Το θέμα της πολλαπλής απασχόλησης τίθεται ως ερώτημα, αν και στην εποχή που ζούμε το πρόβλημα είναι στην υπάρξη απασχόλησης και όχι στη πολλαπλή… Παρόλα αυτά το ζήτημα υφίσταται και προσφεύγουμε στο δικτυακό τόπο http://epixeirisi.gr/ όπου δίνει απάντηση σε σχετικό ερώτημα.
Εργαζόμενος με σύμβαση εξαρτημένης πενθήμερης εργασίας και ημερήσιο ωράριο εργασίας 8.00-16.00 επιθυμεί να εργαστεί και σε άλλο εργοδότη με σύμβαση πενθήμερης εξαρτημένης εργασίας με ημερήσιο ωράριο εργασίας 16.30-20.30. Μπορεί στον δεύτερο εργοδότη να προσληφθεί ως μισθωτός με ασφάλιση στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ή θα πρέπει να εργαστεί ως επιτηδευματίας με μπλοκάκι κάνοντας έναρξη στην Δ.Ο.Υ.; Είναι νόμιμη από την εργατική νομοθεσία, από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και την Επιθεώρηση Εργασίας η πολλαπλή απασχόληση σε 2 εργοδότες με ανώτατο ημερήσιο ωράριο εργασίας τις 12 ώρες;
Απάντηση:
Το ερώτημα αφορά την πολλαπλή απασχόληση, κατά την οποία ο μισθωτός παρέχει την εργασία του συγχρόνως σε περισσότερους από έναν εργοδότες, μέσα στην αυτή ημέρα. Προϋπόθεση είναι να έχουμε συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας, καθώς επίσης όλες οι εργασίες – δραστηριότητες να υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (ασφαλιστέες στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ)[1]. Ο κάθε εργοδότης έχει ξεχωριστή υποχρέωση να καταβάλει τις εισφορές που αναλογούν, αλλά και όλα όσα απορρέουν από την εργατική νομοθεσία (επιδόματα εορτών, επίδομα άδειας κ.λπ.). Στον ασφαλιστικό τομέα, η πολλαπλή απασχόληση ισχύει εφόσον παρέχεται εργασία το πολύ σε τρεις εργοδότες, μέσα στην αυτή ημέρα. Αν οι εργοδότες είναι περισσότεροι των τριών (πάντα στην ίδια ημέρα), τότε η ασφάλιση υλοποιείται μέσω Ασφαλιστικού Συνεταιρισμού[2].
Παράδειγμα:
Μισθωτός παρέχει εξαρτημένη εργασία σε τέσσερις εργοδότες, ως εξής: Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή: σε τρεις, και Τρίτη, Πέμπτη: σε δύο. Υπάγεται στην ασφάλιση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, γιατί σε καμία ημέρα δεν υπερβαίνει τους τρεις εργοδότες. Αν όμως σε κάποια ημέρα προσέφερε την εργασία του και στους τέσσερις, η ασφάλισή του θα γινόταν μέσω Συνεταιρισμού.
Περαιτέρω, ως νόμιμο ωράριο χαρακτηρίζεται ο επιτρεπόμενος με διάταξη αναγκαστικού δικαίου, ημερήσιος και εβδομαδιαίος χρόνος απασχόλησης. Η πέραν του χρόνου αυτού παροχή εργασίας, σε έναν εργοδότη, θεωρείται ως υπερωρία. Συνεπώς, ως υπερωρία χαρακτηρίζεται η υπέρβαση του νομίμου ωραρίου στον ίδιο εργοδότη, εντός της ημέρας (δηλαδή του 24ώρου).
1. Ημερήσιο νόμιμο ωράριο: Σύμφωνα με την ισχύουσα εργατική νομοθεσία στη χώρα μας, ήδη από το 1920, το νόμιμο ημερήσιο ωράριο είναι οι 8 ώρες εργασίας. Ωστόσο, για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν σύστημα πενθήμερης εργασίας το νόμιμο ημερήσιο ωράριο είναι 9 ώρες.
2. Εβδομαδιαίο νόμιμο ωράριο: Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Ν 3385/2005 , το νόμιμο εβδομαδιαίο ωράριο έχει ορισθεί για μεν τους απασχολουμένους με σύστημα πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας στις 45 ώρες και για όσους απασχολούνται με σύστημα εξαήμερης εβδομαδιαίας εργασίας στις 48 ώρες.
Ωστόσο, για να έλθουμε στην ουσία του ερωτήματος, υπέρβαση του νομίμου ωραρίου όπως είναι λογικό, δεν επέρχεται μόνο στην περίπτωση απασχόλησης του μισθωτού στον ίδιο εργοδότη, αλλά είναι δυνατόν να συμβεί και με την παράλληλη απασχόλησή του σε δεύτερο εργοδότη, δηλαδή όταν έχουμε πολλαπλή απασχόληση (όπως συμβαίνει με τον μισθωτό του ερωτήματος).
Με δεδομένο ότι ένας εργοδότης δεν επιτρέπεται να απασχολεί κατά την ίδια ημέρα μισθωτό, ο οποίος ήδη έχει απασχοληθεί, καλύπτοντας πλήρως το νόμιμο χρόνο εργασίας για λογαριασμό άλλου εργοδότη, η μόνη δυνατότητα που υπάρχει να απασχοληθεί ο μισθωτός σε δεύτερη ή σε τρίτη απασχόληση εντός της ίδιας ημέρας σε άλλο εργοδότη, είναι ο τελευταίος να απασχολήσει αυτόν μόνο για όσο χρόνο απαιτείται προς συμπλήρωση του ανώτατου ορίου ημερήσιας εργασίας.
Συνεπώς, η δεύτερη απασχόληση σε άλλο εργοδότη είναι δυνατόν να συμβεί μόνο εάν το ημερήσιο ωράριο στον πρώτο εργοδότη δεν εξαντλεί το νόμιμο ωράριο, πράγμα όμως που σημαίνει ότι η δεύτερη απασχόληση θα έχει εκ των πραγμάτων χαρακτήρα «μερικής απασχόλησης». Εξάλλου, είναι αυτονόητο ότι εάν με την δεύτερη απασχόληση γίνεται υπέρβαση του ημερήσιου νόμιμου ωραρίου, η εκ του λόγου αυτού ακυρότητα, αναφέρεται μόνο στο τμήμα της δεύτερης αυτής απασχόλησης που υπερβαίνει το νόμιμο ημερήσιο ωράριο και όχι συλλήβδην στην δεύτερη σύμβαση εργασίας (Ι. Ληξουριώτης, Ατομικές Εργασιακές Σχέσεις, Νομική Βιβλιοθήκη, 2011).Δηλαδή, αν κάποιος απασχολείται στον πρώτο εργοδότη 5 ώρες την ημέρα και στον δεύτερο, επίσης 5 ώρες την ημέρα, η υπέρβαση του ωραρίου αφορά τις 2 ώρες εργασίας στον δεύτερο εργοδότη, χωρίς να ακυρώνεται συνολικά η σύμβασή του.
Πάντως, εάν το νόμιμο ωράριο απασχόλησης του μισθωτού καλύπτεται στην πρώτη εργασία, η σύμβαση εργασίας αυτού με τον δεύτερο (ή ενδεχομένως, τρίτο) εργοδότη είναι άκυρη και δεν μπορεί αυτός να αξιώσει μισθούς από την δεύτερη (ή τρίτη) αυτή απασχόληση παρά μόνο αποζημίωση με βάση τον αδικαιολόγητο πλουτισμό (Απόφαση ΑΠ 413/1980). Εξάλλου, όπως γίνεται αντιληπτό από τα ανωτέρω, ο νομοθέτης επιθυμεί να προστατεύσει τον εργαζόμενο, ώστε να περιορίζεται η καταπόνησή του, στο πλαίσιο της εργασιακής ημέρας (περισσότερα για το νόμιμο ωράριο βλ. Στυλ. Γερμ. Βλαστό: «ΑΤΟΜΙΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ», Έκδοση 1994).
Θα πρέπει, τέλος, να επισημάνουμε ότι η απαγόρευση δεύτερης ή τρίτης απασχόλησης με υπέρβαση του νομίμου ωραρίου, αφορά την περίπτωση σχέσης εξαρτημένης εργασίας και όχι η δεύτερη, ή η τρίτη απασχόληση να αναφέρεται σε άλλου είδους εργασιακή σχέση (όπως, π.χ., οι συμβάσεις ανεξαρτήτων υπηρεσιών ή οι συμβάσεις έργου, σύμβαση εταιρείας, σύμβαση εντολής, παροχή εργασίας στο πλαίσιο συζυγικής σχέσης ή ιδιαίτερη ηθική υποχρέωση κ.λπ.).
Επομένως, σύμφωνα με το γράμμα του νόμου, ο μισθωτός του ερωτήματος δεν μπορεί να έχει δεύτερη εργασιακή σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, αφού το νόμιμο ωράριο εξαντλείται κατά την απασχόλησή του στον πρώτο εργοδότη.
Σχετική νομοθεσία: Άρθρο 16 ΠΔ 27.6/4-7-1932.
Νομολογία: «Επί παραλλήλου απασχολήσεως του μισθωτού σε δύο εργοδότες, η δεύτερη σύμβαση εργασίας είναι άκυρη μόνον ως προς τον χρόνο που υπερβαίνει το νόμιμο ωράριό του» ( Εφ. Αθηνών 7244/84 – ΔΕΝ[3] 1985 σελ. 174).
«Ο νομοθετικός λόγος που υπαγόρευσε την θέσπιση χρονικών ορίων εργασίας είναι η διαφύλαξη της ψυχικής και σωματικής υγείας των εργαζομένων και η παροχή σε αυτούς ελεύθερου χρόνου για την διάθεσή του σε άλλους τομείς της ζωής και την ανάπτυξη της προσωπικότητός τους ως ουσιαστικού στοιχείου της αξίας του ανθρώπου»(άρθρο 2 παρ. 1, άρθρο 5 παρ. 1 και άρθρο 22 παρ. 1 εδάφιο α’ του Συντάγματος). Βλέπε και την Απόφαση: ΑΠ 587/94 – ΔΕΝ 1995 σελ. 21.
[1] Αντιθέτως, αν έχουμε διαφορετικούς φορείς ασφάλισης, τότε ομιλούμε για παράλληλη ασφάλιση, στους κατά περίπτωση ασφαλιστικούς φορείς. Ωστόσο, βάσει του άρθρου 51 του νέου ασφαλιστικού νόμου 4387/2016 «συνιστάται Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) με την επωνυμία «Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης», αποκαλούμενο στο εξής «Ε.Φ.Κ.Α.», το οποίο τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και έχει την έδρα του στην Αθήνα. Από 1.1.2017, οπότε και αρχίζει η λειτουργία του ως φορέα κύριας κοινωνικής ασφάλισης, εντάσσονται στον Ε.Φ.Κ.Α. αυτοδίκαια οι υφιστάμενοι φορείς κύριας κοινωνικής ασφάλισης, σύμφωνα με τα άρθρα 53 και επόμενα και ο Ε.Φ.Κ.Α. καθίσταται οιονεί καθολικός διάδοχος αυτών».
[2] Κανονισμός ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, άρθρο 30.
[3] Δελτίο Εργατικής Νομοθεσίας
