Με την ΠΟΛ. 1201/6-12-2017, ΦΕΚ Β’ 4441/15-12-2017, (η οποία κατήργησε την ΠΟΛ. 1058/18-3-2015), η φορολογική διοίκηση εναρμονίζει, την διαδικασία αλλαγής της φορολογικής κατοικίας των φορολογουμένων, σύμφωνα με τις αποφάσεις του ΣΤΕ (1445/2016 και 1215/2017).
του λογιστή-φοροτεχνικού Νίκου Καβουρίνου
Πριν τις αποφάσεις του ΣΤΕ και την έκδοση των σχετικών αποφάσεων (ΠΟΛ) από την φορολογική διοίκηση, πολλές περιπτώσεις είχαν οδηγηθεί στην Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ) της ΑΑΔΕ, για την μεταφορά της φορολογικής κατοικίας.
Η Δ.Ε.Δ. με αρκετές αποφάσεις της, (4198/2017, 4696/2017, 5566/2017) είχε αποφανθεί θετικά στο αίτημα της μεταφοράς της φορολογικής κατοικίας του ενός εκ των δύο συζύγων, όμως οι Δ.Ο.Υ. συμμορφωνόταν μόνο όσον αφορά τις συγκεκριμένες υποθέσεις, χωρίς να θεωρούν τις αποφάσεις ως θέσφατο γενικευμένης εφαρμογής.
Η ταλαιπωρία πολλών φορολογουμένων έλαβε τέλος και η επιμονή πολλών φοροτεχνικών (που ασχολούνται ειδικά με θέματα κατοίκων εξωτερικού) δικαιώθηκε σε μεγάλο βαθμό.
Στο σημερινό μας άρθρο, θα εστιάσουμε στις αλλαγές που νομοθετήθηκαν και πλέον ισχύουν, καθώς επίσης και κάποια πράγματα που ίσχυαν (από απαντήσεις της φορολογικής διοίκησης), αλλά τώρα ενσωματώθηκαν στην απόφαση. Επίσης θα αναφερθούμε στους ορισμούς λέξεων και φράσεων της απόφασης, που είναι σημαντικές, ώστε να γίνουν και κατανοητές.
Με την ΠΟΛ. 1201/2017 υπάρχει καταρχήν μία επανάληψη των χρονικών περιθωρίων για την διαδικασία μεταβολής της φορολογικής κατοικίας, που αποτελεί μία επανάληψη της προηγούμενης ΠΟΛ. 1058/2015 και δεν αλλάζει τίποτα.
Δηλαδή η αίτηση της μεταβολής της φορολογικής κατοικίας, γίνεται στο επόμενο έτος της μεταφοράς και μέχρι την τελευταία εργάσιμη μέρα του πρώτου δεκαήμερου του μηνός Μαρτίου (για φέτος ισχύει η 9/3), ενώ τα έγγραφα-δικαιολογητικά μπορούν οι φορολογούμενοι να τα προσκομίσουν έως το τελευταία εργάσιμη μέρα του πρώτου δεκαήμερου του μηνός Σεπτεμβρίου (για φέτος ισχύει η 10/9).
Αυτό που γίνεται σαφές πλέον (ίσχυε και πριν, αλλά τώρα αναφέρεται στην απόφαση), είναι ότι αν η αίτηση μεταφοράς γίνει και μετά την τελευταία εργάσιμη μέρα του πρώτου δεκαημέρου του μηνός Μαρτίου (και έως την εμπρόθεσμη υποβολή των δικαιολογητικών ή και μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του έτους που ακολουθεί το έτος αναχώρησης), δεν αποκλείει τη μεταφορά της φορολογικής κατοικίας του φορολογούμενου και δεν υπάρχει πρόστιμο εκπρόθεσμης αίτησης.
Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που έχει γίνει αίτηση σύμφωνα με την απόφαση 1201/2017 και η κατάθεση των εγγράφων-δικαιολογητικών, προσκομισθούν έως την 31η Δεκεμβρίου του έτους που ακολουθεί το έτος αναχώρησης.
Να σημειώσουμε εδώ, ότι δεν πρέπει να συγχέουμε τη μη ύπαρξη προστίμου όσον αφορά την εκπρόθεσμη αίτηση ή/και την εκπρόθεσμη υποβολή δικαιολογητικών για την Μ.Φ.Κ., με το πρόστιμο της εκπρόθεσμης υποβολής φορολογικής δήλωσης (Ε1).
Ακόμη να αναφέρουμε πως η ημερομηνία της υποβολής της αίτησης ή η ημερομηνία υποβολής των δικαιολογητικών (που μπορεί να παραδοθούν στην εφορία σε μία ή περισσότερες φορές) αποδεικνύονται από την ημερομηνία πρωτοκόλλου κατά την παράδοσή τους, στην αρμόδια εφορία.
Με την ΠΟΛ. 1201/2017 γίνεται πλέον σαφές ότι οι 183 μέρες (που είναι καταρχήν το κριτήριο Μ.Φ.Κ.) πρέπει να έχουν συμπληρωθεί μέσα στο προηγούμενο έτος, από το έτος που ο φορολογούμενος υποβάλλει την αίτηση του.
Δηλαδή αν μέχρι 9/3/2018 υποβάλλει αίτηση Μ.Φ.Κ. ο φορολογούμενος θα πρέπει να έχει 183 μέρες στο άλλο κράτος, εντός του φορολογικού έτους 2017.
Μία άλλη αλλαγή (η σημαντικότερη) είναι ότι μπορεί να αλλάξει φορολογική κατοικία ο ένας από τους δύο συζύγους ή Μ.Σ.Σ., εφόσον ο ένας από τους δύο τηρεί τις προϋποθέσεις του νόμου και των αποφάσεων.
Έτσι πολλές περιπτώσεις που είχαν απορριφθεί εγγράφως, μπορούν να επαναξιολογηθούν (μετά από αίτηση των ενδιαφερομένων) και να γίνει η Μ.Φ.Κ. του ενός εκ των δύο. Να σημειώσουμε ότι αυτό ισχύει για τι περιπτώσεις Μ.Φ.Κ. από το έτος 2016 και εφεξής.
Επιπλέον η Μ.Φ.Κ. τους ενός εκ των δύο συζύγων (ή Μ.Σ.Σ.), δεν προβλέπει την υποβολή ξεχωριστής φορολογικής δήλωσης (Ε1) για τους υπόχρεους. Συνεχίζουν να υποβάλλουν κοινή φορολογική δήλωση, απλά για τον έναν θα έχει προσυμπληρωθεί ο κωδ.319/320 από το σύστημα Μητρώου του taxis, ενώ για τον άλλον δεν θα έχει προσυμπληρωθεί.
Έτσι ο ένας εκ των δύο συζύγων (ή Μ.Σ.Σ.) θα αντιμετωπιστεί φορολογικά ως φορολογικός κάτοικος εξωτερικού, ενώ ο άλλος θα αντιμετωπισθεί ως φορολογικός κάτοικος Ελλάδος.
Όσον αφορά τα προστατευόμενα τέκνα (εφόσον υπάρχουν και παραμένουν φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδος) θα συνεχίζουν να δηλώνονται στη φορολογική δήλωση (Ε1), στην στήλη όμως του συζύγου που είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδος (ώστε να υπάρχουν και οι ανάλογες εκπτώσεις σε περιπτώσεις μισθωτών, κλπ).
Ακόμη στα προβλεπόμενα έγγραφα που πρέπει να υποβληθούν, ενσωματώθηκε στην απόφαση (ίσχυε και μέχρι τώρα, βάση ΔΕΑΦΑ 1130889 ΕΞ 2016) ότι για τις χώρες που έχουν υπογράψει μεταξύ τους Σ.Α.Δ.Φ.Ε., μπορούν αντί του πιστοποιητικού φορολογικής κατοικίας, οι φορολογούμενοι να υποβάλλουν το δίγλωσσο έντυπο (προβλεπόμενη Αίτηση για την Εφαρμογή της Σ.Α.Δ.Φ.Ε.).
Στην περίπτωση των υπολοίπων δικαιολογητικών (πέραν αυτών της περ.2 της απόφασης 1201/2017) αναφέρεται η φράση «…εναλλακτικά ή ενδεικτικά», κάτι που σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να προσκομισθούν όλα και επίσης προστέθηκε ότι αντί αυτών μπορεί να προσκομισθούν Π.Φ.Κ. (πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας) για τα δύο προηγούμενα έτη, του έτους αιτήσεως της Μ.Φ.Κ..
(Ετυμολογία του εναλλακτικά: το ένα μετά το άλλο – Ετυμολογία του ενδεικτικά: που κάνει κάτι να είναι φανερό).
Στην περίπτωση που ο ένας εκ των δύο συζύγων (ή Μ.Σ.Σ.), αιτείται την Μ.Φ.Κ. του, τότε ισχύει η περίπτωση 3β της ΠΟΛ. 1201/2017, που προβλέπει ότι πρέπει να προσκομιστούν «… επιπλέον και αθροιστικά» και άλλα δικαιολογητικά.
(Ετυμολογία του επιπλέον: περισσότερο από αυτό που ήδη υπάρχει –Ετυμολογία του αθροιστικά: συνυπολογισμός).
Στην παρ.4 της ΠΟΛ. 1201/2017 αναφέρεται η διαδικασία του apostille, προξενικής θεώρησης και μετάφρασης των δικαιολογητικών.
Η Ελλάδα, με τον Ν.4231/28-01-2014 (Φ.Ε.Κ. 19 Α΄), επικύρωσε τη Σύμβαση της Διεθνούς Επιτροπής Προσωπικής Καταστάσεως της 15ης Σεπτεμβρίου 1977 περί απαλλαγής από την επικύρωση ορισμένων πράξεων και εγγράφων. Συγκεκριμένα, αυτών που σχετίζονται με την προσωπική κατάσταση, την δικαιοπρακτική ικανότητα, την οικογενειακή κατάσταση, την ιθαγένεια, την κατοικία ή διαμονή ενός ατόμου ανεξαρτήτως χρήσεως για την οποία προορίζονται καθώς και αυτών που εκδίδονται για να χρησιμοποιηθούν ενόψει της τελέσεως γάμου ή της εκδόσεως μίας ληξιαρχικής πράξεως. Τα έγγραφα αυτά πρέπει να φέρουν ημερομηνία, υπογραφή και σφραγίδα της αρμόδιας για την έκδοση αρχής του κράτους που τα χορήγησε. Οι λοιπές χώρες που έχουν επικυρώσει τη Σύμβαση είναι: Αυστρία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία, Τουρκία, Πολωνία.
(σχετικές απαντήσεις: Δ6Δ 1092032 ΕΞ 19.6.2014, Δ6Δ 1095210 ΕΞ 25.6.2014, Δ. ΟΡΓ. Δ 1172275 ΕΞ 2017).
Επίσης σε περίπτωση που η αίτηση ή τα έγγραφα-δικαιολογητικά του φορολογούμενου, υποβληθούν μετά την 31η Δεκεμβρίου του έτους που ακολουθεί το έτος αναχώρησης, τότε εφαρμόζεται για την Μ.Φ.Κ. η ΠΟΛ. 1177/14-7-2014, με τα δικαιολογητικά όμως της ΠΟΛ. 1201/2017.
Να τονίσουμε (προς αποφυγή παρερμηνειών) ότι η μεταβολή της φορολογικής κατοικίας των φορολογούμενων, (από την έναρξη εφαρμογής του Ν. 4172/2013 περί Κ.Φ.Ε., δηλαδή την 1/1/2014), δεν απαγορεύεται σε χώρες που έχουν προνομιακό φορολογικό καθεστώς ή σε χώρες που δεν συνεργάζονται φορολογικά με την Ελλάδα, αρκεί οι φορολογούμενοι να μπορούν να το αποδείξουν με βάση τις προϋποθέσεις και τα δικαιολογητικά των σχετικών αποφάσεων, ότι οι χώρες αυτές αποτελούν εν τοις πράγμασι την φορολογική τους κατοικία. Φυσικά, η φορολογική αρχή, διατηρεί πάντοτε το δικαίωμα της εφαρμογής του άρθρου 38 του Ν.4174/2013 περί Κ.Φ.Δ., σχετικά με τις τεχνικές φορολογικές διευθετήσεις.
Στην ΠΟΛ. 1201/2017 σε σχέση με την ΠΟΛ. 1058/2015, βλέπουμε ότι δεν υπάρχει η φράση: «θα αποδεικνύεται ο ισχυρός δεσμός (κέντρο ζωτικών συμφερόντων) του φυσικού προσώπου με το άλλο κράτος» και προστέθηκε η φράση: «θα αποδεικνύεται η μόνιμη και σταθερή εγκατάσταση του προσώπου αυτού στο άλλο κράτος».
(Ετυμολογία ζωτικών συμφερόντων: αυτά που έχουν καθοριστική σημασία για την ζωή ατόμου ή ατόμων).
(Ετυμολογία μόνιμου και σταθερού: που παραμένει στην ίδια θέση, που δεν μεταβλήθηκε).
Η οικογενειακή ή προσωπική (ατομική) εστία δημιουργείτε στο τόπο όπου κάποιος διαμένει (corpus) με πρόθεση συνέχειας και μονιμότητας (animus) και όχι για λοιπούς επιχειρηματικούς, ταξιδιωτικούς, κλπ. σκοπούς.
Ακόμη στην περίπτωση γ΄ της παρ.2 της ΠΟΛ. 1201/2017, αναφέρεται ότι: «…αν αποδεδειγμένα η αλλοδαπή αρχή δεν μπορεί να εκδώσει τα έγγραφα της περ. α΄ και β΄ της παρ.2….», χωρίς να αναφέρεται, ποιος πρέπει να το αποδείξει: ο φορολογούμενος; η αλλοδαπή αρχή; ή η ελληνική φορολογική διοίκηση;
Μία άλλη περίπτωση που θα μας απασχολήσει είναι η μεταφορά ολόκληρης της οικογένειας σε άλλη χώρα, αλλά ο ένας σύζυγος (ή ΜΣΣ) έχει τις 183 μέρες που απαιτούνται στο προηγούμενο χρόνο, ό δεύτερος όμως έχει λιγότερες από 183 μέρες, διότι πήγε αργότερα στην χώρα αυτή. Τότε τι γίνεται; φεύγει ο ένας το πρώτο έτος και άλλος το επόμενο έτος;
Προσωπική μας άποψη, είναι ότι θα πρέπει να γίνει το πρώτο έτος η Μ.Φ.Κ. του ενός και το επόμενο έτος η Μ.Φ.Κ. του άλλου (με ότι αυτό συνεπάγεται όσον αφορά την δήλωση του παγκοσμίου εισοδήματος του ενός, κλπ).
Εν κατακλείδι η απόφαση 1201/2017 έλυσε πολλά προβλήματα που είχαν δημιουργηθεί, στους «νέους μετανάστες» των τελευταίων ετών. Σε κάθε περίπτωση όμως πρέπει να απαντηθούν μερικά ακόμη θέματα που προκύπτουν στην πράξη (αναφέρουμε χαρακτηριστικά το γεγονός της Μ.Φ.Κ. δημοσίων υπαλλήλων που βρίσκονται σε νόμιμη άδεια άνευ αποδοχών, την Μ.Φ.Κ. των νέων που έχουν πάρει υποτροφία σε ξένα Πανεπιστήμια και η χώρα αυτή τους εκδίδει Π.Φ.Κ. χωρίς να έχουν σύμβαση εργασίας, την Μ.Φ.Κ. όσων συμμετέχουν σε ημεδαπές εταιρείες, κ.α.) και κυρίως να υπάρξει οδηγία του ΥΠΟΙΚ προς τις αρμόδιες Δ.Ο.Υ. για κοινή αντιμετώπιση και όμοια ερμηνεία της απόφασης (διότι συχνά παρατηρείται το φαινόμενο διαφορετικής ερμηνείας από την κάθε Δ.Ο.Υ.).
* Στις περιπτώσεις αυτές εφαρμόζεται η ΠΟΛ. 1177/2014 με τα δικαιολογητικά όμως της ΠΟΛ. 1201/2017.
** Για την περίπτωση της εκπρόθεσμης φορολογικής δήλωσης, δεν έχουμε καταληκτική ημερομηνία υποβολής.
πηγή: www.e-forologia.gr
