Ο έρωτας της Βιρτζίνια Γουλφ για τη γυναίκα που αποτέλεσε την έμπνευσή της για τον «Ορλάντο», ένα πολιτικό θρίλερ από την Αργεντινή και το νέο «Toy Story» ξεχωρίζουν στις αίθουσες
του Γιάννη Ζουμπουλάκη*
«Ο έρωτας της Βιρτζίνια Γουλφ»
(«Vita & Virginia», Aγγλία, 2019). Ερωτικό δράμα της Τσάκλα Μπάτον
Είναι πολύ πιθανόν το μυστήριο γύρω από τη ζωή και την προσωπικότητα της βρετανίδας συγγραφέως Βιρτζίνια Γουλφ (Ελίζαμπεθ Ντεμπίκι) να μην πάψει ποτέ να κινεί το ενδιαφέρον, και εν προκειμένω η δημιουργία του «Ορλάντο», του πιο διάσημου ίσως μυθιστορήματός της, εκείνου τουλάχιστον που είναι αποδεκτό από την πλειοψηφία, αποτελεί το κλειδί που θέτει σε λειτουργία αυτή την ταινία. Πώς εμπνεύστηκε η Γουλφ αυτόν τον τόσο ασυνήθιστο, γοητευτικό μυθιστορηματικό χαρακτήρα, τον Ορλάντο, που από μόνος του αποτελεί τεράστιο, άλυτο μυστήριο; Ενα αέρινο πλάσμα που διατρέχει τέσσερις αιώνες, που το μόνο το οποίο θέλει είναι η μοναξιά και που παρ’ όλ’ αυτά μπλέκει με αληθινά πρόσωπα και γεγονότα και κάποια στιγμή βλέπει το φύλο του ανεξήγητα (;) να αλλάζει; Το μυθιστόρημα της Γουλφ είναι αφιερωμένο στη Βίτα Σάκβιλ-Γουέστ (Τζέμα Αθερτον), μια ασήμαντη (αλλά επιτυχημένη) συγγραφέα και πάμπλουτη, παντρεμένη αριστοκράτισσα, η οποία ανέπτυξε με τη Γουλφ ερωτικό ειδύλλιο από το 1922 ως το 1925. Αυτός είναι ο χρόνος εξέλιξης της ιστορίας σε μια ταινία που στοχεύει να βγάλει στην επιφάνεια τον ασυμβίβαστο, εύθραυστο εσωτερικό κόσμο μιας γυναίκας η οποία άλλαζε συμπεριφορά από τη μια στιγμή στην άλλη και έμοιαζε έτη φωτός μακριά από την καθημερινότητα ενός «φυσιολογικού» κόσμου, που θαρρείς την ενοχλούσε διαρκώς. Η Βίτα στην απέναντι όχθη ήταν πέρα για πέρα μέσα στον κόσμο αυτόν, φιλήδονη, αχόρταγη, φιλόδοξη. Αναζητούσε την απόλαυση και την ηδονή και συγχρόνως θαύμαζε το αέρινο πλάσμα με το οποίο ήταν βαθιά, απροκάλυπτα ερωτευμένη. Οταν η Γουλφ τη ρωτά γιατί τα βιβλία τής Βίτα πουλούν πολύ περισσότερο από τα δικά της, εκείνη απαντά: «Η δημοφιλία δεν ήταν ποτέ στοιχείο της ιδιοφυΐας». Είναι μια σχέση που χτίζεται μεθοδικά από την Τσάκλα Μπάτον, η οποία από την πλευρά της δεν κρύβει τον θαυμασμό της προς τη Γουλφ, μια εξαιρετικά δύσκολη στον χειρισμό της διανοούμενη, γεμάτη εμμονές με τον θάνατο, τον οποίο συνάντησε όταν η ίδια το αποφάσισε.Βαθμολογία: 2 ½
«Κόκκινη έκλειψη»
(«Rojo», Αργεντινή, 2018). Θίλερ του Μπενγιαμίν Ναϊστάτ
Σε ό,τι αφορά τη στιβαρότητα του σεναρίου της τρίτης, προσωπικής, μεγάλου μήκους ταινίας του 33χρονου αργεντινού σκηνοθέτη Μπενγιαμίν Ναϊστάτ, υπάρχουν μερικά πράγματα που σου δημιουργούν δεύτερες σκέψεις. Για παράδειγμα, μου ήταν πολύ δύσκολο να φανταστώ έναν πρωτοκλασάτο, ευφυή δικηγόρο όπως ο Κλάουντιο (Ντάριο Γκραντινέτι) να υποπίπτει σε τόσο κραυγαλέα λανθασμένες αποφάσεις, όπως το να θάψει στην έρημο ένα πτώμα μόνο και μόνο για να μην κατηγορηθεί ο ίδιος για έναν φόνο που δεν έπραξε και αργότερα να ζει με τον φόβο διαρκώς σκιά του. Πάνω σε αυτή την πράξη που λαμβάνει χώρα στα πρώτα λεπτά της ταινίας χτίζεται η ιστορία, που εν συνεχεία φέρνει τον Κλάουντιο μονίμως σε δύσκολη θέση, αφού το παρελθόν επιστρέφει μπροστά του. Πόσω μάλλον με νέα πρόσωπα στη μέση, όπως τον χιλιανό ιδιωτικό ντετέκτιβ, πρώην αδίστακτο ανακριτή στη χώρα του (εξαιρετικός ο Αλφρέδο Κάστρο), που με τον σταυρό στο χέρι είναι έτοιμος να «φάει για πρωινό» τον ύποπτο δικηγόρο.
Αν όμως ξεπεράσεις αυτά τα «ατοπήματα» του σεναρίου και μείνεις στον κορμό της ταινίας, βλέπεις ότι η κινηματογραφική ματιά του Ναϊστάτ έχει μεγάλη δύναμη και ο σχολιασμός του είναι πολυσχιδής. Τοποθετημένη στην Αργεντινή (περίχωρα του Μπουένος Αϊρες), λίγο πριν από το πραξικόπημα του δικτάτορα Βιδέλα στη δεκαετία του 1970, αυτή η παράξενη «κόκκινη» ταινία (ένα κόκκινο φίλτρο στη φωτογραφία «λεκιάζει» μονίμως την εικόνα και συμβάλλει στη δημιουργία ατμόσφαιρας) παίζει τόσο άνετα με διάφορα είδη, που χωρίς καλά-καλά να το καταλάβεις σε έχει κερδίσει. Το νουάρ συναντά το «χιτσκοκικό» σασπένς, το πολιτικό θρίλερ, δένει αρμονικά με το οικογενειακό δράμα, κάπου διακρίνεις τον κυνισμό (αν και όχι το χιούμορ) των αδελφών Κόεν. Βαθμολογία: 3
«Toy Story 4»
(ΗΠΑ, 2019). Κινούμενα σχέδια του Τζος Κούλι
Αυτή τη φορά οι διασημότερες κούκλες στον πλανήτη, των οποίων η δράση αρχίζει το 1995, αποκτούν έναν νέο φίλο, τον Φόρκι, που είναι φτιαγμένος από τα χέρια της τελευταίας ιδιοκτήτριάς τους, της Μπόνι, και αποτελεί φετίχ της. Μόνο που η ανασφάλειά του τον φέρνει στο σημείο να αυτοαποκαλείται υποτιμητικά «σκουπίδι», κάτι για το οποίο έχουν αντίθετη γνώμη τόσο ο καουμπόης Γούντι (ο αιώνιος προστάτης των αφεντικών του) όσο και ο αστροναύτης Μπαζ (φωνές Τομ Χανκς και Τιμ Αλεν). Tα σκουπίδια είναι ζωή, λοιπόν, στη φιλοσοφία της τελευταίας ταινίας «Toy Story», μια ιδέα αρκετή για να παρασύρει όχι μόνο τους μικρούς σε ηλικία θεατές – στους οποίους κατά βάση απευθύνεται – αλλά και τους ώριμους. Αξιοθαύμαστη στην κατασκευή της πανδαισία κινουμένων σχεδίων από την Pixar, μια εταιρεία η οποία διαρκώς ανανεώνεται, ακόμα και με τους ήδη γνωστούς ήρωές της. Η ταινία προβάλλεται μεταγλωττισμένη και με υποτίτλους. Βαθμολογία: 3
«Μικρά αθώα ψέματα 2»
(«Nous finirons ensemble», Γαλλία, 2019). Δραματική κομεντί του Γκιγιόμ Κανέ.
Συμπαθητική συνέχεια της πολύ επιτυχημένης (όχι μόνο στη Γαλλία, χώρα παραγωγής της, αλλά και αλλού) ταινίας «Μικρά αθώα ψέματα» που γύρισε ο ίδιος σκηνοθέτης, ο Γκιγιόμ Κανέ, πριν από 10 περίπου χρόνια. Σε εκείνη την ταινία βλέπαμε μια αλυσίδα αντιδράσεων και ανάμεικτων συναισθημάτων να προκαλούνται μετά το ατύχημα ενός από τα μέλη μιας αγαπημένης παρέας, τα οποία επί σειρά ετών συγκεντρώνονται τα καλοκαίρια στο εξοχικό ενός από αυτά. Τα μέλη της ίδιας παλιάς παρέας ενώνονται και πάλι στη δεύτερη ταινία, στην οποία βρίσκουμε και καινούργια πρόσωπα. Αλλά ο καιρός έχει περάσει, η ηλικία δείχνει πλέον τα σημάδια της σε κάποιους, υπάρχει ανία, οι αντιστάσεις δεν είναι αυτό που ήταν παλιά, όπως και οι διαθέσεις. Με άλλα λόγια, οι προτεραιότητες έχουν αλλάξει – και μέσα από αυτό το σκεπτικό ο Κανέ εξερευνά εκ νέου παλιούς και νέους ήρωες (που προφανώς αγαπά). Το αποτέλεσμα είναι ένα feelgood movie με πάρα πολύ καλές προθέσεις, αλλά όχι τόσο ευκίνητο όσο η πρώτη ταινία, με την οποία αναπόφευκτα συγκρίνεται. Υπάρχουν στιγμές που νιώθεις ότι η ώρα δεν κυλά τόσο γρήγορα όσο θα έπρεπε και η ταινία είναι αρκετά μεγάλη σε διάρκεια φτάνοντας το δίωρο (παίζουν οι Μαριόν Κοτιγιάρ, Ζιλ Λελούς, Μπενουά Μαζιμέλ, Λοράν Λαφίτ κ.ά.). Βαθμολογία: 2
Επανεκδόσεις
«Ευτυχία»
(«La Bonheur», Γαλλία, 1965). Αισθηματικό δράμα της Ανιές Βαρντά.
Το γεγονός ότι παρά τη βράβευσή της με την Αργυρή Αρκτο στο Φεστιβάλ του Βερολίνου, το 1965, η «Ευτυχία» της Ανιές Βαρντά, που πέθανε εφέτος σε ηλικία 91 χρόνων, δεν προβλήθηκε ποτέ στην Ελλάδα και διανέμεται τώρα, για πρώτη φορά σε αίθουσες και σε νέα, ψηφιακώς επεξεργασμένη κόπια, τη μετατρέπει αυτομάτως σε ένα μικρό σινεφίλ γεγονός. Η ιστορία ακολουθεί την πορεία ενός άνδρα και μιας γυναίκας (Zαν Κλοντ Ντρουό, Μαρί Φρανς Μπουαγέ) από τη στιγμή της τυχαίας συνάντησής τους. Η Βαρντά παρακολουθεί το ζευγάρι με υπομονή και όρεξη. Το ιδεώδες φλερτ ανάμεσα στα δύο νέα, φρέσκα, χαμογελαστά πρόσωπα (η σκηνή στο καφέ είναι κινηματογραφικής ανθολογίας) προσγειώνεται απότομα στον κυνισμό και στη σκληράδα της καθημερινότητας, ενώ πίσω από τη γαλήνια ομορφιά της εικόνας, στιλπνής και πολύχρωμης σαν τον ανθισμένο κήπο, καραδοκεί το «σκουλήκι μέσα στο όμορφο ροδάκινο», όπως ανέφερε η ίδια η Βαρντά για την ταινία της. Εικαστικά είναι αναμφισβήτητα η ομορφότερη ταινία της ιέρειας του γαλλικού Νέου Κύματος, θεματικά μία από τις πικρότερες και πιο μελαγχολικές της. Βαθμολογία: 3
«Αγριες φράουλες»
(«Smultronstallet», Σουηδία, 1957). Δράμα του Ινγκμαρ Μπέργκμαν
Κατά τη διάρκεια του οδικού ταξιδιού με προορισμό το πανεπιστήμιό του, ένας 70χρονος καθηγητής της Ιατρικής (Βίκτορ Σιέστρομ) αναπολεί τα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής του. Εχει προηγηθεί ένας τρομακτικός εφιάλτης εξαιτίας του οποίου συνειδητοποιεί, για πρώτη φορά, ότι η ώρα του τέλους πλησιάζει. Σε μία από τις καλύτερες ταινίες της καριέρας του, ο Ινγκμαρ Μπέργκμαν θέτει καίρια ερωτήματα γύρω από το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης: ο χαμένος παράδεισος της νιότης, το τίμημα της επιτυχίας, η κρίση του ζευγαριού, οι ελπίδες για μια θετική κατάληξη (συνήθως μάταιες), ο φόβος του θανάτου (ο καθηγητής θυμίζει κάπως τον ιππότη που μάχεται τον θάνατο για παράταση ζωής στην «Εβδομη σφραγίδα»). Δίπλα στον σπαρακτικό Σιέστρομ, πρόσωπα από το γνωστό «μπεργκμανικό» επιτελείο: Μπίμπι Αντερσον, Ινγκριντ Τούλιν, Γκούναρ Μπιόρνστραντ, Γκούνελ Λίντμπλομ. Βαθμολογία: 4
«Θάνατος στη Βενετία»
(«Morte a Venezia», Ιταλία, 1971). Δράμα του Λουκίνο Βισκόντι.
Eχοντας βρει καταφύγιο στη ρομαντική Βενετία για να αναρρώσει, ένας κλονισμένος (ψυχικά και σωματικά) διάσημος γερμανός μαέστρος (Ντερκ Μπόγκαρντ) θα βρεθεί ανήμπορος ανάμεσα στη ζωή και στον θάνατο. Η γνωριμία του με ένα πανέμορφο αγόρι (Μπιορν Αντερσεν), την πηγή της ζωής, θα γίνει την ώρα που η πόλη μαστίζεται από την πανούκλα, την πηγή του θανάτου. Ενα ανεπανάληπτο έργο επάνω στη μοναξιά και στη μελαγχολία, στην αδυναμία έκφρασης των κρυφών πόθων και βέβαια στον θάνατο που στέκεται άκαμπτος μπροστά μας και περιμένει. Παρμένο μέσα από τις σελίδες του αριστουργηματικού βιβλίου του Τόμας Μαν, το φιλμ στα χέρια του Λουκίνο Βισκόντι πλησιάζει την τελειότητα. Βαθμολογία: 4
«Ο θάνατος ενός γραφειοκράτη
(«La muerte de un burocrata», Κούβα, 1966). Κοινωνική αλληγορία του Τομάς Γκουτιέρεζ Αλέα.
Οταν ένας υποδειγματικός εργάτης του μετα-επαναστατικού καθεστώτος στην Κούβα πεθαίνει, η πολιτεία για να τον τιμήσει τον θάβει μαζί με το εκλογικό βιβλιάριό του. Μόνο που το γεγονός αυτό τελικά θα σημάνει μια σειρά προβλημάτων για τη χήρα του, διότι χωρίς το βιβλιάριο η γυναίκα δεν μπορεί να πάρει τη σύνταξη που δικαιούται… Μνημειώδης κουβανέζικη σάτιρα κατά της γραφειοκρατίας, αλλά παράλληλα μια ταινία που κινείται έξυπνα πάνω στους κώδικες της μπουρλέσκ κωμωδίας, είδος που ο Τομάς Γκουτιέρεζ Αλέα υιοθετεί με ευρηματικότητα και καθαρότητα στόχου. Βαθμολογία: 3
Βαθμολογία 5: εξαιρετική, 4: πολύ καλή, 3: καλή, 2: ενδιαφέρουσα, 1: μέτρια, 0: απαράδεκτη
*Ο Γιάννης Ζουμπουλάκης είναι κριτικός κινηματογράφου στην εφημερίδα
το ΒΗΜΑ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ
