.Μετά τον «Γιο του Σαούλ», ο ούγγρος σκηνοθέτης Λάζλο Νέμες επιστρέφει θριαμβευτικά με την αφήγηση της ιστορίας μιας γυναίκας που αναζητεί το χαμένο της παρελθόν
του Γιάννη Ζουμπουλάκη*
«Δύση ηλίου»
(«Sunset» / Napszallta, Ουγγαρία / Γαλλία, 2018) του Λάζλο Νέμες
Τέσσερα χρόνια πριν, με τον «Γιο του Σαούλ», ο Λάζλο Νέμες απέδειξε ότι ανήκει στους πιο ταλαντούχους film makers της γενιάς του (σήμερα είναι λίγο πάνω από τα 40). Πέρυσι, παρουσιάζοντας τη «Δύση ηλίου», επισφράγισε αυτή τη θέση. Με κεντρικό πρόσωπο μια αποφασιστική γυναίκα η οποία αναζητεί τις ρίζες της στη Βουδαπέστη του 1910, ο ούγγρος σκηνοθέτης, με ακρίβεια αποστομωτική, αναπλάθει μια ολόκληρη εποχή και συνθέτει ένα οπερατικό έπος-δαντέλα, κινητοποιούμενο σχεδόν ολοκληρωτικά από την παρουσία και κυρίως το βλέμμα αυτής της γυναίκας.
Η κάμερα βρίσκεται διαρκώς πάνω στη Γιούλι Γιάκαμσι και όσο η ώρα περνά, τόσο πιο πολύ η ματιά της αγριεύει. Της μιλούν ευγενικά αλλά κανείς δεν θέλει να τη βοηθήσει, όλοι «κάνουν την πάπια», της στρέφουν την πλάτη, μια γυναίκα που δεν υπάρχει. Ο Νέμες δημιουργεί μια ατμόσφαιρα σε διαρκή αναβρασμό, διαμορφώνει το κλίμα εκείνης της έκρυθμης εποχής στην Ευρώπη, νιώθεις ότι όλα βρίσκονται στο χείλος μιας τεράστιας καταστροφής και η ταινία μοιάζει με χειροβομβίδα της οποίας η περόνη βγαίνει σε slow motion. Yπέροχη φωτογραφία, απερίγραπτα σκηνικά και κοστούμια (η κεντρική ηρωίδα κατασκευάζει καπέλα), ένα πληρέστατο σύνολο αλλά και η ταινία που αδικήθηκε περισσότερο από κάθε άλλη στο περυσινό φεστιβάλ της Βενετίας. Εφυγε χωρίς κανένα βραβείο πλην εκείνου της Διεθνούς Ενωσης Κριτικών Κινηματογράφου.Βαθμολογία: 4
«Η δουλειά της»
(Ελλάδα, 2018) του Νίκου Λαμπότ
Η «Δουλειά της» αναφέρεται στην υπαρξιακή αγωνία μιας σύγχρονης, φοβισμένης γυναίκας, κοντά στα 40, όχι ιδιαίτερα μορφωμένης, παντρεμένης και μητέρας δύο παιδιών, η οποία σε μια προσπάθεια να ξεφύγει κάπως από τον βάλτο του γάμου και γενικότερα της μίζερης ζωής της, γραπώνει τη δουλειά της καθαρίστριας σε πολυκατάστημα που της προσφέρεται.
Αφοσιώνεται πλήρως σε αυτήν και ο Νίκος Λαμπότ από την πλευρά του αφοσιώνεται στο να την κινηματογραφεί συνέχεια ενώ καθαρίζει (περίπου στο 70% της ταινίας).
Και λοιπόν; Πού μπορεί να οδηγήσει όλο αυτό; Ποιες είναι οι αλλαγές στον χαρακτήρα της ηρωίδας, ποια η εξέλιξή της; Δεν εντοπίζεις ιδιαίτερες διαφορές. Παθητική τη βρίσκεις, παθητική την αφήνεις. Η «δουλειά της» τελικά δεν την απελευθερώνει· αντιθέτως την κάνει να φοβάται ακόμη περισσότερο μην τη χάσει. Με άλλα λόγια, δεν βρήκα δράμα. Ούτε και μια τόσο σημαντική ερμηνεία από τη Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου, η οποία (υπερβολικά) βραβεύθηκε στο 59ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Στην ουσία ο μόνος λόγος ύπαρξης της ταινίας είναι για να σου θυμίσει ότι στην εποχή μας είμαστε αναγκασμένοι να ζούμε διαρκώς στην επαγγελματική ανασφάλεια. Ευχαριστώ πολύ.Βαθμολογία: 1
«Ζωή»
(«Zoe», ΗΠΑ, 2018). Αισθηματική φαντασίας του Ντρέικ Ντόρεμους
Παρότι δεν πάσχει σε ευαισθησία, η «Ζωή» είναι μια μάλλον αμήχανη προσπάθεια συνδυασμού τεχνητής νοημοσύνης – έρωτα με κεντρικά πρόσωπα έναν ρομαντικό, χαμηλόφωνο επιστήμονα (Γιούαν Μακ Γκρέγκορ) που κατασκευάζει πατέντες για την ιδανική ερωτική σχέση και μια «συνθετική» συνάδελφό του (Λεά Σεντού) η οποία ενδεχομένως να του προσφέρει αυτό που προσπαθεί να πετύχει.
Κατά κάποιον τρόπο ο επιστήμονας βρίσκεται ο ίδιος στη θέση του πειραματόζωου προσπαθώντας να βρει τη χρυσή τομή που θα ενώνει μηχανή και άνθρωπο.
Μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο όμως; Τα ερωτήματα που η ταινία θέτει την κάνουν να μοιάζει περισσότερο με φιλοσοφική μελέτη αλλά περιέργως η ιστορία της, παρότι ατμοσφαιρικά κινηματογραφημένη, δεν καταφέρνει να σε παρασύρει στον μυστηριώδη κόσμο της, κάτι που είχε συμβεί με το «Ex machina», η σκιά του οποίου καλύπτει εδώ το όλο εγχείρημα. Βαθμολογία: 2
ΠΡΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΕΠΙΣΗΣ
– Το ντοκιμαντέρ των Μπινούρ Καράεβλι, Φατίχ Καϊμάκ «Το μάτι της Κωνσταντινούπολης» («The Eye of Istanbul», Τουρκία, 2015) αναφέρεται στον πασίγνωστο τούρκο φωτογράφο Αρα Γκιουλέρ, το έργο του οποίου, σύμφωνα με μαρτυρίες που ακούμε στην ταινία, θεωρείται ιστορικό μνημείο της Τουρκίας. Ακόμη και ο ίδιος αποκαλεί εαυτόν όχι τόσο φωτογράφο αλλά ιστορικό. Με τις φωτογραφίες του ο 90χρονος σήμερα Γκιουλέρ έπλασε έναν ουμανιστικό κόσμο αποτελούμενο από καθημερινούς ανθρώπους – είτε ψαράδες που διασχίζουν τον Κεράτιο είτε αχθοφόρους στα καφενεία. Η αγάπη του για αυτούς τους απλούς ανθρώπους είναι συγκινητική. Βαθμολογία: 2
– Γυρισμένο αποκλειστικά για τους φαν των ταινιών φτηνού τρόμου, το θρίλερ «Γενέθλια θανάτου 2» («Happy Death Day 2U», ΗΠΑ, 2019») του Κρίστοφερ Λάνγκτον ακολουθεί τα βήματα του πρώτου (2017) στο οποίο μια κοπέλα (Τζέσικα Ροθ) ζει και ξαναζεί και ξαναζεί την ημέρα της δολοφονίας της. Με ένα σενάριο που μόνον μαστουρωμένος θα πρέπει να είσαι για να το έχεις γράψει, η ίδια ιστορία – μια θρίλερ εκδοχή της «Μέρας της μαρμότας», τρομάρα τους – επαναλαμβάνεται στο ν. 2, μόνον που εδώ οι αφηγήσεις είναι περισσότερες και τα παράλληλα σύμπαντα μπερδεύουν τόσο πολύ τα μπούτια τους που αν δεν είσαι «τρελός» φαν του τρόμου και αποφασίσεις να δεις την ταινία ολόκληρη, δεν υπάρχει περίπτωση να βγεις από την αίθουσα χωρίς πονοκέφαλο (εγώ, ας πούμε έτσι βγήκα).Bαθμολογία: ½
– Στα γαλλικά κινούμενα σχέδια «O μαγικός κήπος» («Drôles de petites bêtes», Γαλλία / Λουξεμβούργο, 2017) των Αρνό Μπουρόν, Αντον Κρινγκς, τα σκανταλιάρικα ζουζουνάκια και τα ζιζάνια που πρωταγωνιστούν απευθύνονται σε θεατές πολύ μικρών ηλικιών.
Η ταινία είναι βασισμένη στα ζωντανά κείμενα και τις πολύχρωμες εικόνες των βιβλίων του Αντον Κρινγκς που αποτελεί λογοτεχνικό φαινόμενο με πάνω από 20 εκατομμύρια πωλήσεις. Η παγκοσμίως δημοφιλής συλλογή μετράει πάνω από 100 ιστορίες και 50 χαρακτήρες.Βαθμολογία: 2
Βαθμολογία 5: εξαιρετική, 4: πολύ καλή, 3: καλή, 2: ενδιαφέρουσα, 1: μέτρια, 0: απαράδεκτη
*Ο Γιάννης Ζουμπουλάκης είναι κριτικός κινηματογράφου στην εφημερίδα
το ΒΗΜΑ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ
