Μία νέα απειλή για την ελληνική οικονομία δημιουργεί η άνοδος του πληθωρισμού και το νέο κύμα ακρίβειας που «καίει» τα εισοδήματα, καθώς οι πληθωριστικές πιέσεις θέτουν εμπόδια στον δρόμο της ανάκαμψης. Αν και οι εκτιμήσεις συγκλίνουν στο ότι το φαινόμενο είναι προσωρινό, ωστόσο τονίζουν επίσης πως η σταθεροποίηση των τιμών θα έλθει σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με τα προ COVID.
Το φάντασμα του πληθωρισμού έχει στοιχειώσει τις ΗΠΑ και την Ευρώπη και απασχολεί έντονα τις κεντρικές τράπεζες και τις κυβερνήσεις. Υπάρχουν πολλοί κοινοί παράγοντες για την αύξηση του πληθωρισμού που παρατηρείται σε όλες τις οικονομίες, ειδικά της Ευρωζώνης. Τα αποτελέσματα βάσης (base effects) των τιμών της ενέργειας από το προηγούμενο έτος διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο, οι περιορισμοί της προσφοράς σε παγκόσμιο επίπεδο, το άνοιγμα της οικονομίας και η επακόλουθη ανάκαμψη της ζήτησης οδήγησαν σε πιέσεις στις τιμές.
Στην ερώτηση «αν ο πληθωρισμός ήρθε για να μείνει» προς το παρόν ειδικοί και θεσμοί εμφανίζονται ψύχραιμοι. Παρά την έκρηξη του πληθωρισμού στις ΗΠΑ στο υψηλότερο επίπεδο από το 2008 και στο 5,4% τον Ιούνιο, η Fed επιμένει ότι η άνοδος είναι προσωρινή και θα υποχωρήσει πιο κοντά στον στόχο του 2% μέχρι το επόμενο έτος. Από την πλευρά της και η ΕΚΤ καθησυχάζει επίσης για την αύξηση του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη (στο 1,9% τον Ιούνιο), ωστόσο δεν είναι τυχαίο πως ύστερα από δύο δεκαετίες αναθεώρησε τη στρατηγική της, αλλάζοντας μεταξύ άλλων τον στόχο για τον πληθωρισμό από «χαμηλότερα αλλά κοντά στο 2%» στο 2% το οποίο, όπως είπε, δεν αποτελεί «ταβάνι».
Αν και η Ελλάδα εμφανίζει από τα μικρότερα ποσοστά πληθωρισμού στην Ευρωπαϊκή Ενωση, οι αυξήσεις των διεθνών τιμών έχουν περάσει τα ελληνικά σύνορα, με τον δείκτη τιμών καταναλωτή να αυξάνεται το πρώτο εξάμηνο κατά 3%, έχοντας ξεκινήσει από -2% τον Ιανουάριο και φτάνοντας στο 1% τον Ιούνιο, τη στιγμή που όλο το προηγούμενο 12μηνο κινούνταν σε αρνητικά επίπεδα. Παράλληλα, η εκρηκτική αύξηση του γενικού δείκτη τιμών εισαγωγών στη βιομηχανία τον Μάιο, η οποία διαμορφώθηκε στο 22,8% ετησίως, αποτελεί ισχυρό «σήμα» εισαγόμενου πληθωρισμού, προαναγγέλλοντας ουσιαστικά τη συνέχιση της ανόδου του πληθωρισμού στη χώρα.
Σύμφωνα με οικονομολόγους που μίλησαν στην «Κ», αν και η άνοδος του πληθωρισμού διεθνώς αποτελεί προσωρινό φαινόμενο, ωστόσο γεγονός είναι ότι θα σταθεροποιηθεί σε υψηλότερα επίπεδα, και αυτό ισχύει και για την Ελλάδα. Αυτό θα έχει άμεσες επιπτώσεις στην ανάκαμψη της οικονομίας αλλά και στους καταναλωτές και στο διαθέσιμο εισόδημα.
Όπως σχολιάζει η Ραφαέλα Τενκόνι, ιδρύτρια της Αda Economics και επικεφαλής οικονομολόγος της Wood & Co, «πλέον υπάρχει άφθονος εισαγόμενος πληθωρισμός: πληθωρισμός εμπορευμάτων, πληθωρισμός στην αγορά στέγασης, περιορισμοί στην προσφορά. Ωστόσο, το ύψος του πληθωρισμού που θα αντιμετωπίσει η χώρα επηρεάζεται από το πόσο ισχυρή είναι η οικονομία της, οπότε στην περίπτωση της Ελλάδας η εκτίμησή μας για τον πληθωρισμό είναι περίπου 1% σε μέσο όρο τα επόμενα χρόνια».
Από την πλευρά της η οικονομολόγος της Oxford Economics, Μανταλένα Μαρτίνι, σημειώνει μιλώντας στην «Κ» ότι καθώς οι διαταραχές του εφοδιασμού μειώνονται οδηγώντας σε ομαλοποίηση της παραγωγής και οι τιμές της ενέργειας σταθεροποιούνται, οι πληθωριστικές πιέσεις θα παραμείνουν υπό έλεγχο, αλλά οι τιμές θα διαμορφωθούν πάνω από τα επίπεδα που αναμένονταν πριν από μερικούς μήνες.
Οι 4 παράγοντες που μεγεθύνουν τον δείκτη έπειτα από μια πανδημία
Δεύτερον, αρκετές εταιρείες δεν μπορούσαν να επιβιώσουν από την πανδημία και ως εκ τούτου η προσφορά ορισμένων αγαθών και υπηρεσιών είναι περιορισμένη. Υπάρχουν εταιρείες που επέζησαν, αλλά μείωσαν την ικανότητά τους και χρειάζεται χρόνος για την ανοικοδόμησή της. Η παραγωγή στην Ευρώπη, όπως και αλλού, εξαρτάται πλέον περισσότερο από ξένες προμήθειες από όλο τον κόσμο και συνεπώς, για παράδειγμα, τα προβλήματα εφοδιασμού στην Ανατολική Ασία περιορίζουν επίσης την παραγωγή στην Ευρώπη.
Τρίτον, μετά την πτώση των τιμών των πρώτων υλών το 2020, οι τιμές αυξάνονται ξανά το 2021.
Τέταρτον, το διεθνές κόστος μεταφορών αυξήθηκε δραματικά το 2021, λόγω των περιορισμών εφοδιασμού, κάτι που ενισχύει περαιτέρω τις τιμές καταναλωτή. Κατά συνέπεια, οι τιμές καταναλωτή αυξάνονται σε πολλές χώρες. Για παράδειγμα, το ποσοστό πληθωρισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι πάνω από 5% ετησίως, πράγμα που είναι πραγματικά αξιοσημείωτο. Ωστόσο, όπως σημειώνει ο κ. Ντάρβας, οι παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση του πληθωρισμού είναι προσωρινοί. Η συσσωρευμένη ζήτηση θα εξαφανιστεί, η παραγωγική ικανότητα, και από νέες εταιρείες, θα αντιμετωπίσει τους τρέχοντες περιορισμούς προσφοράς και τα έξοδα μεταφορών θα επανέλθουν επίσης στην κανονικότητα. Μια μόνιμη αύξηση του πληθωρισμού μπορεί να συμβεί μόνο εάν υπάρχει αύξηση των μακροπρόθεσμων πληθωριστικών προσδοκιών. Οι κεντρικές τράπεζες των ανεπτυγμένων χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, έχουν φτάσει σε υψηλό επίπεδο αξιοπιστίας για τον έλεγχο του πληθωρισμού.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, αντίθετα με την πλειονότητα, ο κ. Ντάρβας αναμένει επιστροφή του πληθωρισμού σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Οπως επισημαίνει, ο πληθωρισμός στη χώρα ήταν πολύ χαμηλός τα τελευταία έτη και τώρα αυξάνεται, κάτι που διαρκέσει ένα με δύο χρόνια. «Μετά από αυτό, ο φόβος μου είναι ότι η περίοδος χαμηλού πληθωρισμού θα επιστρέψει, διότι η μακροπρόθεσμη αύξηση της παραγωγικότητας στην Ευρώπη αναμένεται να είναι χαμηλή, ενώ η δημογραφική πτώση, δηλαδή η αύξηση του μεριδίου του γερασμένου πληθυσμού, θα ενθαρρύνει περισσότερη αποταμίευση για συνταξιοδότηση», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Η εισαγόμενη ακρίβεια θα ψαλιδίσει το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών
Σύμφωνα με τον επικεφαλής οικονομολόγο της ΙΝG, Κάρστεν Μπρζέσκι, η Ελλάδα όπως και η Ευρωζώνη μπαίνουν σε ένα νέο περιβάλλον υψηλότερων τιμών, κάτι το οποίο θολώνει τις προοπτικές ανάκαμψης της οικονομίας. Οπως σημειώνει μιλώντας στην «Κ», ο πληθωρισμός αναμένεται να επιταχυνθεί σε ολόκληρη την Ευρωζώνη. Τα αποτελέσματα βάσης από τις υψηλότερες τιμές της ενέργειας, την ευρύτερη αύξηση όλων των ειδών των εμπορευμάτων (συμπεριλαμβανομένων των τιμών των τροφίμων) και την άνοδο των τιμών λόγω του reopening οικονομιών, θα αυξήσουν αναμφίβολα τον πληθωρισμό. Αυτά τα αποτελέσματα βάσης δεν θα ισχύουν στις αρχές του 2022, αλλά ο κίνδυνος των δευτερογενών επιπτώσεων είναι υψηλός εάν κοιτάξει κανείς τις έρευνες που δείχνουν ότι οι προσδοκίες των τιμών παραγωγού βρίσκονται σε επίπεδα-ρεκόρ, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρωζώνη. Ετσι, το γεγονός είναι ότι θα μπούμε σε ένα νέο περιβάλλον, όπου ο πληθωρισμός θα σταθεροποιηθεί μεν αλλά σε υψηλές τιμές. Και αυτό είναι σημαντικό για τους καταναλωτές, κάτι που αφορά την Ελλάδα σε μεγάλο βαθμό.
Ο υψηλότερος εισαγόμενος πληθωρισμός στην Ελλάδα ενέχει τον κίνδυνο υπονόμευσης της ανάκαμψης, καθώς θα αποδυναμώσει την κατανάλωση και θα μειώσει το διαθέσιμο εισόδημα, τονίζει ο κ. Μπρζέσκι. Εάν αυτό το φαινόμενο είναι προσωρινό ή ήρθε για να μείνει, κανείς δεν το ξέρει ακόμη. Από τη μία πλευρά, οι αναταραχές της αλυσίδας εφοδιασμού θα πρέπει να εξαφανιστούν τους επόμενους έξι έως 12 μήνες, αλλά από την άλλη, το έδαφος δεν ήταν ποτέ πιο γόνιμο για να μεταφερθούν οι υψηλότερες τιμές στον καταναλωτή.
Περαιτέρω άνοδο του πληθωρισμού στην Ελλάδα και ομαλοποίηση σε υψηλότερα επίπεδα τιμών «βλέπει» και η Berenberg, κάτι το οποίο ενισχύει το άνοιγμα του τουρισμού. Οπως σημειώνει στην «Κ» ο Σάλομον Φίελντερ, οικονομολόγος της Berenberg, η πρόσφατη σημαντική αύξηση των τιμών εισαγωγών οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ανάκαμψη της τιμής του πετρελαίου. Στο απόγειο της κρίσης που προκάλεσε η πανδημία, την άνοιξη του 2020, οι τιμές του πετρελαίου είχαν μειωθεί δραματικά. Από τότε έχουν ομαλοποιηθεί ξανά, οπότε τώρα βλέπουμε προσωρινά μεγάλες αυξήσεις τιμών στον τομέα της ενέργειας. Περαιτέρω προσωρινές πιέσεις στις τιμές θα μπορούσαν να αναπτυχθούν ιδιαίτερα στην Ελλάδα, καθώς έχει μεγάλο τουριστικό κλάδο, εάν οι καταναλωτές από την Ευρώπη και πέραν αυτής αποφασίσουν να ξοδέψουν μέρος της πλεονάζουσας εξοικονόμησης που έχουν συσσωρεύσει κατά τη διάρκεια του lockdown, όταν ταξιδέψουν και πάλι.
«Συνολικά, βλέπουμε την τρέχουσα άνοδο του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη και στην Ελλάδα να οφείλεται κυρίως σε προσωρινούς παράγοντες. Ωστόσο, μετά την υποχώρηση αυτών των παραγόντων, εξακολουθούμε να προβλέπουμε μια τάση προς υψηλότερα ποσοστά πληθωρισμού σε σχέση με τα επίπεδα προ πανδημίας», καταλήγει ο κ. Φίελντερ.
Οι πρωταθλητές
Με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον Γενικό Δείκτη Τιμών Εισαγωγών στη βιομηχανία τον Μάιο, τις μεγαλύτερες αυξήσεις σε ετήσια βάση καταγράφουν οι κλάδοι της παραγωγής προϊόντων διύλισης πετρελαίου (+100,3%), άντλησης αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου (+77,1%), παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου και κλιματισμού (+20,9%).
Σταδιακή αύξηση
«Επειδή η ΕΚΤ δεν μπορεί να προχωρήσει σε αύξηση του βασικού επιτοκίου στην Ευρωζώνη χωρίς ταυτόχρονα να εκθέσει σε κίνδυνο χώρες με υπέρογκο χρέος, θα πρέπει να συνηθίσουμε στην ιδέα ενός σταδιακά αυξανόμενου πληθωρισμού», εκτιμά ο Γκάμπριελ Φελμπερμάιρ, πρόεδρος του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Οικονομίας IfW του Κιέλου.
Προειδοποίηση
Για αύξηση των τιμών καταναλωτή για αρκετούς ακόμη μήνες προειδοποίησε η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζάνετ Γέλεν, αν και εκτιμά ότι o ρυθμός πληθωρισμού θα μειωθεί με την πάροδο του χρόνου. «Θα έχουμε αρκετούς μήνες ραγδαίου πληθωρισμού», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Πηγή: kathimerini.gr
