Mπροστά στα μάτια μας, σε ένα έναν από πιο κεντρικούς δρόμους της Αθήνας, την Αρδηττού, λίγο μέτρα πιο κάτω από το Καλλιμάρμαρο, διασταυρώνονται διαφορετικά κομμάτια της ιστορίας της Αθήνας.
του Σταύρου Παπαντωνίου
Σε κάποιο σημείο, το πεζοδρόμιο σταματάει απότομα μπροστά σε ένα βράχο που έμεινε εκεί για ανεξήγητο λόγο, ενώ μία πινακίδα προειδοποιεί τους πεζούς να προσέχουν το τραμ που περνάει ξυστά.
Λίγο πιο δίπλα κάτι σκαλιά σε οδηγούν μερικά μέτρα πιο κάτω, σε μία Αθήνα που δεν γυρίζει σχεδόν κανείς να κοιτάξει πάνω από το δρόμο. Μία Αθήνα χαμένη στο πέρασμα του χρόνου. Η Αγία Φωτεινή, μία πανέμορφη βασιλική εκκλησία, χτισμένη το 1872, στην κοίτη του Ιλισσού ποταμού. Η θρησκεία λέει πως ήταν η πρώτη γυναίκα που πίστεψε στον Θεό, για αυτό και εκείνος της «φανερώθηκε».
Ο ναός θεμελιώθηκε με το υλικό, μίας ακόμα πιο παλιάς Αθήνας, καθώς στην αρχαιότητα στο ίδιο σημείο ήταν χτισμένος ο ναός της Εκάτης. Η σύμπτωση είναι πως οι πηγές αναφέρουν την Εκάτη, ως «την μακράν λάμπουσα, την εκ του μακρόθεν στέλλουσα το φως της», ενώ ο Ευριπίδης στην «Ελένη» την ονομάζει φωσφόρο, δηλαδή αυτή που φέρει το φως, όπως ακριβώς και η Φωτεινή. Την «Εκάτη» την θυμίζουν ακόμα και σήμερα κάποια πεταμένα αρχιτεκτονικά μέλη από τον αρχαίο ναό, που προφανώς περίσσεψαν και διασκορπισμένα έχουν καταχωθεί αφού μάλλον δεν χρησίμευαν στους αρχιτέκτονες του 19ου αιώνα.
Την ιερότητα της περιοχής από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα την θυμίζει όμως και ο βράχος. Αυτός που εισβάλει «βίαια» στον δρόμο ακριβώς από πάνω και η Αρχαιολογική υπηρεσία δεν επέτρεψε να καταστραφεί. Ο λόγος είναι πως στο εσωτερικό του υπάρχουν τα κατάλοιπα ανθρώπινης παρέμβασης, καθώς είναι σκαλισμένος ο θεός Πάνας, του οποίου η λατρεία ήταν διαδεδομένη στην Κλασική Αθήνα. Λίγο πιο δίπλα ήταν ο ναός της Αγροτέρας Αρτέμιδας, από όπου ξεκινούσε η πομπή για το μικρά Παναθήναια.
Το τοπίο γύρω από την Αγία Φωτεινή αν και στο κέντρο της Αθήνας, είναι κατάφυτο μέχρι σήμερα. Η αιτία δεν είναι άλλη από τον Ιλισσό. Παρά την κατάχωση του από τον Ιωάννη Μεταξά, που είπε το ιστορικό «σήμερα θάπτομεν τον Ιλισσόν», ο ποταμός που ξεκινούσε από τον Υμηττό και διέσχιζε την Αθήνα, είναι ζωντανός μέχρι σήμερα. Εκεί ήταν και η κρήνη Καλλιρρόη, που υδροδοτούσε όλη την αρχαία Αθήνα. Σε κάποια σημεία ο Ιλισσός παρά την κατάχωση κυλάει ακόμα.
Λίγα μέτρα πιο κάτω συναντάμε μία άλλη Αθήνα. Αυτή της εποχής του Οθωνα. Η τρίτοξη παλαιά πέτρινη γέφυρα, έχει χαραγμένη ακόμα την επιγραφή «Επί Όθωνος Α’ , Δημαρχούντος Ιωάννου Κονιάρη, ο Δήμος Αθηναίων». Κατασκευάστηκε στα μέσα του 19ου αιώνα, καθώς τους χειμερινούς μήνες ο Ιλισσός ήταν αδιάβατος και έπρεπε να επικοινωνεί η Αθήνα με τα «προάστια» που τότε ήταν από την πάνω πλευρά του Καλλιμάρμαρου.
Στο ίδιο σημείο λοιπόν, στο κέντρο της Αθήνας, διασταυρώνονται πολλές και διαφορετικές Αθήνες. H διασκορπισμένη Εκάτη, η Αγία Φωτεινή, ο βράχος του Πάνα που αναγκάζει το τραμ να κάνει στροφή, ο Οθωνας με τον Δήμαρχο Κονιάρη και φυσικά ο Ιλισσός, που επιμένει εδώ και χιλιάδες χρόνια να ζει ακόμα και πλέον να περνάει υπόγεια κάτω από την Αρδηττού, εξακολουθώντας να ποτίζει την Αθήνα. Η Αθήνα εξακολουθεί να είναι μία παντελώς άγνωστη πόλη για τους κατοίκους της.
πηγή: Έντυπη Καθημερινη
