Νομοθετικό πλαίσιο
Στην κείμενη εργατική νομοθεσία δεν είχε μέχρι πρότινος θεσπισθεί διάταξη που να ρυθμίζει το πλαίσιο χορήγησης άδειας άνευ αποδοχών σε μισθωτούς.
Εξαίρεση υπήρχε μόνο για ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων, από ρυθμίσεις που περιλαμβάνονται σε εσωτερικούς Κανονισμούς εργασίας, Κλαδικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, Διαιτητικές Αποφάσεις κ.λπ..
Με τις νέες ρυθμίσεις του άρθρου 62 τουΝ.4808/19-6-2021, καθιερώνεται για πρώτη φορά ρητά ο θεσμός της άδειας άνευ αποδοχών στον ιδιωτικό τομέα. Πρόκειται για συμφωνημένη, μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου αναστολή της σύμβασης εργασίας, η οποία διαρκεί μέχρι ένα (1) έτος, με δυνατότητα παράτασης με νέα συμφωνία μεταξύ των μερών. Ειδικότερα στη διάταξη του άρθρου 62 ορίζεται ότι «1. Εργαζόμενος πλήρους ή μερικής απασχόλησης δύναται, κατόπιν ατομικής έγγραφης συμφωνίας με τον εργοδότη, να λάβει άδεια άνευ αποδοχών για χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει το ένα (1) έτος, η οποία δύναται να παραταθεί με νεότερη συμφωνία των μερών. Κατά τη διάρκεια της άδειας αυτής η σύμβαση εργασίας τίθεται σε αναστολή και δεν οφείλονται ασφαλιστικές εισφορές. Η έγγραφη συμφωνία αναρτάται στο Πληροφοριακό Σύστημα (Π.Σ.) «Εργάνη» και αντίγραφό της γνωστοποιείται στον e-Ε.Φ.Κ.Α.. 2. Μετά τη λήξη της άδειας άνευ αποδοχών αναβιώνουν τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των μερών εκ της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας».
Υπογραμμίζεται ότι επί του παρόντος και μέχρι να καταστεί τεχνικά δυνατό, δεν υφίσταται η δυνατότητα ανάρτησης στο πληροφοριακό σύστημα «Εργάνη» της έγγραφης συμφωνίας περί χορήγησης άδειας άνευ αποδοχών. Προς τούτο αναμένεται να εκδοθεί στο προσεχές διάστημα σχετική υπουργική απόφαση. Επίσης δεν υφίσταται τεχνική δυνατότητα, αντίγραφο της άδειας άνευ αποδοχών να γνωστοποιείται στον e-Ε.Φ.Κ.Α., και μέχρι να καταστεί δυνατή η ηλεκτρονική γνωστοποίηση, συνιστάται ο εργοδότης να γνωστοποιεί στις αρμόδιες υπηρεσίες εσόδων του τέως Ι.Κ.Α. – Ε.Φ.Κ.Α. την έγκριση της άδειας άνευ αποδοχών των υπαλλήλων του μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα και σε χρόνο πριν την έναρξη χορήγησής της με πρωτόκολλο παραλαβής, σύμφωνα με το άρθρο 12 του Ν. 2690/1999 , και αυτό για να μη τεθεί αμφισβήτηση για το εάν όντως χορηγήθηκε ή όχι και να είναι καλυμμένη η επιχείρηση κατά τον έλεγχο που θα διενεργήσουν σε μελλοντικό χρόνο τα ελεγκτικά όργανα του Ασφαλιστικού Ιδρύματος.
Η άδεια άνευ αποδοχών έχει ως νομική βάση την αρχή της ελευθερίας των συμβάσεων κατά το άρθρο 361 του Αστικού Κώδικα και επομένως για τη χορήγησή της απαιτείται να έχει προηγηθεί συμφωνία εργοδότη και εργαζόμενου και κατά συνέπεια δεν μπορεί να επιβληθεί μονομερώς ούτε από τον εργοδότη ούτε και από τον εργαζόμενο.
Ετήσια κανονική άδεια και άδεια άνευ αποδοχών
Σε ότι αφορά τη χορήγηση κανονικής αδείας στους εργαζομένους που έχουν λάβει άδεια άνευ αποδοχών σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 62 Ν.4808/2021 , επισημαίνεται ότι για τη λήψη και τον υπολογισμό των ημερών κανονικής αδείας των εργαζομένων, θα ληφθεί υπόψη και το χρονικό διάστημα κατά οποίο ο εργαζόμενος τελούσε σε άδεια άνευ αποδοχών ( παρ. 6, άρθρο 2 του Α.Ν. 539/45 ) (Εγκύκλιος Υπουργείου Εργασίας 64597 /3-9-2021).
Η άδεια άνευ αποδοχών θα πρέπει να χορηγείται μετά την εξάντληση της κανονικής άδειας ή να συμφωνείται η τύχη της κανονικής άδειας κατά τη χορήγηση της άδειας άνευ αποδοχών.
Αν παρ΄ όλα ταύτα ένας μισθωτός απέχει από την εργασία του, έχοντας λάβει άδεια άνευ αποδοχών λόγω προσωπικών ή οικογενειακών αναγκών με τη συγκατάθεση προφανώς του εργοδότη του, η αποχή αυτή δεν του στερεί τη δυνατότητα, να ζητήσει και να λάβει την ετήσια κανονική του άδεια με αποδοχές, προκειμένου, να παρασχεθεί σ΄ αυτόν η δυνατότητα να αναπαυθεί προς αναπλήρωση των αναλωθεισών στην εργασία του σωματικών ή πνευματικών του δυνάμεων.
`Αλλωστε το θέμα, του κατά πόσον ο μισθωτός ο οποίος έκανε χρήση άδειας άνευ αποδοχών, δικαιούται να λάβει και την κανονική του άδεια μέσα στο ίδιο ημερολογιακό έτος, έγκειται κατά κύριο λόγο στην καλή πίστη μεταξύ αυτού και του εργοδότη του.
Βεβαίως δεν μπορεί να υποστηριχθεί ότι σε κάθε περίπτωση χορήγησης άδειας άνευ αποδοχών οφείλεται στον εργαζόμενο και η κανονική ετήσια άδεια με αποδοχές. Μόνο αν πρόκειται περί απολύτως δικαιολογημένης απουσίας, κατά τη διάρκεια της οποίας ο εργαζόμενος που έτυχε της άδειας αυτής άνευ αποδοχών είναι δυνατό να έχει αναλώσει περισσότερες πνευματικές ή σωματικές δυνάμεις (όπως στην άδεια άνευ αποδοχών για μετεκπαίδευση), δικαιούται τόσο την κανονική άδεια με αποδοχές, όσο και το επίδομα άδειας. Κατά την κρατούσα άποψη, εφόσον πρόκειται για ολιγοήμερη και απολύτως δικαιολογημένη απουσία δεν μπορεί, κατά τις αρχές της καλής πίστης, να χαρακτηρισθεί ότι η άδεια άνευ αποδοχών έχει επιφέρει διακοπή του χρόνου συνεχούς απασχολήσεως και ως εκ τούτου γίνεται δεκτό ότι οφείλεται και η κανονική ετήσια άδεια στον εργαζόμενο.
Εν κατακλείδι πάντως διευκρινίζεται ότι στην εργατική νομοθεσία και εν προκειμένω στη διάταξη του άρθρου 62 του Ν.4808/2021 , δεν ορίζεται ότι η ετήσια κανονική μετ΄ αποδοχών άδεια θα πρέπει να έχει προηγηθεί της άδειας άνευ αποδοχών ή να έχει εξαντληθεί ο χρόνος χορήγησης της πριν από την άδεια άνευ αποδοχών. Κατά συνέπεια η ετήσια κανονική άδεια μπορεί είτε να προηγείται είτε υπό προϋποθέσεις να ακολουθεί την άδεια άνευ αποδοχών.
