Στο βιβλίο «Η νεοκλασσική Αθήνα του Παύλου Μ. Μυλωνά» που θα κυκλοφορήσει σύντομα από τις εκδόσεις Καπόν και την Ακαδημία Αθηνών, ανάμεσα στις πολλές, συνταρακτικές φωτογραφίες, υπάρχει και μία ενότητα για το αρχοντικό που υπήρχε στη γωνία Ακαδημίας 8 και Κανάρη.
του Νίκου Βατόπουλου
Ηταν το μέγαρο Ιωάννου Αθανασάκη, πρώτου προέδρου του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Ενα εξαιρετικής αισθητικής κτίριο, έργο του Αναστασίου Μεταξά: υπέρκομψο, με κήπο και είσοδο από την Ακαδημίας, τρεις εξώστες, μεγάλο υαλογράφημα που φώτιζε τη σκάλα επί της Κανάρη και αύρα βιωμένης αστικής ζωής. Ο Παύλος Μυλωνάς φωτογράφισε την ιδιαίτερη αυτή κατοικία (και στο εσωτερικό της) το 1944-1945, και αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία καθώς διέσωσε μοναδικές όψεις και πληροφορίες.
Το μέγαρο Αθανασάκη κατεδαφίστηκε ύστερα από λίγα χρόνια και στη θέση του χτίστηκε μια πολυτελής πολυκατοικία σε σχέδια του αρχιτέκτονα Κωνσταντίνου Καψαμπέλη.
Ετυχε, πρόσφατα, να έχω μια πανοραμική λήψη αυτής της πολυκατοικίας, από την ταράτσα του μεγάρου Δεληγιώργη, και να δω τον όγκο της, την κλίμακα και τη διάρθρωσή της. Είναι μια κλασική πολυκατοικία της αστικής Αθήνας του ’50. Στην είσοδό της έχει σμιλευτεί σε λευκό μάρμαρο το έτος «1956» κάτω από το όνομα του αρχιτέκτονα.
Λίγο πιο κάτω, στην Ακαδημίας 4, υπήρχε ένα άλλο κτίριο του Αναστασίου Μεταξά, το μέγαρο Χαροκόπου, ένα πολυτελές σπίτι του 1904, με αμυδρές επιρροές αρ νουβό, που έχει και αυτό κατεδαφιστεί. Η φωτογραφία του υπάρχει στο βιβλίο «Παναγής Α. Χαροκόπος 1835-1911. Η ζωή και το έργο του» της Ευαγγελίας Γεωργιτσογιάννη (εκδ. Λιβάνη, 2000).
Πολλά από τα εντυπωσιακά μέγαρα στην Αθήνα έζησαν λίγο, 30, 40 ή 50 χρόνια. Κι έτσι πολλά από τα νεότερα, που τα αντικατέστησαν, έχουν πλέον βαθύτερη σχέση με την πόλη.
Αυτό σκεφτόμουν όταν έβλεπα τη θέα της πολυκατοικίας Ακαδημίας και Κανάρη. Στυλιστικά, θα έλεγε κανείς ότι ακολουθεί το «ύφος Καψαμπέλη», αυτό που ζητούσε, δηλαδή, η ανώτερη μεσαία τάξη μετά τον Πόλεμο: στέρεο αισθητικό λεξιλόγιο εκσυγχρονισμένου κλασικισμού.
Με τα δικά μου μάτια είναι μια όμορφη πολυκατοικία, που προσφέρει ευχάριστη διαβίωση, οργανωμένη όψη και ελκυστική ατμόσφαιρα αστικού βίου. Δεν ήταν όλα τα κτίρια για τομές και ρήξεις στην ιστορία της αρχιτεκτονικής. Αλλά, αυτή η πολυκατοικία έχει ήδη ζήσει περισσότερα χρόνια από το προγενέστερο, στην ίδια θέση, μέγαρο Αθανασάκη. Εχει επηρεάσει ως παρουσία και αισθητική αναρίθμητους ανθρώπους, για πάνω από 60 χρόνια, και όπως εκατοντάδες άλλες πολυκατοικίες αυτής της στάθμης και παρόμοιας προϊστορίας αντικατάστασης νεοκλασικού αρχοντικού στην ίδια θέση, ακολουθεί τους κύκλους του αθηναϊκού χρόνου.
Καθώς έβλεπα από κάποια απόσταση αλλά σε εντυπωσιακή εγγύτητα αυτήν την πολυκατοικία, αναρωτήθηκα για τη θέα της ίδιας γωνίας σε 30, 50 ή 100 χρόνια. Αν το κτίριο αυτό διασώζεται το 2117, σε έναν αιώνα δηλαδή, θα έχει άραγε χαρακτήρα μνημείου καθώς θα είναι δείγμα κτιρίου κατοικιών με ζωή 160 και πλέον ετών; Σαν να είχα δηλαδή απέναντί μου όχι ένα κτίριο του 1956, αλλά ένα κτίριο του 1856. Ο χρόνος συστέλλεται και διαστέλλεται.
πηγή: Έντυπη Καθημερινή
