόψη την ημερομηνία διακοπής εργασιών των Ο.Τ.Α. πρώτου βαθμού που συνενώθηκαν στους δήμους του προγράμματος «Καλλικράτη» του ν. 3852/2010 και καταργήθηκαν, θα πρέπει, κατόπιν αίτησης του αντίστοιχου δήμου του προγράμματος «Καλλικράτη», που υπεισήλθε στη θέση του καταργηθέντος Ο.Τ.Α κατά τα ανωτέρω οριζόμενα, να προβεί με απόφασή του στη διαγραφή των οφειλών ΕΝΦΙΑ που αφορούν τα έτη μετά την κατάργησή τους, ακόμα και στην περίπτωση που οι οφειλές ανάγονται σε παραγεγραμμένα έτη.
Υποβολή Ε9 στην Δ.Ο.Υ. λόγω κληρονομικής διαδοχής.
Η διοίκηση με την απόφαση Α.1175/9.12.2022 Αριθ. ΦΕΚ: B’ 6363/15-12-2022, έδωσε παράταση της προθεσμίας υποβολής δήλωσης στοιχείων ακινήτων (Ε9) λόγω κληρονομικής διαδοχής, όταν υπάρχει μηχανογραφική αδυναμία υποβολής αυτής λόγω απενεργοποίησης της σχετικής εφαρμογής.
Ποιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την απόφαση:
«1. Η προθεσμία υποβολής δηλώσεων στοιχείων ακινήτων (Ε9), που αποκτήθηκαν λόγω κληρονομικής διαδοχής, η οποία λήγει το χρονικό διάστημα κατά το οποίο η ηλεκτρονική εφαρμογή υποβολής δηλώσεων Ε9 είναι ανενεργή, παρατείνεται μέχρι και την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα από τον μήνα κατά τον οποίο η ηλεκτρονική εφαρμογή καθίσταται και πάλι διαθέσιμη στον φορολογούμενο.
2. Η απόφαση ισχύει για δηλώσεις που υποβάλλονται από το έτος 2022 και επόμενα.»
*Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι Οικονομολόγος – Φοροτεχνικός, Α. Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκηση της PROSVASIS AEBE, Συγγραφέας
