«Το κτίριο πρέπει να μείνει οργανικά στον Δήμο Αθηναίων, διότι αλλιώς θα εκφυλιστεί» λένε στελέχη του δήμου στην «Κ». Η περί ης ο λόγος οικία της οδού Θεοτοκοπούλου 34, στα Πατήσια, έλαβε βεβαίωση αποπεράτωσης εργασιών στις αρχές του 2016 από την οικεία επιτροπή του Δήμου Αθηναίων, αν και ο εργολάβος που είχε αναλάβει την αποπεράτωση της αποκατάστασης, σύμφωνα με όσους γνωρίζουν, χρησιμοποίησε πάμφθηνα υλικά και πήρε «πρωτοβουλίες» που άφησαν πίσω τους –μικρές μεν αλλά ορατές– παραφωνίες για την ιστορία του κτιρίου.
του Δημήτρη Αθηνάκη*
Το κτίριο προσώρας παραμένει κλειστό και αφύλακτο, διότι η μοναδική πρόταση χρήσης που είχε γίνει ήταν από τον Σύλλογο Αποφοίτων της (γειτονικής) Λεοντείου Σχολής, η οποία δεν καρποφόρησε. Ταυτόχρονα, στις αρχικές προσδοκίες του Δήμου Αθηναίων ήταν να ενταχθεί στο Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης (ΣΕΣ) 2014-2020 (διαδόχου προγράμματος του ΕΣΠΑ), ώστε να συμπεριληφθεί στην ευρύτερη αναμόρφωση της περιοχής, σε ένα δίκτυο που θα περιελάμβανε την οικία της οδού Θεοτοκοπούλου 34, τον παλαιό θερινό κινηματογράφο «Α-Β» στον ίδιο χώρο, τη Βίλα Κλωναρίδη και το πάρκο του παλαιού εργοστασίου Φιξ (βλ. ρεπορτάζ του Νίκου Βατόπουλου στην «Κ»: «Το σπίτι της οδού Θεοτοκοπούλου αποκαλύπτεται», 17/2/2016). Ούτε αυτό το σχέδιο απέδωσε καρπούς – όπως το ίδιο συνέβη με τα ξενοδοχεία «Μπάγκειον» και «Μέγας Αλέξανδρος», που ουδέποτε κατάφεραν να ενταχθούν στο ΣΕΣ, όπως επίσης προσδοκούσε ο Δήμος Αθηναίων (βλ. Δ. Αθ., «Τι μέλλον θα έχουν τα “δίδυμα” της Ομόνοιας;», «Κ», 9/1/2016). Ειδικά για τα λεγόμενα «Μπάγκεια», εξ όσων συνάγεται, εγκαταλείπεται οριστικά η προσπάθεια κτιριακής διάσωσης και οποιασδήποτε χρήσης τους από τον δήμο, ενώ «επιστρέφουν» στην αποκλειστική δικαιοδοσία της Μπαγκείου Επιτροπής, παίρνοντας ίσως τον δρόμο της καθολικής απαξίωσης.
Επιστροφή στα Πατήσια
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που συγκέντρωσε η «Κ», η χρήση της διατηρητέας οικίας της οδού Θεοτοκοπούλου –που αγοράστηκε από τον Δήμο Αθηναίων το 2005, επί δημαρχίας Ντόρας Μπακογιάννη– περιέρχεται στη δικαιοδοσία της αντιδημαρχίας Διά Βίου Μάθησης. Η αντιδημαρχία, σε συνεργασία με το Athens Culture Network του Δήμου Αθηναίων, έως το τέλος του χρόνου προσδοκά να το ανοίξει στο κοινό, διοργανώνοντας τις πρώτες δράσεις σχετικά με τον πολιτισμό και την εκπαίδευση.
Ταυτόχρονα, έχει οριστεί, με απόφαση του δημάρχου Αθηναίων Γιώργου Καμίνη, Ομάδα Εργασίας για την οικία της οδού Θεοτοκοπούλου, η οποία αποτελείται από την αντιδήμαρχο Διά Βίου Μάθησης Μαρία Ηλιοπούλου, την επικεφαλής του Athens Culture Network Εριφύλη Μαρωνίτη, δημοτικό στέλεχος, εκπρόσωπο της 5ης Δημοτικής Κοινότητας, δύο εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών και εκπρόσωπο του Συλλόγου Αποφοίτων της Λεοντείου. Η Ομάδα Εργασίας συνεδριάζει, ώστε να αποφασιστούν τα επόμενα βήματα προς την πλήρη λειτουργία της νεοκλασικής οικίας.
«Διαρκές» κάλεσμα
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το κτίριο θα υποβληθεί –και αυτό– σε ένα αρχικό, «αλλά διαρκές», ανοικτό κάλεσμα (open call) προς τυπικές και άτυπες ομάδες και συλλογικότητες της κοινωνίας των πολιτών, φορείς της πόλης, αλλά και μεγάλα ιδρύματα, ώστε να υπάρχει «rotation στις χρήσεις που θα έχει το κτίριο». Αυτή η εναλλαγή των δράσεων συνδέεται πιθανότατα με την αναστάτωση που έχει προκαλέσει στην τοπική κοινωνία η χρήση της οικίας και του παρακειμένου θερινού σινεμά, για το οποίο «οι περίοικοι αδημονούν να επαναλειτουργήσει». Η σχετική αναστάτωση είχε, μάλιστα, προκληθεί ήδη από τη στιγμή, πριν από περίπου ένα χρόνο, που ο Σύλλογος Αποφοίτων της Λεοντείου είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον, αλλά τελικώς σύλλογοι και ομάδες της περιοχής είχαν αντιδράσει σφόδρα σε αυτή την προοπτική, ανακόπτοντας τη διαφαινόμενη συνεργασία με τον δήμο, αλλά και ο Σύλλογος δεν είχε κατορθώσει να εξασφαλίσει την απαραίτητη χρηματοδότηση.
Παρά ταύτα, ο Δήμος Αθηναίων φέρεται αποφασισμένος να θέσει σύντομα σε λειτουργία την οικία της οδού Θεοτοκοπούλου, ενώ δεν μοιάζει να ανήκει στα άμεσα σχέδιά του η επαναφορά στο τραπέζι της δημιουργίας του πολιτιστικού κόμβου Θεοτοκοπούλου – Βίλας Κλωναρίδη – πρώην εργοστασίου Φιξ. Αυτό, πάντως, που διαφαίνεται από τις δηλώσεις των στελεχών του δήμου στην «Κ», είναι πως κύριο μέλημα αποτελεί η βιωσιμότητα του κτιρίου όσον αφορά τα τρέχοντα λειτουργικά του έξοδα αλλά και το ύφος και το είδος των «διευρυμένων» συνεργασιών, κάτι που θα απασχολήσει ιδιαιτέρως, το αμέσως επόμενο διάστημα, την Ομάδα Εργασίας που όρισε ο δήμαρχος Αθηναίων. Και αυτό, διότι, όπως αναφέρουν στελέχη του δήμου σχετικά, και θα πρέπει να παραμείνει οργανικά στον δήμο («γιατί αλλιώς θα εκφυλιστεί») και υπάρχει ανάγκη να μην είναι ένα «αυστηρά δημοτικό κτίριο» και είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί η οικονομική του επιβίωση. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ομάδα Εργασίας θα εξετάσει τον τρόπο με τον οποίο τα λειτουργικά έξοδα θα καλύπτονται όχι μόνον από τον δήμο, αλλά και «από τη συμβολή –χρηματική ή υλική– των φορέων και των ιδρυμάτων που θα χρησιμοποιήσουν το κτίριο για δράσεις τους». Κι αυτό, διότι έχει εγκαταλειφθεί, σχεδόν αβρόχοις ποσί, κάθε προοπτική ευρωπαϊκής χρηματοδότησης.
Ειδικώς για το τελευταίο, είναι αξιοσημείωτη η επιμονή του Δήμου Αθηναίων στα ΕΣΠΑ και ΣΕΣ, όταν αναζητεί ευρωπαϊκούς πόρους, προγράμματα που επιβάλλουν αυστηρούς όρους μετέπειτα χρήσης των υπό ανακαίνιση κτιρίων. Το ερώτημα που τίθεται από πολλά χείλη είναι για ποιον λόγο οι οικείες δημοτικές υπηρεσίες δεν απευθύνονται σε άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα αστικής ανάπλασης, όπως είναι, για παράδειγμα, τα «Jessica» και «Jaspers», τα οποία έχουν ευρύτερες προϋποθέσεις και συμβάλλουν στο τόσο πολλά υποσχόμενο ψηφιακό μέλλον που έρχεται, σύμφωνα με τους σχεδιασμούς του δημάρχου, στην Αθήνα. Ποιος ξέρει…
Οι εκκρεμότητες του δήμου
Οπως και να ’ναι, ο Δήμος Αθηναίων έχει να διευθετήσει μερικές εκκρεμότητες προ της επισήμου ενάρξεως λειτουργίας της οικίας της οδού Θεοτοκοπούλου 34, διότι απαιτείται η λύση 1) του χαρακτηρισμού του παρακειμένου θερινού σινεμά «Α-Β» ως «ιστορικού τόπου» από το ΥΠΠΟΑ, στο οποίο έχει από το 2011 αναπεμφθεί το θέμα από το ΣτΕ, κατόπιν προσφυγής δημοτικών συμβούλων και κατοίκων της περιοχής κατά της σχετικής απόφασης του ΥΠΠΟΑ. 2) Του παλαιότερου κτίσματος (ισογείου με υπόγειο, κατόψεως 140 τ.μ.). 3) Του υπολοίπου κήπου, με την τεράστια οθόνη που «απαιτεί» εκατοντάδες θεατές, με τον τρόπο με τον οποίο τοποθετήθηκε.
*Από την Έντυπη έκδοση της εφημερίδας “Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ”
