Ένα από τα πλέον σημαντικά θέματα που αντιμετωπίζουν οι φορολογούμενοι κατά τους ελέγχους περιουσιακής κατάστασης, είναι και αυτό των σταλθέντων εμβασμάτων στην αλλοδαπή, δεδομένου ότι, λόγω της διαχρονικής δομής της Ελληνικής κοινωνίας, των διάφορων μεταναστευτικών κυμάτων μη εξαιρούμενου και του τελευταίου (Brain Drain), της «εξαγωγής» φοιτητών, της αναζήτησης πληρέστερων ιατρικών παροχών στο εξωτερικό κ.λπ., τα εμβάσματα στην αλλοδαπή αναφέρονται σε υφιστάμενη αναγκαιότητα.
του Ιωάννη Κουτκουδάκη (Οικονομολόγος-Φοροτεχνικός)
Με την με αριθμό ΠΟΛ. 1033/21-2-2013 εγκύκλιο διαταγή, παρέχονται διευκρινίσεις στο πλαίσιο χειρισμού των υποθέσεων φορολογουμένων που έχουν αποστείλει εμβάσματα στο εξωτερικό κατά τα έτη 2009-2011. Συγκεκριμένα η εν λόγω εγκύκλιος διαταγή αναφέρε ιότι:
«Στο πλαίσιο του χειρισμού των υποθέσεων φορολογουμένων που έχουν αποστείλει εμβάσματα στο εξωτερικό κατά τα έτη 2009-2011 και οι οποίοι έχουν λάβει σχετική πρόσκληση από τη ΓΓΠΣ, παρέχονται οι ακόλουθες οδηγίες – διευκρινίσεις τόσο για τη διευκόλυνση των φορολογουμένων όσο και για την ταχύτερη διεκπεραίωση αυτών.
Η φορολογική αντιμετώπιση των διαφορών που προκύπτουν από την κατάσταση προσδιορισμού κεφαλαίου θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις της παρ.3 του άρθρου 48 σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 19 του Ν.2238/1994 (ΚΦΕ) αλλά και των οδηγιών που δίδονται με την παρούσα εγκύκλιο. Ειδικότερα:...
9. Κάτοικοι εξωτερικού….
γ. Οι κάτοικοι εξωτερικού που δεν υποχρεούνται σε φορολογική δήλωση εισοδήματος στην Ελλάδα, εφόσον εισήγαγαν με κάθε νόμιμη μορφή στην Ελλάδα ποσό ή ποσά τα οποία την τριετία 2009-2011 εμβάστηκαν στο εξωτερικό, αναγράφουν μόνο στην κατάσταση προσδιορισμού κεφαλαίου, σωρευτικά στο χρόνο που πραγματοποιήθηκε το έμβασμα, το ποσό ή τα ποσά της εισαγωγής χρηματικού κεφαλαίου από το εξωτερικό που πραγματοποιήθηκαν κατά τα προηγούμενα έτη, τα οποία προκύπτουν από βεβαιώσεις χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, χωρίς την υποβολή δήλωσης.
12. Κάλυψη του εμβάσματος με χρηματικά ποσά που υπήρχαν σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στο τέλος του έτους 1999.
Γίνονται δεκτά χρηματικά ποσά που υπήρχαν σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στο τέλος του έτους 1999, εφόσον αποδεικνύεται από επίσημα δικαιολογητικά (βεβαίωση από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα) και εφόσον έχουν υποβληθεί οι σχετικές δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος.
Στην ηλεκτρονική εφαρμογή συμπληρώνεται το πεδίο «Αφορολόγητα και φορολογηθέντα κατ΄ ειδικό τρόπο» στο οικον. έτος 2000, με το ποσό αυτό.
Στην περίπτωση που ο δικαιούχος χρησιμοποιήσει χρηματικά διαθέσιμα που υπήρχαν σε πιστωτικά ιδρύματα στο τέλος του έτους 1999, δε μπορεί να επικαλεσθεί και ανάλωση προηγουμένων ετών.
18. Αντιμετώπιση των εμβασμάτων σε περίπτωση συνδικαιούχων.
Για τους κοινούς τραπεζικούς λογαριασμούς, το ποσό του εμβάσματος επιμερίζεται στους συνδικαιούχους καταρχήν ισομερώς και, εφόσον ο φορολογούμενος επικαλείται διαφορετική αναλογία, φέρει το βάρος της απόδειξης με κάθε νόμιμο μέσο».
Μεταγενέστερα και επειδή αναφύονταν διάφορα προβλήματα σχετικά με τον έλεγχο των εμβασμάτων με βάση την εγκύκλιο διαταγή ΠΟΛ.1033/21-2-2013 , η Γενική Γραμματέας Δημοσίων Εσόδων εξέδωσε νεότερη ερμηνευτική εγκύκλιο με αριθμό ΠΟΛ.1228/15-10-2014και με θέμα την «Παροχή πρόσθετων οδηγιών στο πλαίσιο χειρισμού των υποθέσεων φορολογουμένων που αποστέλλουν εμβάσματα στο εξωτερικό κατά τα έτη 2009-2011». Ειδικότερα, με την προαναφερθείσα εγκύκλιος διαταγή αναφέρεται μεταξύ των άλλων ότι:
«…Σημειώνεται ότι με την παράγραφο 3 του άρθρου 48 του Ν.2238/1994 προβλέπεται ότι φορολογείται η προσαύξηση περιουσίας που προέρχεται από άγνωστη ή μη διαρκή ή μη σταθερή πηγή ή αιτία και όχι η μεταβολή της σύνθεσης ή της διατήρησης της περιουσίας που δεν σημαίνει απαραίτητα και την προσαύξησή της.
Περαιτέρω η προσαύξηση της περιουσίας μπορεί να αναφέρεται σε κινητή ή ακίνητη περιουσία οποιασδήποτε μορφής, οικόπεδα, σπίτια, αυτοκίνητα, σκάφη, αεροσκάφη, πάσης φύσεως χρεόγραφα (μετοχές, τοκομερίδια), καταθέσεις κ.λπ. (σχετ. η ΠΟΛ. 1095/2011).
- Κάλυψη εμβασμάτων με χρηματικά ποσά που υπήρχαν στην κατοχή του φορολογούμενου έως και την τελευταία ημέρα του τελευταίου παραγεγραμμένου έτους.
Με την εγκύκλιο διαταγή ΠΟΛ. 1033/21-02-2013 διευκρινίσθηκε ότι για την κάλυψη του εμβάσματος γίνονται δεκτά χρηματικά ποσά που υπήρχαν σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στο τέλος του έτους 1999 (τελευταίο παραγεγραμμένο έτος), εφόσον αποδεικνύεται από επίσημα δικαιολογητικά (βεβαίωση από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα) και εφόσον έχουν υποβληθεί οι δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος.
Στην έννοια των χρηματικών ποσών περιλαμβάνονται, εκτός από τις καταθέσεις, και τα επενδυτικά προϊόντα γενικά (ομόλογα, μετοχές, repos, αμοιβαία κεφάλαια κ.λπ.) για τα οποία προκύπτει από σχετικά αποδεικτικά στοιχεία ότι ήταν διαθέσιμα στο τέλους του έτους 1999 και εκποιήθηκαν-ρευστοποιήθηκαν σε χρόνο προγενέστερο της μεταφοράς χρηματικού ποσού στο εξωτερικό με έμβασμα (σχετική παρ. 15 της ΠΟΛ. 1033/21-02-2013).
- Κάλυψη εμβασμάτων με το προϊόν της εκποίησης περιουσιακών στοιχείων.
Για την κάλυψη των εμβασμάτων με το προϊόν της εκποίησης περιουσιακών στοιχείων διευκρινίζονται τα εξής:
α) Περιουσιακά στοιχεία (ακίνητα, μετοχές εισηγμένες ή μη κ.λπ.) που έχουν αποκτηθεί έως και το τέλος του 1999 και εκποιήθηκαν μετά την 1/1/2000 και πάντως πριν την αποστολή του εμβάσματος, λαμβάνεται υπόψη το συνολικό ποσό που προέκυψε από την εκποίηση αυτή υπό την προϋπόθεση ότι αποδεικνύεται η εκποίηση από σχετικά παραστατικά.
β) Περιουσιακά στοιχεία (ακίνητα, μετοχές εισηγμένες ή μη κλπ) που έχουν αποκτηθεί μετά από το τέλος του τελευταίου παραγεγραμμένου έτους δηλαδή μετά την 1/1/2000 και εκποιήθηκαν πριν την αποστολή του εμβάσματος, λαμβάνεται υπόψη το συνολικό ποσό που προέκυψε από την εκποίηση αυτή, για την κάλυψη του εμβάσματος, σε κάθε περίπτωση όμως ελέγχεται η οικονομική δυνατότητα απόκτησης των περιουσιακών αυτών στοιχείων από το φορολογούμενο.
γ) Για περιουσιακά στοιχεία (ακίνητα, μετοχές εισηγμένες ή μη κλπ) που έχουν αποκτηθεί και εκποιηθεί ως και το τέλος του 1999 λαμβάνεται υπόψη το ποσό που προέκυψε από την εκποίηση αυτή, εφόσον αποδεικνύεται από σχετικά παραστατικά και υπό την προϋπόθεση ότι δεν έχουν συμπεριληφθεί στις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος. Στην περίπτωση που ο φορολογούμενος κάνει χρήση της βεβαίωσης χρηματικών ποσών σε Τράπεζες ως το τέλος του 1999, κατά τα οριζόμενα στην παράγραφο 12 της ΠΟΛ.1033/2013 δεν μπορεί να επικαλεσθεί και τα αναφερόμενα στο προηγούμενο εδάφιο.
Ειδικά για τις εισηγμένες στο Χρηματιστήριο μετοχές, εκτός από τα πρωτότυπα παραστατικά πώλησης (πινακίδια) θα πρέπει να προσκομίζεται και αναλυτική κίνηση της μερίδας του επενδυτή (φορολογούμενου) από το Χρηματιστήριο Αξιών.
- Κατανομή κοινών λογαριασμών στους συνδικαιούχους.
Στις περιπτώσεις αποστολών εμβασμάτων που πραγματοποιούνται από κοινούς λογαριασμούς πρέπει να γίνεται καταρχήν ισομερής επιμερισμός αυτών μεταξύ των συνδικαιούχων του λογαριασμού προέλευσης του εμβάσματος…
… Επί αμφισβήτησης του ισχυρισμού του ελεγχόμενου από τη φορολογική αρχή η ίδια οφείλει να αιτιολογήσει την αναλογία που αυτή επικαλείται εάν αυτή είναι διαφορετική του ισομερούς επιμερισμού. Η αιτιολόγηση αυτή πρέπει να είναι ειδική και εμπεριστατωμένη (σχετική διαταγή άρθ. 28 και 64 N.4174/2013 ).
Κάτοικοι εξωτερικού
Για όσες υποθέσεις έχουν ήδη υποβληθεί τα σχετικά με τη φορολογική κατοικία δικαιολογητικά, αυτά διαβιβάζονται στη ΔΟΥ όπου οι φορολογούμενοι υπέβαλαν δήλωση φορολογίας εισοδήματος σαν κάτοικοι Ελλάδας. Αντιθέτως, για όσες υποθέσεις δεν έχουν ήδη υποβληθεί τα εν λόγω δικαιολογητικά, οι ίδιοι οι φορολογούμενοι οφείλουν να τα προσκομίσουν στη ΔΟΥ όπου υπέβαλαν δήλωση φορολογίας εισοδήματος σαν κάτοικοι Ελλάδας. Και στις δυο περιπτώσεις, οι ΔΟΥ αποστέλλουν έγγραφο προς τις ελεγκτικές αρχές, όπου πιστοποιείται το χρονικό διάστημα για το οποίο ο φορολογούμενος είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας ή φορολογικός κάτοικος εξωτερικού.
Συμπληρωματικές Δηλώσεις
Για τις συμπληρωματικές ή τροποποιητικές δηλώσεις που έχουν υποβληθεί μέχρι την ημερομηνία έκδοσης της σχετικής εντολής ελέγχου προηγείται υποχρεωτικά εκκαθάριση από την αρμόδια ΔΟΥ και λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό του διαθέσιμου εισοδήματος.
Σε περίπτωση που ο φορολογούμενος επικαλείται και προσκομίζει στοιχεία που δεν είχε συμπεριλάβει στις υποβληθείσες δηλώσεις αυτά εξετάζονται και συνεκτιμούνται από τον έλεγχο.
7. Τα διαλαμβανόμενα στην παρούσα υπερισχύουν ως ρυθμίζοντα ειδικά τις υποθέσεις αποστολής εμβασμάτων στην αλλοδαπή κάθε άλλης διαταγής μας που ρυθμίζει τα ίδια θέματα διαφορετικά ανεξαρτήτως είδους ελέγχου».
Περαιτέρω, επειδή πολλές υποθέσεις ακολούθησαν (και δικαίως) τη δικαστική οδό, λόγω ατεκμηρίωτης θέσης της φορολογικής αρχής, τα διοικητικά δικαστήρια αποφάνθηκαν σε πολλές περιπτώσεις υπέρ των φορολογουμένων (σχετικές η με αριθμό 1897/2016 Απόφαση του ΣτΕ και η με αριθμό 2128/2016 Απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών).
Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από άρθρο του κ. Ιωάννη Κουτκουδάκη, με τίτλο «Τα εμβάσματα στην αλλοδαπή» που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιουλίου-Αυγούστου 2017 του περιοδικού Epsilon7.
