«Τι είδα στο Τείχος των Δακρύων» (μια «αιρετική» ματιά)

Μερικά χρόνια αργότερα, το 960 π.Χ., ο γιος του Δαβίδ, Βασιλιάς Σολομώντας απεφάσισε να κάμει εκτεταμένη ανάπλαση και στη θέση του Θυσιαστηρίου, έχτισε περίλαμπρο ναό που έφερε το όνομά του και που αποτέλεσε το μοναδικό λατρευτικό κέντρο του Ιουδαϊσμού.

Τριάντα αιώνες αργότερα, εσύ κι εγώ βρισκόμαστε στημένοι αντίκρυ σε αυτό το μέρος. Και κοιτάζουμε το μόνο πράγμα που απέμεινε από τα τότες. Ετούτο το τείχος.

Αναγνώστα καλωσήρθες σε ένα από τα πιο ιδιαίτερα μέρη στον κόσμο: στο Τείχος των Δακρύων. Στην Ιερουσαλήμ.

Γκρικ! είπα χαμογελώντας στον στρατιώτη που με ρώτηξε από που είμαι. Αν θες να προσεγγίσεις το μέρος, οι έλεγχοι είναι αυστηροί και τα μέτρα ασφαλείας δρακόντια. Ειδικά το Σάμπαθ, δεν είσαι πολύ ευπρόσδεκτος.

Αλλά υπάρχει κάτι που γενικά ανοίγει τις πόρτες εδώ στο Ισραήλ: η ταυτότητά σου, αναγνώστα. Η δήλωσή καταγωγής σου. Εξού και περάσαμε -όπως είδες- τόσο εύκολα από τον έλεγχο. Ωχ ξεχάστηκα!!!

Πάρε από το ειδικό σταντ, ένα καπελάκι για να μην πλησιάσεις ακάλυπτος το τείχος.

Και σόρι, αγαπημένη αναγνώστρια, αλλά εδώ θα χωριστούμε. Μόνο άντρες προχωράμε παραπέρα!

Η αλήθεια είναι πως ετούτο το τείχος δεν ανήκει ακριβώς στον πρώτο ναό του Σολομώντα, αλλά στο ανακατασκευασμένο ναό που έχτισε στο ίδιο ακριβώς σημείο ο Ηρώδης, το 20 μ.Χ. Βλέπεις, το αρχικό μπίλντινγκ καταστράφηκε το 586 π.Χ. από τους Βαβυλώνιους, ξαναχτίστηκε το 520 π.Χ. από τον Ζοροβάβελ, αρχηγό των Ιουδαίων και ανακαινίστηκε εκ βάθρων από τον Ηρώδη -που όπως γνωρίζεις ήτο μεγάλη σνομπαρία και μεγαλομανής.

Αυτή ήταν και η πιο μεγαλειώδης βερσιόν του κτηρίου, καθώς περιελάμβανε μεγάλο βωμό, εγκαταστάσεις εξαγνισμού και ειδική διαμορφωμένη αγορά με χώρο συνάθροισης για τους προσκυνητές. Εκεί είναι που ο Ιησούς λέγεται πως έδιωξε έξαλλος τους φιλάργυρους εμπόρους -για να σου κάμω και το βιβλικό ρέφερενς.

Εντούτοις το κάρμα του κτηρίου δεν αποδείχθηκε ιδιαίτερα θετικό, καθώς λίγες δεκαετίες αργότερα (συγκεκριμένα το 70 μ.Χ.) και λόγω των συνεχών εξεγέρσεων των Ιουδαίων κατά των Ρωμαίων, πλάκωσαν οι λεγεώνες του Τίτου και έκαμαν το μέρος καλοκαιρινό. Ο ναός καταστράφηκε ολοσχερώς και το μόνο που απέμεινε είναι το δυτικό τείχος του.

Το 16ο αιώνα, όταν ακόμα η περιοχή ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, οι Εβραίοι άρχισαν να μαζεύονται σε ετούτο το μέρος για να προσευχηθούν και να θρηνήσουν για την απώλεια του ναού τους. Εξού και το είπαμε, Τείχος των Δακρύων -βουλωμένο γράμμα διαβάζεις.

Έπιασα όμως την ιστορική αναδρομή και ξέχασα να σου πω τα διαδικαστικά, μη-χειρότερα! Λοιπόν, έχουμε και λέμε: αν είσαι Εβραίος πλησιάζεις το Τείχος, το αγγίζεις και προσεύχεσαι όρθιος με μικρή ταλάντωση ή κάθεσαι λίγο παραπίσω στην πλαστική καρέκλα. Επίσης, η αποχώρησή σου γίνεται με βήματα προς τα πίσω -δεν γυρνάμε πλάτη στο Τείχος, λέμε!

Α ναι! Χωμένα στα διάκενα ανάμεσα στις πανάρχαιες πέτρες, θα ιδείς δεκάδες, εκατοντάδες σημειώματα. Με ευχές και με επιθυμίες. Με παρακλήσεις. Ραβασάκια προς το Θεό. Κάνε Θε-μου η Ραχήλ να ξεπεράσει τα ψυχολογικά της. Κάνε Θε-μου ο Ισαάκ να βρει δουλειά. Κάνε Θε-μου να φτουρήσει το προξενιό της Βηθσαβέ γιατί και πόσο να την κρατάμε τη μουλάρα στο σπίτι, ολημερίς ξάπλα, μάσα και καλοπέραση, ασύμφορη μάς είναι! Μπορείς να βάλεις και το δικό σου! Και στου Θεού τ’αυτί, που λέμε! Αν πάλι είσαι χάι-τεκ τύπος και βαριέσαι να μας κουβαληθείς ως εδώ, υπάρχουν ειδικές ιστοσελίδες που σου υπόσχονται ότι έναντι μικρής αμοιβής, στέλνεις με email την παράκλησή σου και πάει υπάλληλος και τοποθετεί το ραβασάκι σου ανάμεσα στις πέτρες. Δια αλληλογραφίας, σα να λέμε! Κι άντε τώρα εσύ να τσεκάρεις μετά ότι όντως ετοποθετήθηκε αρμοδίως. Εκτός κι αν πραγματοποιηθεί ύστερα η ευχή σου, οπότε έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα!

Γιατί μού κάμεις νοήματα; Άχου, ο κακούργος! Ξέχασα εσένα καλή μου αναγνώστρια, που περιμένεις κάμποσα μέτρα πιο πίσω και δεν ξεύρεις τι να γίνεις! Λοιπόν μέχρι πρότινος, η είδοδος στον περίβολο του Τείχους απαγορευόταν αυστηρά για τις γυναίκες! Το ξεύρω πως θ’αρχίσεις τα φεμινιστικά σου ή θα πάρεις τίποτις ξανάστροφες και θα πεις ότι ποτέ μη σώσουν και σ’αφήσουν αν έχουν τέτοια μυαλά περί των δύο φύλων.

Στάσου, γιατί εντέλει βρέθηκε μία κάποια λύσις! Η οργάνωση WOW (Women of Wall, ντε!) έδωκε σκληρό αγώνα στα δικαστήρια και κατάφερε πριν περίπου δέκα χρόνια να εξασφαλίσει ειδικά για τις γυναίκες την πρόσβαση. Μη χαίρεσαι για το θρίαμβο της ισότητας: όταν λέμε πρόσβαση εννοούμε μονάχα σε ένα μικρό κομμάτι στα δεξιά του τείχους. Που διακρίνεται από ειδικό χώρισμα. Που σημαίνει ο καθείς στο μέρος του. Τα αγοράκια αριστερά, τα κοριτσάκια δεξιά.

Και ναι, δεν μπορώ να μην το κάμω το σχόλιο, θα σκάσω: η υποτίμηση των γυναικών αποτελεί κοινό στοιχείο των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών που ξεκίνησαν από την ευρύτερη περιοχή. Και είναι τέτοια η καθήλωση της σκέψης υπό τα δεσμά του δόγματος, που η υπέρβαση προϋποθέτει τιτάνιο αγώνα και προσπάθεια.[…]

Τώρα λοιπόν εσύ θα πεις, ωραία και καλά όλα αυτά, αλλά δεν παύει να’ναι ένα τείχος. Με πέτρες! Δηλαδής έλεος, πόσο σημαντικό είναι που καθόμαστε τόσην ώρα και το κοιτάζουμε ωσάν τους χάνους. Ξεύρεις, δεν είναι τόσο απλά τα πράματα. Διότι το “Κοτέλ” (όπως το λένε οι Εβραίοι) αποτελεί σημείο αναφοράς. Για κάμποσους ανθρώπους, είναι μία καθημερινή συνήθεια, μία συνεχής σχέση. Εδώ καταλαβαίνεις πόσο πολύ σημαντικό είναι για τη θρησκευτική και εθνική τους ταυτότητα. Αγγίζουν τις πέτρες και νοιώθουν ότι επικοινωνούν ουχί μονάχα με το Θεό, αλλά και με το ιστορικό τους παρελθόν και τις ρίζες του.

Λοιπόν, προχωράμε στα ενδότερα, σε ένα μέρος που δεν γνωρίζουν πολλοί τουρίστες. Το Τείχος συνεχίζεται σε μία σχεδόν μυσταγωγική κλειστή στοά -σε θέλω έξτρα ήσυχο και διακριτικό, προσοχή στις φωτογραφίες!

Αν είσαι γυναίκα, βλέπεις κάτι που δεν θα μπορούσες να ιδείς αλλιώς. Γιατί μπορεί μεν να υπάρχει ένας ξύλινος γυναικωνίτης κάπου από πάνω, αλλά στην πραγματικότητα το μέρος είναι αποκλειστικά για άντρες.

Για εξαιρετικά ευσεβείς -θα πω και θεοφοβούμενους και βγάλε εσύ τα συμπεράσματά σου- άντρες.

Όλοι μελετούν προσευχές ή την πεντάτευχο. Υπάρχουν μεγάλες βιβλιοθήκες όπου μπορείς να βρεις σχετικά αναγνώσματα, αν τυχόν ήρθες απροετοίμαστος.

Και βεβαίως, άλλες ξύλινες κατασκευές (τα Εχάλ) που εφάπτονται στο Τείχος και μέσα σε αυτές φυλάσσονται οι περγαμηνές του Νόμου ή Σεφέρ Τορά.

Αν σταθείς αρκετές ώρες στο Κοτέλ, θα ιδείς να περνάνε από εδώ για να προσευχηθούν και αρκετοί ισραηλινοί στρατιώτες. Άλλωστε εδώ, τα όπλα είναι αυτά που έχουν εντέλει τον πρώτο λόγο. Η κατάκτηση του Δυτικού Τείχους ή Τείχους των Δακρύων από τους Εβραίους έγινε μόλις το 1967 και θεωρήθηκε τεράστιο εθνικό κατόρθωμα. Για να διευκολύνουν μάλιστα την πρόσβαση στους προσκυνητές Εβραίους, κατεδάφισαν μία ολάκερη γειτονιά (ναι, αραβική γειτονιά) και δημιούργησαν αυτή τη μεγάλη απλωσιά.

Κάθε φορά φεύγω σκεπτικός από ετούτο το μέρος. Κάθε φορά μαθαίνω και κάτι καινούργιο. Και επιβεβαιώνω ότι κάθε τείχος είναι ένα όριο. Μία περιχαράκωση. Της σκέψης, της αντίληψης, του αυτοπροσδιορισμού.

*Σημείωαη Foroline: Το κειμενο δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2014.  Έκτοτε, πιθανόν να έχουν αλλάξει κάποια πράγματα…