Καταγγελία σύμβασης ορισμένου χρόνου πριν τη λήξη της

Είναι γνωστό ότι η σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου καταγγέλλεται, σύμφωνα με τις διατάξεις των ν. 2112/1920 και 3198/1995, με αυστηρό καθορισμό τυπικών και ουσιαστικών προϋποθέσεων. Συγκεκριμένα πρέπει, να τηρηθεί ο έγγραφος τύπος, να λάβει χώρα καταβολή της νόμιμης αποζημίωσης και η καταγγελία να μην αντίκειται στο άρθρο 281 ΑΚ, δηλαδή να μη συντρέχει περίπτωση καταχρηστικής άσκησης του δικαιώματος της καταγγελίας.

Αντίθετα, η σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου λήγει με την πάροδο του ορισμένου χρόνου χωρίς περαιτέρω διατυπώσεις.

Μπορεί να λυθεί η σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου πριν τη λήξη της;

Η σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου είναι δυνατό να λυθεί πριν τη λήξη της με καταγγελία για σπουδαίο λόγο σύμφωνα με το άρθρο 672 ΑΚ, στο οποίο ορίζεται ότι καθένα από τα μέρη έχει δικαίωμα να καταγγείλει οποτεδήποτε τη σύμβαση για σπουδαίο λόγο, χωρίς να τηρήσει την προθεσμία. Επίσης ορίζεται ότι το δικαίωμα αυτό δεν μπορεί να αποκλειστεί με συμφωνία.

Κατά την έννοια της διάταξης αυτής σπουδαίο λόγο αποτελούν, ένα ή περισσότερα περιστατικά εξαιτίας των οποίων δεν είναι δυνατόν, κατ` αντικειμενική κρίση αλλά και σύμφωνα με την καλή πίστη και τα χρηστά ήθη, να αξιωθεί από οποιονδήποτε εκ των συμβαλλομένων μερών η συνέχιση της σύμβασης μέχρι τη λήξη της. Δεν απαιτείται κατ’ ανάγκην υπαιτιότητα στο πρόσωπο εκείνου κατά του οποίου γίνεται η καταγγελία (Ολ.ΑΠ 10/1995).

Ποια είναι η έννοια του σπουδαίου λόγου;
Η έννοια του σπουδαίου λόγου είναι αόριστη νομική έννοια και η κρίση κατά πόσο υφίσταται σπουδαίος λόγος, προϋποθέτει συνολική εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών κάθε συγκεκριμένης περίπτωσης και στάθμιση των αντικρουόμενων συμφερόντων. Ενδεικτικά, έχει κριθεί ότι σπουδαίο λόγο συνιστά η ουσιώδης παραβίαση των συμβατικών υποχρεώσεων του μισθωτού όπως: α) άρνηση παροχής εργασίας, β) παράβαση της υποχρέωσης πίστης, γ) επαγγελματική ανεπάρκεια ή ανικανότητα, δ) βάναυση και υβριστική συμπεριφορά του μισθωτού προς τον εργοδότη του ή τους συναδέλφους του (ΑΠ 1609/2003).

[…]

H καταγγελία σύμφωνα με το άρθρο 672 ΑΚ, δεν υπόκειται σε ιδιαίτερο τύπο και με την περιέλευσή της σ` εκείνον που απευθύνεται, επιφέρει αμέσως τη λύση της σύμβασης για το μέλλον . Υποστηρίζεται ωστόσο η άποψη ότι σύμφωνα με την καλή πίστη, θα πρέπει να γνωστοποιείται στο λήπτη ο σπουδαίος λόγος, ώστε να είναι σε θέση να σταθμίσει τις πιθανότητες επιτυχίας ενός δικαστικού αγώνα σχετικά με το κύρος της καταγγελίας. Σε κάθε περίπτωση, η μη γνωστοποίηση του σπουδαίου λόγου δεν επηρεάζει το κύρος της καταγγελίας αλλά συνεπάγεται αξίωση αποκατάστασης της ζημίας που προέκυψε από τη διεξαγωγή του μάταιου δικαστικού αγώνα (βλ. και Γ. Λεβέντη – Κ. Παπαδημητρίου, Ατομικό Εργατικό Δίκαιο, 2011, σελ. 944).

Τι ισχύει εάν λυθεί η σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου πριν τη λήξη της, χωρίς την ύπαρξη σπουδαίου λόγου;

Σε περίπτωση ανυπαρξίας σπουδαίου λόγου, ή αν ο προβαλλόμενος ως σπουδαίος λόγος καταγγελίας δεν είναι αρκετά σπουδαίος ή σοβαρός ώστε να δικαιολογεί την πρόωρη λύση της συμβάσεως, η καταγγελία της συμβάσεως ορισμένου χρόνου καθίσταται άκυρη, με αποτέλεσμα η σύμβαση να εξακολουθεί να είναι σε ισχύ. Έτσι, αν ο εργοδότης κατήγγειλε τη σύμβαση χωρίς σπουδαίο λόγο καθίσταται υπερήμερος, και οφείλει μισθούς υπερημερίας για όσο διάστημα διαρκεί η υπερημερία του.

Γίνεται δεκτό ότι για την προσβολή του κύρους της καταγγελίας που έγινε χωρίς σπουδαίο λόγο, ισχύει η τρίμηνη αποσβεστική προθεσμία που ισχύει και για την καταγγελία της σύμβασης αορίστου χρόνου.

Μπορεί να υπάρχουν αξιώσεις αποζημίωσης σε περίπτωση έγκυρης καταγγελίας σύμβασης ορισμένου χρόνου;

Σε περίπτωση που λάβει χώρα έγκυρη καταγγελία, μπορεί να τυγχάνουν εφαρμογής των άρθρων 673 ΑΚ και 674 ΑΚ (αξιώσεις αποζημίωσης). Οι σχετικές αξιώσεις, με δεδομένο ότι προϋποθέτουν έγκυρη καταγγελία, δεν υπόκεινται στην τρίμηνη αποσβεστική προθεσμία.

Σύμφωνα με το άρθρο 673 ΑΚ ορίζεται ότι αν ο σπουδαίος λόγος για τον οποίο έγινε η καταγγελία, συνίσταται ή οφείλεται σε αθέτηση της σύμβασης, εκείνος που την αθέτησε έχει υποχρέωση σε αποζημίωση.

Προϋποθέσεις για την εφαρμογή της εν λόγω διάταξης είναι: α) η έγκυρη καταγγελία για σπουδαίο λόγο, β) ο σπουδαίος λόγος να συνίσταται ή να οφείλεται σε αθέτηση της σύμβασης από το άλλο μέρος και γ) αιτιώδης συνάφεια μεταξύ παράβασης της σύμβασης και καταγγελίας. Αθέτηση της σύμβασης θεωρείται η υπαίτια παραβίαση κάθε κύριας ή παρεπόμενης υποχρέωσης από τη σύμβαση εργασίας, και η αποζημίωση που οφείλεται συνίσταται, σε ότι ζημιώθηκε το μέρος από την αθέτηση της σύμβασης.

Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 674 ΑΚ εάν ο σπουδαίος λόγος, για τον οποίο ο εργοδότης έκανε την καταγγελία, οφείλεται σε μεταβολή των προσωπικών ή των περιουσιακών του σχέσεων, το δικαστήριο μπορεί κατά την κρίση του, να επιδικάσει στον εργαζόμενο εύλογη αποζημίωση.

Με την εν λόγω διάταξη, ο νομοθέτης αποσκοπεί στη χορήγηση στον εργαζόμενο εύλογης αποζημίωσης προς ανακούφισή του, λόγω της απώλειας της θέσης του.

Για την εκτίμηση του ποσού της αποζημίωσης, που δεν στοχεύει στην πλήρη ανόρθωση της ζημίας που υπέστη, συνεκτιμάται κατά την ελεύθερη κρίση του δικαστή, το σύνολο των πραγματικών περιστατικών και ιδίως οι συνθήκες κάτω από τις οποίες έλαβε χώρα η μεταβολή, η οικονομική κατάσταση των μερών, ο υπολειπόμενος χρόνος της σύμβασης, τυχόν πταίσμα του εργοδότη κ.α..