Η υπέροχη ιστορία του «Silent Night» ξεκινά στη νεοσύστατη ενορία του Αγίου Νικολάου στο μικρό χωριό Ομπερντορφ της Αυστρίας. Στις 23 Δεκεμβρίου του 1818, ένας περιοδεύων θίασος καταφθάνει για να αναπαραστήσει την ιστορία της γέννησης του Χριστού.
Δυστυχώς, το εκκλησιαστικό όργανο είχε χαλάσει εξαιτίας των ποντικών και ήταν αδύνατο να επιδιορθωθεί έως τα Χριστούγεννα. Τελικά η παράσταση πραγματοποιήθηκε σε έναν ιδιωτικό χώρο με έναν εκ των παρευρισκομένων, τον εφημέριο Γιόζεφ Μορ. Το ίδιο βράδυ, παίρνοντας τον δρόμο της επιστροφής για το το σπίτι του, ο νεαρός Μορ επέλεξε ένα διαφορετικό μονοπάτι. Ξαφνικά βρέθηκε σε ένα λόφο να ατενίζει από ψηλά το χιονισμένο χωριό και να απολαμβάνει τη μαγευτική σιωπή της νύχτας. Εκείνη τη στιγμή θυμήθηκε ένα ποίημα που είχε γράψει δύο χρόνια πριν (1816) και περιέγραφε τη σκηνή που οι άγγελοι ανακοινώνουν στους βοσκούς τη γέννηση του Μεσσία. Ο νεαρός πάστορας σκέφτηκε πως τα λόγια ήταν κατάλληλα για να συμπεριληφθούν στα κάλαντα της παραμονής των Χριστουγέννων.
Αυτό που έλειπε ήταν η κατάλληλη μελωδία και του απέμεναν ελάχιστες ώρες για το εκκλησίασμα. Ετσι στράφηκε προς τον φίλο και εξειδικευμένο συνθέτη Φραντζ Γκρούμπερ, ο οποίος συγκινήθηκε τόσο πολύ από την αθωότητα και την ομορφιά των λέξεων, που συνέθεσε τη μουσική για κιθάρα –μιας και το εκκλησιαστικό όργανο είχε χαλάσει– σε λίγες μόνον ώρες.
Επειτα από ένα μήνα, καταφτάνει στον ναό του Αγίου Νικολάου ένας απ’ τους σπουδαιότερους επισκευαστές εκκλησιαστικών οργάνων της εποχής, ο Κάρολος Μαουράσερ. Μόλις άκουσε τον Γκρούμπερ να ερμηνεύει την απλή μελωδία του «Silent Night» στο επισκευασμένο όργανο, ενθουσιάστηκε τόσο πολύ που αντέγραψε την παρτιτούρα και τα λόγια, μεταφέροντας το τραγούδι στο χωριό του Κάπφινφκ στις Αλπεις. Από εκεί δύο οικογένειες τραγουδιστριών, οι Strassers και οι Rainers, το πρόσθεσαν αμέσως στο ρεπερτόριό τους, διαδίδοντάς το τα επόμενα χρόνια στη Βόρεια Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες, αντίστοιχα.
Χαρακτηριστική είναι και η εμπειρία της Κινέζας Νιεν Τσενγκ στις αναταραχές του ’66, κατά την Πολιτιστική Επανάσταση της Κίνας
Η 51χρονη Τσενγκ χωρίς να διαπράξει κανένα έγκλημα φυλακίστηκε απ’ το μαοϊκό καθεστώς ως εχθρός του κράτους λόγω της σύνδεσής της με στελέχη βρετανικών επιχειρήσεων. Η ίδια περιγράφει πώς μια παραμονή Χριστουγέννων στα επτά χρόνια φυλάκισης, το τραγούδι των Μορ και Γκρούμπερ τής έδωσε τη χαμένη της ελπίδα. «Οταν σταμάτησαν στις 2 Δεκεμβρίου να έρχονται οι εφημερίδες, ξεκίνησα να σημαδεύω στον τοίχο τις ημέρες που περνούσαν. Στα 23 σημάδια κατάλαβα πως ήταν παραμονή Χριστουγέννων… Καθώς περίμενα στο κρύο άκουσα από τους πάνω ορόφους μια νεαρή σοπράνο φωνή να τραγουδά την κινεζική εκδοχή του “Silent Night”. Οι τοίχοι της φυλακής αντηχούσαν το τραγούδι καθώς η μελωδική φωνή της επέπλεε στους σκοτεινούς διαδρόμους. Ημουν πολύ βαθιά συγκινημένη καθώς την άκουγα να ερμηνεύει τόσο υπέροχα, καταλαβαίνοντας πως ήταν επαγγελματίας τραγουδίστρια που είχε υποστεί τη δυσαρέσκεια των μαοϊκών. Καμία συναυλία που έχω παρακολουθήσει όλα αυτά τα χρόνια δεν με έχει συγκινήσει τόσο όσο η στιγμή που καθόμουν στο παγωμένο κελί μου ακούγοντας το “Silent Night” από μια άλλη συγκρατούμενή μου, την οποία και δεν μπορούσα να δω. Η φυλακή ξαφνικά σώπασε και όλες οι κρατούμενες την άκουγαν με κομμένη την ανάσα».
Μέχρι σήμερα οι στίχοι του τραγουδιού έχουν μεταφραστεί σε 150 γλώσσες και στα ελληνικά ως «Αγια Νύχτα». Εχει ηχογραφηθεί από σπουδαίους καλλιτέχνες όπως οι Μπινγκ Κρόσμπι και Ελβις Πρίσλεϊ και έχει ερμηνευτεί σε πολλές και διάφορες παραλλαγές. Παρ’ όλα αυτά τα συναισθήματα της αγάπης και της γαλήνης παραμένουν τα ίδια σε οποιαδήποτε γλώσσα και αν το ακούσεις. Κάτι παραπάνω ήξεραν οι κλασικοί συνθέτες Βέρντι και Βάγκνερ που το εγκωμίασαν.
Το τραγούδι που ένωσε Γερμανούς και Βρετανούς
Πέντε μήνες αφότου είχε ξεσπάσει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (1914), την παραμονή των Χριστουγέννων, ένα ασυνήθιστο και μαγικό γεγονός έλαβε χώρα στο δυτικό μέτωπο. Γεμάτοι έκπληξη, Βρετανοί στρατιώτες άρχισαν να ακούν από τα γερμανικά χαρακώματα τον εχθρό να τραγουδά «Stille Nacht! Heilige Nacht!». Αμέσως άρχισαν να τραγουδούν και αυτοί την αγγλική εκδοχή.
Το επόμενο πρωί, Γερμανοί και Βρετανοί στρατιώτες άφησαν κάτω τα όπλα τους και συναντήθηκαν στην ουδέτερη ζώνη, για να γιορτάσουν τα Χριστούγεννα.
Ο Βρετανός στρατιώτης Φρανκ Ρίτσαρντς είχε γράψει στο ημερολόγιό του: «Είχαμε κολλήσει πάνω μας μια ταμπέλα που έγραφε “Καλά Χριστούγεννα”, το ίδιο έκανε και ο εχθρός. Επειτα δύο απ’ τους άνδρες μας έριξαν κάτω τα όπλα τους και με τα χέρια στο κεφάλι πήδηξαν το στηθαίο και συναντήθηκαν με δύο Γερμανούς, που έκαναν ακριβώς το ίδιο. Δώσανε τα χέρια τους και μετά ακολουθήσαμε όλοι οι υπόλοιποι». Ο δεκανέας Τζον Φέργκιουσον είχε γράψει με τη σειρά του: «Βρεθήκαμε να μιλάμε και να γελάμε με άνδρες τους οποίους προσπαθούσαμε να σκοτώσουμε λίγες ώρες πριν».
Έντυπη Καθημερινή
