Για να παραχθεί ένα αγαθό από μια επιχείρηση και στην συνέχεια να πωληθεί θα πρέπει να γίνουν μια σειρά από δαπάνες με σκοπό την παραγωγή του. Οι δαπάνες αυτές στο τέλος της χρονιάς αθροίζονται, αφαιρούνται από τα έσοδα και προκύπτει το κέρδος της επιχείρησης από το συγκεκριμένο προϊόν.
Του Δημήτρη Χουλιάρα*
Για παράδειγμα, έστω ότι έχουμε μια επιχείρηση που παράγει ένα αγαθό, το κόστος παραγωγής του αγαθού αυτού είναι 60 € και η τιμή πώλησης 100 €, άρα το κέρδος είναι: 100 – 60 = 40 € .
Τι γίνεται όμως αν η επιχείρηση παράγει παραπάνω από ένα προϊόντα;
Πως θα κατανεμηθούν τα διάφορα έξοδα που έκανε η επιχείρηση για την παραγωγή των προϊόντων αυτών, όπως το ηλεκτρικό ρεύμα ή η αμοιβή του λογιστή που γράφει αυτό το άρθρο; Αν παράγει τρία προϊόντα θα διαιρέσουμε τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος δια του τρία; Αν δεν απαιτούν όλα τα προϊόντα την ίδια κατανάλωση ρεύματος για την παραγωγή τους τι γίνεται;
Όταν χρησιμοποιεί πρώτες ύλες που έμειναν από πέρσι και αυτές που αγόρασε φέτος δεν τις χρησιμοποίησε όλες τι γίνεται;
Τέλος, έστω ότι πουλάμε δύο τεμάχια που παρήχθησαν φέτος και δύο τεμάχια που παρήχθησαν την προηγούμενη χρονιά, τα τέσσερα αυτά τεμάχια στοίχισαν στην επιχείρηση το ίδιο?
Υπάρχουν παραδείγματα επιχειρήσεων που ο προσδιορισμός των αποτελεσμάτων μπορεί να είναι τόσο απλός όσο το παράδειγμα πιο πάνω αλλά μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι είναι η μειοψηφία ή μάλλον στις μέρες μας είναι η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα.
Η Κοστολόγηση και η Διοικητική Λογιστική είναι επιστήμες με πολύ μεγάλο βάθος και εύρος, τις οποίες μπορεί κανείς να συναντήσει σε μεγάλες εταιρείες όμως ακόμα και σε μικρότερου μεγέθους επιχειρήσεις συναντάμε τις βασικές αρχές τους.
Για να μπορέσει να εξοικειωθεί κάποιος που δεν έχει ασχοληθεί ξανά με όσα αναφέρθηκαν έως τώρα θα πρέπει αρχικά να γνωρίσει κάποιες βασικές έννοιες, έχουμε λοιπόν:
Πρώτες ύλες
Πρώτες ύλες είναι όλα εκείνα τα αγαθά, τα οποία θα συνδυαστούν μεταξύ τους και θα μετασχηματιστούν με σκοπό τον σχηματισμό του τελικού προϊόντος.
Άμεση εργασία
Η Άμεση Εργασία είναι η εργασία που απαιτείται ώστε οι ακατέργαστες πρώτες ύλες να μετατραπούν σε προϊόν και μπορούμε να την συσχετίσουμε άμεσα με το προϊόν που παράχθηκε. Αν δηλαδή για παράδειγμα ένας εργάτης χειρίζεται στο ωράριο του ένα συγκεκριμένο μηχάνημα που χρησιμοποιείται στην παράγωγή ενός συγκεκριμένου προϊόντος τότε το ετήσιο κόστος της μισθοδοσίας του εργάτη αυτού αποτελεί Άμεση Εργασία για το συγκεκριμένο προϊόν.
Γενικά Βιομηχανικά Έξοδα (ΓΒΕ)
Είναι όλα τα υπόλοιπα έξοδα που γίνονται για την παραγωγή των προϊόντων αλλά δεν μπορούμε, ή δεν επιθυμούμε ή είναι ασύμφορο οικονομικά να τα συσχετίσουμε άμεσα με τα διαφορετικά παραγόμενα προϊόντα. Πχ ο λογαριασμός ρεύματος του εργοστασίου. Αν μια επιχείρηση παράγει περισσότερα του ενός προϊόντα, ο επιμερισμός του κόστους του ρεύματος κατανέμεται στα προϊόντα μέσω ενός Συντελεστή Καταλογισμού που έχουμε αποφασίσει ότι είναι ο πιο αντιπροσωπευτικός, πχ 40% για το προϊόν Α και 60% για το προϊόν Β.
Κόστος παραχθέντων
Μετράει το κόστος των Ετοίμων Προϊόντων που έχω στην αποθήκη μου. Βρίσκεται αν προσθέσουμε τις Πρώτες Ύλες, την Άμεση Εργασία και τα Γενικά Βιομηχανικά Έξοδα.
Αποθήκη πρώτων υλών
Είναι το μέρος που αποθηκεύουμε τις πρώτες ύλες που θα χρησιμοποιήσουμε για την παραγωγή. Πως βρίσκουμε την ποσότητα μια πρώτης ύλης που αναλώσαμε σε μια χρονιά; Πολύ εύκολα. Προσθέτοντας τι είχαμε στην αποθήκη μας 01/01/20Χ1 με όλες τις αγορές πρώτων υλών που έγιναν μέσα στη χρονιά και αφαιρώντας ότι πρώτη ύλη υπήρχε στην αποθήκη στις 31/12/20Χ1.
Αποθήκη έτοιμων προϊόντων
Είναι το μέρος που αποθηκεύουμε τα έτοιμα προϊόντα προς πώληση. Η αξία των προϊόντων που πωλήθηκαν σε μια χρονιά υπολογίζεται προσθέτοντας την αξία των ετοίμων προϊόντων που είχαμε στην αποθήκη πρωί 01/01/20Χ1 με το κόστος παραγωγής όλων των προϊόντων που ολοκληρώθηκαν μέσα στην χρονιά και αφαιρώντας από το άθροισμα τους την αξία των προϊόντων που είχαμε στην αποθήκη στις 31/12/20Χ1.
Παραγωγή σε εξέλιξη
Η έννοια αυτή περιγράφει σε όρους κόστους την διαδικασία που γίνεται μέσα στην χρονιά μέσω της οποίας οι Πρώτες Ύλες που είχαμε στις αποθήκες μας μέσω των δαπανών που πραγματοποιεί η επιχείρηση και έχουμε κατηγοριοποιήσει ως Άμεση Εργασία ή ΓΒΕ (Άμεση Εργασία + ΓΒΕ = Κόστος Μετατροπής) μετασχηματίζονται σε έτοιμα προϊόντα.
Την παραγωγή σε εξέλιξη μπορούμε να την θεωρήσουμε επίσης και ως Αποθήκη προϊόντων που δεν είναι έτοιμα ακόμα ( Αποθήκη ημικατεργασμένων).
Έχοντας κατανοήσει όσα αναφέρθηκαν παραπάνω μπορούμε να κατασταλάξουμε σε τρεις βασικές ισότητες που περιγράφουν την παραγωγική λειτουργία μια επιχείρησης μέσα σε μια χρονιά:
ή για κάποιον που έχει γνώσεις λογιστικής μπορούμε να δώσουμε τις παραπάνω ισότητες και με την μορφή Τ αναπαριστώντας την πορεία των λογιστικών εγγραφών μέσα σε μια χρονιά:
Είναι όσα ανέφερα παραπάνω αντικείμενο αποκλειστικά των λογιστών;
Φυσικά και όχι, όλα αυτά είναι έννοιες που πρέπει να γνωρίζει ο οποιοσδήποτε επιχειρηματίας και μάλιστα δεν πρέπει να γνωρίζει μόνο αυτά για να είναι αποτελεσματικός!
Ένας καλός επιχειρηματίας πρέπει να γνωρίζει τις βασικές αυτές έννοιες σε πολύ καλό βαθμό για να μπορέσει να κατανοήσει άλλες πιο σύνθετες όπως Σταθερά έξοδα, Μεταβλητά έξοδα, Περιθώριο Κέρδους και Break Even Point (Νεκρό Σημείο). Έννοιες κομβικές για να αποκτήσει την απαιτούμενη αντίληψη που απαιτείται ώστε να είναι σε θέση να ασκήσει αποτελεσματική διοίκηση, που θα τον καταστήσει πετυχημένο στον τομέα του.
*Ο Δημήτρης Χουλιάρας είναι Λογιστής – Φοροτεχνικός και παράλληλα συνεργάτης της Foroline-Financial ADC
