Κοιτάζω τα δύο τεύχη της Charlie Hebdo με τη ζωή του Μωάμεθ πάνω στο γραφείο μου και αναρωτιέμαι μήπως και όσοι διαθέτουν τέτοιου είδους υλικό αποτελούν στόχο επίθεσης… Ο φόβος, δυστυχώς, είναι εδώ. Ήταν ήδη εδώ, στη δύση, έπειτα από την 11η Σεπτεμβρίου.
Μαδρίτη, Λονδίνο, Βοστόνη, Παρίσι. Η χθεσινή επίθεση αποτελεί, εκτός των άλλων, ένα ακόμα πλήγμα εναντίον της ελευθερίας της έκφρασης και συμβάλλει στην καλλιέργεια του φόβου και της αυτο-λογοκρισίας, καθώς ήδη πολλά διεθνή έντυπα αρνήθηκαν να αναδημοσιεύσουν σατιρικά σκίτσα της εφημερίδας που δέχθηκε την επίθεση, ως ένδειξη συμπαράστασης, φοβούμενα αντίστοιχες επιθέσεις, όπως είχε συμβεί και με την υπόθεση των σκίτσων του Μωάμεθ που είχαν δημοσιευθεί το 2005 στη δανέζικη εφημερίδα Jyllands Posten.
Ας σημειωθεί ότι τότε η Charlie Hebdo ήταν ένα από τα λίγα έντυπα που τα είχαν αναδημοσιεύσει. Η εν λόγω επίθεση θέτει ξανά με επιτακτικό τρόπο πολλά ζητήματα: Βλασφημία, θρησκευτική ελευθερία, ελευθερία του τύπου και της έκφρασης, μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα, κ.ά. Ήδη το κίνημα PEGIDA στη Γερμανία αναρωτιέται μήπως μία τέτοια επίθεση έπρεπε να γίνει σε γερμανικό έδαφος πρώτα, για να αντιληφθούν το πρόβλημα οι κρατούντες, ενώ η αγγλική English Defence League, ένωση με κατ’εξοχήν αντι-ισλαμικό χαρακτήρα, αναρωτιέται πόσες ακόμα επιθέσεις θα χρειαστούν προκειμένου να κατανοήσουν οι πολιτικοί και οι αρχές το πρόβλημα. Θεωρείται μάλλον δεδομένο ότι για πολλά ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης (και) αυτή η επίθεση θα αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο στην αντι-μεταναστευτική και αντι-ισλαμική ρητορική και πρακτική τους. Προφανώς, η συζήτηση είναι πολύ μεγάλη, αλλά τρία σημεία είναι κατά τη γνώμη μου πρωταρχικής σημασίας.
Το πρώτο είναι ότι η ελευθερία της έκφρασης πρέπει να είναι ξεκάθαρη και αδιαπραγμάτευτη. Καμία θρησκεία δεν μπορεί να τίθεται στο απυρόβλητο της σάτιρας ακόμα και της κακοπροαίρετης κριτικής και της ειρωνείας. Όπως μπορεί να κριθεί και να υποστεί σκληρή σάτιρα ένας πολιτικός, ακόμα και ο πρωθυπουργός και ο πρόεδρος της δημοκρατίας, το ίδιο πρέπει να ισχύει και για κάθε θρησκεία, θεό και προφήτη και ίσως ακόμα περισσότερο. Ζητούμενο δεν είναι αν συμφωνούμε με αυτήν την κριτική, το περιεχόμενο και το ύφος της, αλλά η δυνατότητα που έχουμε να την επιτρέπουμε και εν συνεχεία να την κρίνει και να την επικρίνει ο οποιοσδήποτε με τη σειρά του. Σε διαφορετική περίπτωση, οδηγούμαστε στο οφθαλμός αντί οφθαλμού και συνεχείς πράξεις αντεκδίκησης, σε έναν φαύλο κύκλο με άλλα λόγια. Σε αυτό το πλαίσιο νόμοι κατά της βλασφημίας, που ισχύουν σε διάφορες χώρες, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, πρέπει να καταργηθούν και οι θρησκείες να πάψουν να προστατεύονται από έναν όρο εντελώς ασαφή και πολλαπλώς ερμηνευόμενο. Άλλωστε ίσως είναι χρήσιμο να αναρωτηθούμε επιτέλους: Χρειάζονται πραγματικά οι θεοί την προστασία του νόμου; Βέβαια, η κατάργηση αυτού του είδους των διατάξεων είναι ένα μόνο μικρό και αρχικό βήμα προς την υπεράσπιση της ελευθερίας της έκφρασης…
Το δεύτερο θέμα είναι η καλλιέργεια του ηθικού ή ίσως καλύτερα του θρησκευτικού πανικού που αναπτύσσεται ιδίως έπειτα από κάθε αντίστοιχο περιστατικό. Ας γίνει αντιληπτό ότι οι θρησκείες δεν σκοτώνουν υποχρεωτικά. Η τυφλή ιδεολογία που αρνείται τον αντίλογο και τον διάλογο και ο φανατισμός σκοτώνουν. Και αυτά τα εντοπίζουμε σε κάθε μορφής ιδεολογίες, πολιτικές, θρησκευτικές, και άλλες. Άλλωστε, δεν υπάρχουν μόνο οι τζιχαντιστές του ISIS, αλλά και χιλιάδες άλλοι φιλήσυχοι Μουσουλμάνοι που δολοφονούνται καθημερινά από τους φανατικούς και οι οποίοι επιζητούν τη συνύπαρξη με άλλες θρησκείες και πολιτισμούς. Δυστυχώς, όμως, είναι σίγουρο ότι το Ισλάμ θα στοχοποιηθεί για ακόμα μία φορά συλλήβδην και θα κατηγορηθεί για τον βίαιο χαρακτήρα του. Πρόκειται ακριβώς για την καλλιέργεια ενός πανικού τον οποίον διαπιστώνουμε και στην ελληνική κοινωνία με κύριο εκφραστή τη Χρυσή Αυγή, αλλά και εκπροσώπους της Εκκλησίας. Ήδη μετά το χθεσινό συμβάν η Χρυσή Αυγή δια του γενικού της γραμματέα υπογράμμισε τον κίνδυνο να γίνει η Αθήνα Παρίσι, πάγια τακτική ύστερα από κάθε αντίστοιχη επίθεση, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Η υποκρισία και ο ψευτοανθρωπισμός πρέπει να λάβουν ένα τέλος. Για να μη γίνει και η Αθήνα Παρίσι απαιτείται εθνική πολιτική στο ζήτημα της λαθρομετανάστευσης και αυτή την πολιτική εγγυάται μόνο η Χρυσή Αυγή». Το ενδιαφέρον, ίσως και ανησυχητικό, είναι ότι το ίδιο απόγευμα ο πρωθυπουργός αξιοποίησε το συμβάν του Παρισιού χρησιμοποιώντας σχεδόν τα ίδια λόγια σε σημείο να αναρωτιέται κανείς για το ποιος ανήκει σε ποιο κόμμα: Αφού αναφέρθηκε σε βομβιστική επίθεση, εμφανώς λανθασμένα ενημερωμένος, τόνισε: «Και βλέπετε σήμερα τι συμβαίνει στην Ευρώπη; […] Σήμερα στο Παρίσι είχαμε μακελειό με τουλάχιστον 12 νεκρούς. Και εδώ κάποιοι προσκαλούν κι άλλους λαθρομετανάστες και μοιράζουν από τώρα ιθαγένειες…». Ρατσιστικός λόγος, λαϊκισμός, καλλιέργεια ηθικού πανικού; Ενδεχομένως, όλα αυτά μαζί…
Τέλος, ένα τρίτο σημείο που πρέπει κάποτε να συζητήσουμε είναι τα αίτια αυτών των περιστατικών καθώς ο δυτικός, λεγόμενος, κόσμος έχει σημαντικές ευθύνες για τις παρεμβάσεις του στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική, στην Ασία και γενικά σε χώρες τις οποίες θεωρεί κατώτερες του δικού του πολιτισμού, αλλά και για τον τρόπο υποδοχής και αντιμετώπισης των μεταναστών και των προσφύγων στο έδαφός του. Εξάλλου, ας μην λησμονούμε τις ταραχές στα προάστια του Παρισιού το 2005 ή πιο πρόσφατα στη Σουηδία. Επιπλέον, θα πρέπει να αναρωτηθούμε και να αναστοχαστούμε ως προς την προσπάθεια και τα μέσα εξαγωγής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε άλλες χώρες και πολιτισμούς. Ανοιχτά ζητήματα και μεγάλα πεδία για διαφωνίες και συγκρούσεις. Προς το παρόν, όμως, προέχει η προστασία της ανοιχτής κοινωνίας και της ελευθερίας της έκφρασης και η στήριξή της με κάθε μέσο καθώς αυτή είναι που πλήττεται. Συνεπώς, Je suis Charlie aussi…
Άρθρο του Αλέξανδρου Σακελλαρίου
Ο Αλέξανδρος Σακελλαρίου, είναι δρ. Κοινωνιολογίας, μεταδιδακτορικός ερευνητής Παντείου Πανεπιστημίου, αναπλ. μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
Αναδημοσίευση από http://tvxs.gr/
Η αρχική εικόνα γελοιογραφία είναι του Δημήτρη Γεωργοπάλη από http://www.real.gr/
Οι αναδημοσιεύσεις Άρθρων Γνώμης , δεν απηχούν κατ’ ανάγκη και τις απόψεις της Ομάδας foroline.
Διαβάστε επίσης το πιο δημοφιλές άρθρο στο site μας τη εβδομάδα που πέρασε
Το Άρθρο μας