Η απόκτηση ενός κουταβιού δεν είναι απλή υπόθεση. Θέλει σκέψη. Πρώτα απ’ όλα, ως προς το εάν διαθέτουμε χρόνο, υπομονή και ηρεμία.
της Τζούλης Τούντα, εκπαιδεύτριας σκύλων
Ο σκύλος έχει κάποιες ανάγκες που είμαστε υποχρεωμένοι να ικανοποιούμε. Εκτόνωση, φαγητό, ιατρική περίθαλψη. Χρειάζεται φροντίδα και αγάπη. Ο άνθρωπος που του τα παρέχει όλα αυτά, θα πρέπει και να τον καθοδηγεί. Οφείλει να τον κοινωνικοποιήσει. Και η κοινωνικοποίηση αρχίζει από νωρίς. Έτσι θα έχουμε έναν σκύλο ήρεμο και ευτυχισμένο, που θα μπορεί να μας συντροφεύει σε κάθε μας στιγμή. Διαφορετικά, ο φίλος μας ενδέχεται να εξελιχθεί σε έναν νευρικό, ατίθασο και επιθετικό ενήλικο σκύλο.
Η εκπαίδευσή του χρειάζεται τρόπο, χρόνο, επαναλήψεις, επιμονή, αυστηρότητα την ώρα που πρέπει, αλλά και έπαινο. Ποτέ σωματική βία.
Οι πρώτες μέρες της ζωής του κουταβιού είναι πολύ κρίσιμες για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του.
Πόσο σημαντικός είναι, λοιπόν, ο ρόλος του εκτροφέα κατά τη διάρκεια των πρώτων κρίσιμων εβδομάδων ανάπτυξης ενός κουταβιού – και στη συνέχεια του ιδιοκτήτη; Ποιες είναι οι βασικές ανάγκες του νεοφερμένου μέλους της οικογένειάς μας και κατά πόσο μπορούμε να διαμορφώσουμε τον χαρακτήρα του;
Οι πρώτες τρεις εβδομάδες (Πρώτη κρίσιμη περίοδος)
Μέχρι και την τρίτη εβδομάδα της γέννησής του το κουτάβι έχει ανάγκη από μητρικό γάλα, ύπνο, ζέστη και μασάζ. Ο ρόλος του εκτροφέα σε αυτήν την πρώτη κρίσιμη περίοδο της ζωής του κουταβιού περιορίζεται στο να διατηρεί ζεστό το κρεβάτι του και στο να «παρεμβαίνει», εάν χρειαστεί, ώστε να το βοηθήσει να βρει τη θηλή της μητέρας του. Εγκεφαλικά δεν έχει σχεδόν καμία επίδραση από το εξωτερικό του περιβάλλον και τα εγκεφαλικά του κύματα δεν παρουσιάζουν καμία διαφορά κατά τη διάρκεια ύπνου και ξύπνιου. Ωστόσο, αντανακλαστικά αντιδρά στην πείνα, στο κρύο και στην αφή, αλλά και στις φυσικές του ανάγκες, οι οποίες όμως προκαλούνται από το μασάζ που του κάνει η μητέρα του γλείφοντας την κοιλιά του και τα γεννητικά του όργανα. Επίσης το κουτάβι κλαίει, επιζητά τη ζεστασιά στην αγκαλιά –εκτός της μητέρας του- των αδελφών του, μπουσουλάει και κουνάει το κεφάλι του δεξιά και αριστερά. Τα μάτια του θα τα ανοίξει μεταξύ 10ης και 19ης ημέρας, αλλά δεν μπορεί να δει, και γι΄αυτό δεν ακολουθεί κινούμενα αντικείμενα και δεν αντιδρά σε ξαφνικές κινήσεις. Με τρεμάμενα πόδια θα σηκωθεί και θα κάνει τα πρώτα του βήματα γύρω στις 18 ημέρες.
Η τέταρτη εβδομάδα (Δεύτερη κρίσιμη περίοδος)
Σε αυτό το στάδιο ανάπτυξής του το κουτάβι έχει ανάγκη το φαγητό, τον ύπνο και τη μητέρα του. Παράλληλα αρχίζει η κοινωνικοποίηση αλλά και η αλληλεπίδραση με τα αδέλφια του και ταυτόχρονα η κοινωνικοποίηση με ανθρώπους. Το περιβάλλον του πρέπει να παραμείνει το ίδιο.
Η τέταρτη εβδομάδα είναι ίσως η πιο σημαντική. Πρέπει να αρχίσει η επαφή με ενήλικες ανθρώπους του άμεσου περιβάλλοντος. Δεν είναι ακόμα η ώρα που πρέπει να έρθει σε επαφή με ξένους ή παιδιά και σε καμία περίπτωση το κουτάβι δεν πρέπει να αποχωριστεί τα αδέλφια του γιατί είναι η στιγμή που αρχίζει η κοινωνικοποίηση με το ίδιο του το είδος. Ο αποχωρισμός μπορεί να δημιουργήσει ένα κουτάβι δειλό ή επιθετικό ως προς τα άλλα σκυλιά και εξαρτημένο από τον άνθρωπο.
Παράλληλα ο εκτροφέας οφείλει να προστατέψει το κουτάβι από αρνητικές ή τραυματικές εμπειρίες, όπως και από καταστάσεις άγχους γιατί μπορεί να εκδηλώσει το κληρονομημένο συναίσθημα του φόβου ή της νευρικότητας. Συναισθήματα που εάν αποτυπωθούν σε αυτή τη χρονική στιγμή ενδέχεται να μην εξαλειφθούν ποτέ.
Επίσης πρέπει να γνωρίζετε ότι το κουτάβι έχει αναπτύξει όλες του τις αισθήσεις (ακοή, όσφρηση, όραση, γεύση), έχει αρχίσει να αισθάνεται, να ανταποκρίνεται σε κινούμενα αντικείμενα και θορύβους. Αυτήν τη χρονική περίοδο το κουτάβι κλαίει και κοιμάται λιγότερο και αποχωρίζεται σταδιακά τη φωλιά του για αρκετό διάστημα, αλλά δεν απομακρύνεται.
Είναι ένα χρονικό διάστημα όπου το κουτάβι αρχίζει να γνωρίζει με όλες του τις αισθήσεις έναν συναρπαστικό άγνωστο κόσμο. Είναι ένας κόσμος όμως από περίεργους θορύβους, αναπάντεχα οπτικά ερεθίσματα, κινήσεις και έντονες αλλαγές φωτός. Δεν είναι η κατάλληλη περίοδος για αλλαγή στο περιβάλλον του, ούτε για να αλλάξουμε θέση στο κρεβάτι του ή να το φέρουμε σε επαφή με αγνώστους και παιδιά. Σε περίπτωση που κριθεί αναγκαία η αλλαγή περιβάλλοντος πρέπει να γίνει προσεκτικά.
5η έως και 7η εβδομάδα (Τρίτη κρίσιμη περίοδος)
Κατά τη διάρκεια της πέμπτης έως και της έβδομης εβδομάδας το κουτάβι είναι ικανό να αναγνωρίζει ανθρώπους και αρχίζει να αναπτύσσει δεσμούς μαζί τους. Προκειμένου το κουτάβι να εξελιχθεί σε έναν ενήλικο σκύλο με αυτοπεποίθηση θα πρέπει ο εκτροφέας να φροντίζει το κάθε κουτάβι ξεχωριστά. Και αυτό γιατί η ατομική ενασχόληση μαζί του, μακριά από τη μητέρα του και τα αδέλφια του, το βοηθά να συνειδητοποιήσει τη μοναδικότητά του. Παράλληλα, έχουν αρχίσει τα «παιχνίδια» κυριαρχίας μεταξύ των κουταβιών και ο εκτροφέας πρέπει να παρεμβαίνει με ήρεμο τρόπο σε οποιαδήποτε μορφή «καταπίεσης» δέχεται το πιο αδύναμο από αυτά.
Επίσης είναι η στιγμή που ξεκινά και η εκπαίδευση της τουαλέτας, αλλά και η απογαλάκτιση, καθώς και η επιβολή πειθαρχίας από τη μητέρα τους. Τους διδάσκει τη στάση υποταγής, η οποία στο μέλλον μπορεί να τα γλιτώσει από αιματηρούς καβγάδες με πολύ κυριαρχικά ή επιθετικά σκυλιά. Κουτάβια που έχουν αποχωριστεί τη μητέρα τους σε αυτήν την ηλικία εξελίσσονται (συχνά) σε ανεξέλεγκτους, νευρωτικούς και θορυβώδεις ενήλικους σκύλους.
Ακόμα, κατά την περίοδο αυτή τα κουτάβια είναι στη θέση να διαχωρίζουν ανθρώπους από σκύλους. Το κουτάβι δεν πρέπει ακόμα να αποχωριστεί τα αδέλφια του γιατί η συνύπαρξη και η αλληλεπίδραση μαζί τους του μαθαίνει να συμπεριφέρεται σαν σκύλος. Σε περίπτωση που υπάρξει αποχωρισμός κατά την έναρξη αυτής της περιόδου ενδέχεται μεγαλώνοντας να εκδηλώσει επιθετικότητα, με κρίση ταυτότητας και να εξελιχθεί σε τόσο ανθρωποκεντρικό που οι σεξουαλικές του επιθυμίες να εκδηλώνονται προς τους ανθρώπους και όχι προς το είδος του.
Εάν πάλι ο αποχωρισμός πραγματοποιηθεί καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το κουτάβι όταν μεγαλώσει δεν θα «συγκινείται» τόσο με τις δραστηριότητες των ομοίων του ούτε με τον τρόπο ζωής τους και είναι πιθανόν να βρίσκεται σε «ετοιμοπόλεμη» θέση κάθε φορά που θα αντικρίζει άγνωστα σκυλιά.
Το διάστημα αυτό το κουτάβι, εκτός από διαφορετικές ανθρώπινες μορφές αναγνωρίζει και θορύβους. Γι΄αυτό πρέπει να αρχίσει η σταδιακή εξοικείωση του μαζί τους. Μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τα μεταλλικά μπολ φαγητού, ανακατεύοντας την ξηρά τροφή με ένα κουτάλι. Ο θόρυβος που κάνει θα έχει σαν αποτέλεσμα το κουτάβι να συνδέσει τον ήχο με κάτι ευχάριστο και έτσι κάθε φορά που θα ακούει τις κατσαρόλες σας δεν θα τρέχει να κρυφτεί. Θόρυβοι, όπως ηλεκτρική σκούπα, σεσουάρ, παλαμάκια κ.τ.λ είναι απαραίτητο να ηχήσουν στα αυτιά του κουταβιού. Αρχικά έξω από το δωμάτιο που βρίσκεται και στη συνέχεια εντός. Η αλληλοϋποστήριξη και η παρουσία των αδελφών του βοηθά να αποδεχθεί και να συνηθίσει ευκολότερα αυτούς τους δυνατούς θορύβους. Επίσης, μπορούμε να του φορέσουμε ένα μικρό νάιλον περιλαίμιο και να του περάσουμε ένα ελαφρύ σκοινάκι. Τα κουτάβια θα εξοικειωθούν με το συναίσθημα της έλξης, καθώς την ώρα του παιχνιδιού θα τραβούν το σχοινάκι.
