Σε παλιότερο σημείωμα μας είχαμε ασχοληθεί με την φορολογική αντιμετώπιση των χρηματικών ποσό που κατατίθενται σε τραπεζικό λογαριασμό.
του Απόστολου Αλωνιάτη*
Η δωρεά χρηματικών ποσών στις άλλες βαθμίδες συγγενείας, φορολογείται αυτοτελώς.
Στο σημερινό μας σημείωμα θα εξετάσουμε την φορολογική αντιμετώπιση των περιουσιακών στοιχείων και των λοιπών κοινών αποκτημάτων των συζύγων, όταν ένας γάμος ακυρωθεί.
Άρθρο 1400 του Αστικού κώδικα
Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 1400 του Αστικού Κώδικα: « Αν ο γάμος λυθεί ή ακυρωθεί και η περιουσία του ενός συζύγου έχει, αφότου τελέσθηκε ο γάμος αυξηθεί, ο άλλος σύζυγος, εφόσον συνέβαλε με οποιονδήποτε τρόπο στην αύξηση αυτή, δικαιούται να απαιτήσει την απόδοση του μέρους της αύξησης το οποίο προέρχεται από τη δική του συμβολή. Τεκμαίρεται ότι η συμβολή αυτή ανέρχεται στο ένα τρίτο της αύξησης, εκτός εάν αποδειχθεί μεγαλύτερη ή μικρότερη ή καμία συμβολή.
Η προηγούμενη παράγραφος εφαρμόζεται αναλογικά και στην περίπτωση διάστασης των συζύγων που διήρκεσε περισσότερο από τρία χρόνια.
Στην αύξηση της περιουσίας των συζύγων δεν υπολογίζεται ο, τι αυτοί απέκτησαν από δωρεά, κληρονομιά, ή κληροδοσία ή με διάθεση των αποκτημάτων από αυτές τις αιτίες».
Τι γίνεται σε περίπτωση θανάτου
Σύμφωνα με το άρθρο 1401 του Αστικού Κώδικα: «Η αξίωση του προηγούμενου άρθρου δεν γεννιέται, σε περίπτωση θανάτου, στο πρόσωπο των κληρονόμων του συζύγου που πέθανε. Επίσης δεν εκχωρείται ούτε κληρονομείται, εκτός αν έχει αναγνωρισθεί συμβατικά ή έχει επιδοθεί αγωγή. Η αξίωση παραγράφεται δύο χρόνια μετά τη λύση ή την ακύρωση του γάμου».
Τι θεωρείται συμμετοχή στα αποκτήματα
Ως αποκτήματα νοείται η αξίωση συμμετοχής του ενός συζύγου στα περιουσιακά στοιχεία που έχουν αποκτηθεί από τον άλλον κατά τη διάρκεια του γάμου.
Σύμφωνα τα άρθρα του Αστικού Κώδικα οι προϋποθέσεις για την γέννηση αξίωσης συμμετοχής στα κοινά αποκτήματα του γάμου είναι οι εξής:
· Λύση/ Ακύρωση του γάμου ή συμπλήρωση τριετούς διάστασης των συζύγων
· Αύξηση της περιουσίας του συζύγου κατά τη διάρκεια του γάμου και η συνεπεία αυτής υποχρέωση προς απόδοση
· Η συμβολή του συζύγου στην αύξηση της περιουσίας του άλλου με οποιονδήποτε τρόπο.
Τι δεν θεωρείται απόκτημα
Στην αύξηση της περιουσίας των συζύγων δεν υπολογίζεται ό,τι αυτοί απέκτησαν από δωρεά, κληρονομιά ή κληροδοσία ή με διάθεση των αποκτημάτων από αυτές τις αιτίες».
Φορολογική αντιμετώπιση
Η διοίκηση έχει πάρει θέση για την φορολογική αντιμετώπιση των αποκτημάτων που διανέμονται μεταξύ των συζύγων από το 1986, με την ΠΟΛ.282/1986 «Λύση γάμου – Τύχη περιουσιακών στοιχείων: Φορολογικά θέματα που γεννιώνται συνεπεία εφαρμογής του άρθρου 1400 του Αστικού Κώδικα».
Σύμφωνα με αυτό το έγγραφο :
ΛΥΣΗ ΓΑΜΟΥ – ΤΥΧΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ
Φορολογικά θέματα που γεννιώνται συνεπεία εφαρμογής του άρθρου 1400 του Αστικού Κώδικα.
(Υπ. Οίκ. Κ. 6728/1986, πολ. 282)
Με αφορμή ερωτήματα που μας έχουν υποβληθεί, σχετικά με το θέμα που περιληπτικά αναφέρεται πιο πάνω και για την άρση κάθε αμφιβολίας γι’ αυτό και ενιαία αντιμετώπισή του, σας γνωρίζουμε τα ακόλουθα:
1. Με τις διατάξεις του άρθρου 1400 ΑΚ, όπως τούτο θεσπίστηκε με το άρθρο 15 του πρώτου άρθρου του ν. 1329/1983 (ΦΕΚ 25 Α’) και ισχύει, ορίζεται ότι «Αν ο γάμος λυθεί ή ακυρωθεί και η περιουσία ενός συζύγου έχει, αφότου τελέσθηκε ο γάμος, αυξηθεί, ο άλλος σύζυγος, εφόσον συνέβαλε με οποιονδήποτε τόπο στην αύξηση αυτή, δικαιούται να απαιτήσει την απόδοση του μέρους της αύξησης το οποίο προέρχεται από τη δική του συμβολή. Τεκμαίρεται ότι η συμβολή αυτή ανέρχεται στο ένα τρίτο της αύξησης, εκτός αν αποδειχθεί μεγαλύτερη ή μικρότερη ή καμία συμβολή. Η προηγούμενη παράγραφος εφαρμόζεται αναλογικά και στην περίπτωση διάστασης των συζύγων που διήρκεσε περισσότερο από τρία χρόνια. Στην αύξηση της περιουσίας των συζύγων δεν υπολογίζεται ό,τι αυτοί απέκτησαν από δωρεά, κληρονομιά ή κληροδοσία ή με διάθεση των αποκτημάτων από αυτές τις αιτίες».
Περαιτέρω, κατά το άρθρο 1401 ΑΚ, «Η αξίωση του προηγούμενου άρθρου δε γεννιέται, σε περίπτωση θανάτου, στο πρόσωπο των κληρονόμων του συζύγου που πέθανε. Επίσης, δεν εκχωρείται ούτε κληρονομείται, εκτός αν έχει αναγνωρισθεί συμβατικά ή έχει επιδοθεί αγωγή. Η αξίωση παραγράφεται δύο χρόνια μετά τη λύση ή την ακύρωση του γάμου».
2. Εξάλλου, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 1 του ν. 1587/1950 (ΦΕΚ-294 Α’), Εφ’ εκάστης εξ επαχθούς αιτίας μεταβιβάσεως ακινήτου ή πραγματικού επί ακινήτου δικαιώματος… επιβάλλεται φόρος επί της αξίας αυτών», ενώ με τη διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 2 του ίδιου νόμου προβλέπονται ειδικές περιπτώσεις επιβολής φόρου μεταβίβασης, μεταξύ των οποίων και οι περιπτώσεις μεταγραφής ή σημείωσης στο βιβλίο μεταγραφών απόφασης δικαστικής, με την οποία, εκτός των άλλων:
α) Αναγνωρίζεται τελεσιδίκως δικαίωμα κυριότητας σε ακίνητο κ.λπ., στο όνομα κάποιου προσώπου, λόγω υπέρβασης εντολής από αυτόν που φέρεται ως εντολοδόχος του,
β) ακυρώνεται λόγω εικονικότητας μεταβιβαστικό της κυριότητας ακινήτου συμβόλαιο κ.λπ. ή πραγματικού σ’ αυτό δικαιώματος,
γ) αναγνωρίζεται κυριότητα ή άλλο εμπράγματο δικαίωμα σε ακίνητο, λόγω συμπλήρωσης των όρων της τακτικής ή έκτακτης χρησικτησίας ή συνεπεία οποιασδήποτε άλλης αιτίας κ.λπ.
*O Απόστολος Αλωνιάτης είναι Οικονομολόγος – φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.
