H πρόσφατη ψήφιση του νέου πτωχευτικού κώδικα στη χώρα μας, ο οποίος προβλέπει – μεταξύ άλλων – τον πλειστηριασμό της πρώτης κατοικίας, ανεξάρτητα από εισοδηματικά κριτήρια, εύλογα έφερε στο μυαλό τις – όχι και τόσο μακρινές – εικόνες από τις εξώσεις που επί χρόνια λάμβαναν χώρα στη Μαδρίτη και άλλες πόλεις της Ισπανίας, μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης το 2008.
της Αθανασίας Κουλέτα
Η Ισπανία, των περίπου 46 εκατ. κατοίκων, ήταν από εκείνες της χώρες της Ε.Ε. (μαζί με την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία), που επλήγησαν σφόδρα από το σύγχρονο οικονομικό κραχ. Η ανεργία ξεπέρασε το 26%, με αποτέλεσμα χιλιάδες δανειολήπτες να καταστούν ανήμποροι να πληρώσουν τα χρέη τους προς τις τράπεζες αλλά και το ενοίκιο του σπιτιού τους.
Η συνθήκη αυτή οδήγησε, με τη σειρά της, σε μαζικές εξώσεις ανθρώπων από τα σπίτια τους, σε καθημερινή βάση και επί χρόνια. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι ότι, σύμφωνα με την El Pais, το 2013 λάμβαναν χώρα 184 εξώσεις κατά μέσο την ημέρα στην ισπανική επικράτεια, ενώ συνολικά το ίδιο έτος ο αριθμός των εξώσεων ξεπέρασε τις 67.189. Όλα αυτά την ώρα που η χώρα αυτή, σύμφωνα με το ισπανικό παράρτημα της Διεθνούς Αμνηστίας, διέθετε το 30% όλων των κενών κτιρίων στην Ευρώπη, το 2015.
«Έρχονται ξημέρωμα – Εάν δεν ανοίξουν οι κάτοικοι, σπάνε την πόρτα»
Από το 2012 και για τρία χρόνια, ο φωτορεπόρτερ Andres Kudacki κατέγραψε με τον φακό του για το Associated Press τη στεγαστική κρίση στη Μαδρίτη, με τις εικόνες του να κάνουν τον γύρο του κόσμου, προκαλώντας σοκ για την ωμότητα, τη βία και την αγριότητα με την οποία οι δυνάμεις καταστολής έσπαζαν και ξήλωναν τις πόρτες των ανθρώπων, αναγκάζοντάς τους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους μέσα σε λίγα λεπτά, μαζί και όλα τα υπάρχοντά τους. «Έρχονται το ξημέρωμα. Αποκλείουν δύο τετράγωνα γύρω από το σπίτι που θα επιχειρήσουν. Εάν οι κάτοικοι δεν ανοίξουν, σπάνε την πόρτα», δήλωσε ο Kudacki, μιλώντας στο περιοδικό Time για το project του.
Ακολουθούν μερικές από τις φωτογραφίες του:
Ηλικιωμένο ζευγάρι κλαίει καθώς ετοιμάζεται να εγκαταλείψει το σπίτι του/Andres Kudacki – AP Images
Άντρας αδειάζει το σπίτι του μετά την έξωσή του από την Αστυνομία/Andres Kudacki – AP Images
Άνδρας που υφίσταται έξωση, έχει μόλις συνέλθει από επιληπτική κρίση/Andres Kudacki – AP Images
Τι προβλέπει – σε απλά ελληνικά – ο Νέος Πτωχευτικός Κώδικας της χώρας μας
Με τις παραπάνω εικόνες να δημιουργούν έναν κόμπο στο στομάχι, πολύ λογικά θα αναρωτηθεί κάποιος: «Υπάρχει πιθανότητα να ζήσουμε τέτοιες καταστάσεις στην Ελλάδα;». Η απάντηση, δυστυχώς, είναι καταφατική. Όπως εξηγεί ο οικονομικός συντάκτης Αλέξανδρος Κλώσσας στο ethnos.gr, «αυτή τη στιγμή δεν έχουμε προστασία α’ κατοικίας. Υπάρχει μόνο ένα μορατόριουμ, δηλαδή μια “συμφωνία κυρίων” με τις τράπεζες ότι έως 1/1/2021 δεν θα γίνονται πλειστηριασμοί α’ κατοικίας (παρατάθηκε λόγω κορωνοϊού). Ωστόσο, ο πρωθυπουργός δεν έχει ακόμη νομοθετήσει πάγωμα των πλειστηριασμών, όπως είχε εξαγγείλει στο φόρουμ της Θεσσαλονίκης. Άρα, επίσημα, δεν υπάρχει τώρα προστασία α’ κατοικίας, μόνο αυτό το μορατόριουμ».
Και διευκρινίζει: «Από εδώ και πέρα, δεν ισχύει καμία προστασία α’ κατοικίας. Θα χάνουν όλοι το σπίτι τους και το σύνολο της περιουσίας τους, από τη στιγμή που θα μπουν στη διαδικασία της πτώχευσης, η οποία ξεκινά εφόσον η τράπεζα δεν προχωρήσει σε συμφωνία με τον οφειλέτη για τα χρέη του. Τι σημαίνει το σύνολο της περιούσιας; Αν πρόκειται, πχ, για έναν ιδιοκτήτη ταξί, θα χάνει και το σπίτι που έχει δηλώσει ως α’ κατοικία και την επιχείρησή του, δηλαδή το ταξί και ό,τι άλλο έχει στο όνομά του. Η μόνη πρόβλεψη που υπάρχει στην πτωχευτική διαδικασία για την α’ κατοικία, είναι για όσους διαβιούν κάτω από το όριο της φτώχειας (με βάση τα εισοδηματικά κριτήρια της ΕΛΣΤΑΤ για ετήσιο οικογενειακό εισόδημα).
Μόνο σε αυτή την περίπτωση, λοιπόν, η τράπεζα ορίζει ένα Χ ενοίκιο, ο οφειλέτης μένει στο σπίτι του για 12 χρόνια, ενώ μέρος του ενοικίου επιδοτεί το κράτος. Μετά τα 12 χρόνια, μπορεί να ζητήσει να αγοράσει το σπίτι του, σε τιμή που ορίζει η τράπεζα, χωρίς να υπολογιστούν ούτε τα ενοίκια ούτε το ποσό που είχε δώσει στις δόσεις των δανείων πριν πτωχεύσει. Εάν, με κάποιο τρόπο, βρει λεφτά και θελήσει να αγοράσεις το σπίτι νωρίτερα, πριν από την ολοκλήρωση των 12 ετών, πληρώνει και την τιμή που ορίζει η τράπεζα και τα ενοίκια που απομένουν για τα 12 έτη».
Η απάντηση στο εάν θα φτάσουμε να δούμε εικόνες Ισπανίας στην Ελλάδα, προκύπτει από την παρακάτω διευκρίνιση: «Το μεγάλο πρόβλημα της υπόθεσης είναι ότι έχουμε ήδη ξεκινήσει τη μεταπώληση κόκκινων δανείων σε funds και εταιρείες διαχείρισης. Έτσι, ακόμη και εάν πουν οι τράπεζες ότι “ναι, ισχύει ο νέος πτωχευτικός από 1/1/2021 αλλά δίνουμε παράταση στον πλειστηριασμό α’ κατοικίας, λόγω Covid”, τα funds δεν είναι υποχρεωμένα να ακολουθήσουν αυτό το μορατόριουμ».
Σχετικά με το τι ίσχυε πριν από τον Νέο Πτωχευτικό Κώδικα για τους πλειστηριασμούς α’ κατοικίας, ο Αλέξανδρος Κλώσσας αναφέρει: «Στην Ελλάδα, υπήρχε πάντα προστασία, έστω και μειωμένη και δεν γίνονταν πλειστηριασμοί α’ κατοικίας. Υπήρξαν σπίτια που κατασχέθηκαν που έμεναν μέσα άνθρωποι αλλά δεν ήταν δηλωμένα ως α’ κατοικία. Δεν υπάρχουν καταγεγραμμένες περιπτώσεις κατασχεμένων πρώτων κατοικιών που να ήταν δηλωμένες ως τέτοιες. Το νομοθετικό πλαίσιο άλλαζε με το πέρασμα των χρόνων γιατί το ζητούσαν οι δανειστές, καθώς στην Ε.Ε. δεν υπάρχει προστασία πρώτης κατοικίας. Ο λόγος για το αίτημα των δανειστών είναι διπλός. Αφενός, η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα της Ε.Ε. σε ιδιοκατοίκηση και γι’ αυτό υπήρχε νομοθετικό πλαίσιο προστασίας της α’ κατοικίας. Αφετέρου, γι’ αυτό στην Ελλάδα υπήρχαν πολλά δάνεια με υποθήκες σπιτιών ενώ στην Ε.Ε. όχι».
Και συνεχίζει: «Με το ξεκίνημα της κρίσης, μία από τις βασικότερες πιέσεις δανειστών ήταν να ρυθμιστούν τα κόκκινα δάνεια και να απελευθερωθούν οι πλειστηριασμοί γιατί θεωρούσαν ότι η προστασία της α’ κατοικίας ενίσχυε μια κουλτούρα μη πληρωμών των δανείων. Γίνονταν πλειστηριασμοί αλλά ανάλογα με το εισοδηματικό κριτήριο (για μεγάλα χρέη και με μεγάλες περιουσίες, όχι σε “λαϊκές” κατοικίες). Σιγά σιγά, άρχισαν να πέφτουν τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια. Το καλό με τον νόμο Κατσέλη είναι ότι πήγαινε τον δανειολήπτη στα δικαστήρια και τον δίκαζαν οι δικαστές, οι περισσότεροι εκ των οποίων “κούρευαν” τα δάνεια και έθεταν σε προστασία την α’ κατοικία. Ο ΣΥΡΙΖΑ συμφώνησε με τους δανειστές ότι θα πάψει ο νόμος Κατσέλη και θα φέρει ένα ενιαίο πτωχευτικό δίκαιο. Ο στόχος ήταν να υπάρξει ένας κώδικας που θα αφορά σε όλες αυτές τις διαδικασίες. Ταυτόχρονα, όμως, συμφώνησε ότι από τον Φεβρουάριο του 2019 θα πάψει να ισχύει το καθεστώς Κατσέλη και θα ισχύει ο νέος κώδικας (κάτι που το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης λέει ότι δεν πρόλαβε να περάσει τότε). Ωστόσο, το αίτημα των δανειστών παρέμενε και μετά ήρθε ο Νέος Πτωχευτικός Κώδικας που ψήφισε η κυβέρνηση της ΝΔ».
Με πληροφορίες από El Pais (1), El Pais (2), Time.com, Thelocal.es, Visapourlimage.com
