-Αυτόν τον πίνακα εσείς τον κάνατε; Είχε ρωτήσει αξιωματικός των Ναζί των συλληφθέντα στο κατειλημμένο από τους Γερμανούς Παρίσι Πάμπλο Πικάσο δείχνοντάς του σε φωτογραφία την Γκερνίκα.
-Όχι, εσείς! Ήταν η απάντησή του.
της Κατερίνας Καραβία
Θυμάμαι σαν χτες την μέρα που πρωτοαντίκρισα τον πίνακα σε μια αίθουσα στο μουσείο Reina Sofia στην Μαδρίτη. Ήταν ο πιο απλός πίνακας του μουσείου, με τα πιο απλά υλικά χωρίς καν κορνίζα και όμως ήταν ο μόνος που για ώρα με κράτησε καθηλωμένη, προσπαθώντας να μου πει την ιστορία για εκείνη την πόλη.
75 χρόνια έχουν περάσει από τότε που ο Πάμπλο Πικάσο συγκλονισμένος από την είδηση του βομβαρδισμού της βάσκικης πόλης Γκερνίκα, ζωγραφίζει τον πασίγνωστο σε όλους μας πίνακα. Η Γκερνίκα είχε ισοπεδωθεί ολόκληρη μέσα σε μια μέρα από 32 τόνους εκρηκτικών βομβών που ρίχτηκαν από τα ναζιστικά και ιταλικά αεροπλάνα. 1650 άνθρωποι είχαν σκοτωθεί και εκατοντάδες άλλοι είχαν τραυματιστεί. Ήταν 26 Απριλίου του 1937 και η πόλη Γκερνίκα ήταν το δώρο του Φράνκο στον Χίλτερ! Ο Φράνκο έχοντας το μεγαλύτερο μέρος της Ισπανίας στην κατοχή του πολεμούσε για να καταστείλει και τις τελευταίες δυνάμεις των επαναστατών και του Δημοκρατικού Συνασπισμού.
Η πόλη Γκερνίκα αποτελούσε μια από τις μεγαλύτερες πόλεις των Βάσκων όπου συντελούνταν και η συνέλευση τους. Έτσι σε μια απάνθρωπη συμφωνία ο Φράνκο έδωσε την πόλη στον Χίτλερ και τον Μουσολίνι για να δοκιμάσουν τα μελλοντικά φρικτά τους σχέδια με αντάλλαγμα φυσικά την εξολόθρευση και των τελευταίων αντιφασιστών αλλά και την παραμονή της Ισπανίας έξω από τον επικείμενο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Γκερνίκα αποτέλεσε την αρχή της φρίκης.
Μιας φρίκης που απεικονίζεται στον πίνακα. Πόνος και φρίκη, ουρλιαχτά, νεκρά μωρά, άνθρωποι και ζώα διαμελισμένα,χέρια, το πρόσωπο της απόλυτης φρίκης και κτηνωδίας. Μαύρο και άσπρο μόνο. Και τα μάτια των ανθρώπων παραμορφωμένα όπως και τα πρόσωπα τους.
Η Ελευθερία και η επανάσταση έχασαν στην Ισπανία, ο φασισμός κυριάρχησε όπως κι ένα χρόνο μετά στην «κατάπληκτη» Ευρώπη που ενώ έβλεπε στην πόρτα της τον φασισμό, θεώρησε πιο επικίνδυνη την Ισπανική Επανάσταση και κάθε είδους Επανάσταση. Θυμάμαι ακόμα τα λόγια της οδηγού, ο πίνακας έσβηνε…τα χρώματα εξασθενούσαν και ο καμβάς διαλυόταν. Τα χρόνια αλλά και η κακή ποιότητα των χρωμάτων και των υλικών μπορεί σε λίγα χρόνια να οδηγούσαν στην καταστροφή του πίνακα…η Γκερνίκα σβήνει μέρα με την μέρα όπως σβήνει και η μνήμη των ανθρώπων για το τι έπραξε και που οδήγησε ο φασισμός.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 2012 στο http://3pointmagazine.gr/
