1. Γενικά
του Απόστολου Λιόλιου (Επίτιμος Οικονομικός Επιθεωρητής)
Στις αρχές Ιανουαρίου 2023 έγινε γνωστό ότι αποκαλύφθηκε απάτη εκατομμυρίων ευρώ με εικονικά τιμολόγια και εικονικές συναλλαγές Φ.Π.Α.. Την απάτη εντόπισε η Αρχή για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που δημοσιεύτηκαν στον τύπο, περισσότερες από δέκα εταιρείες (εικονικές) εμφανίζονταν να πωλούν η μία στην άλλη τεχνολογικό εξοπλισμό εταιρείας. Τα προϊόντα φέρεται να εισάγονται χωρίς Φ.Π.Α. από προμηθευτή, σε άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι εταιρείες αυτές, που στην πραγματικότητα ήταν εικονικές, δεν κατέβαλαν τον Φ.Π.Α., ενώ τον χρέωναν στην επόμενη εταιρεία – αγοραστή. Το ίδιο έκανε και η τελευταία (φερόμενη ως αγοράστρια) στην επόμενη.
Το επόμενο στάδιο ήταν να ζητήσουν επιστροφή Φ.Π.Α. από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου γίνονταν οι εικονικές πωλήσεις, με προφανή σκοπό να εισπράξουν Φ.Π.Α. για αγορές – πωλήσεις, που στην πραγματικότητα δεν έγιναν ποτέ, αφού οι εταιρείες ήταν εταιρείες φαντάσματα.
Στο δίκτυο των εταιρειών αυτών φαίνεται να συμμετείχαν 14 εταιρείες, με τουλάχιστον 25 εμπλεκόμενα πρόσωπα. Η αξία των τιμολογίων με τις εικονικές συναλλαγές υπολογίζεται στο ποσό των 31.500.000 ευρώ.
Το Υπουργείο Οικονομικών έχει εκδώσει κατά καιρούς σχετικές οδηγίες προς τους υπαλλήλους των ελεγκτικών υπηρεσιών, το γενικό περίγραμμα των οποίων αναφέρεται στη συνέχεια. Το θέμα όμως περιλαμβάνει τόσες σύγχρονες μορφές απάτης, που μόνο η Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες μπορεί να καταπολεμήσει αποτελεσματικά, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση που αποκαλύφθηκε πρόσφατα.
2. Τρόπος λειτουργίας της απάτης τύπου Καρουζέλ
Στην πιο απλή μορφή της η κυκλική απάτη ή απάτη τύπου Καρουζέλ, όπως επικράτησε να λέγεται λειτουργεί ως εξής:
Ο έμπορος Πονηρίδης εγγεγραμμένος στα μητρώα Φ.Π.Α. κράτους – μέλους της Ευρωπαικής Ένωσης, ας πούμε της Ελλάδος, πωλεί φορολογητέα αγαθά στον έμπορο Curiosa Felicitas εγγεγραμμένο στα μητρώα άλλου κράτους – μέλους, ας πούμε στην Ιταλία. Ο Curiosa Felicitas θα έπρεπε να δηλώσει την αγορά αυτή ως ενδοκοινοτική απόκτηση και να καταβάλει τον Φ.Π.Α. στο δικό του κράτος, δηλαδή στην Ιταλία.
Στη συνέχεια, με βάση του ότι σκοπεύει να χρησιμοποιήσει τα αγαθά αυτά για να προβεί σε επακόλουθη φορολογητέα παράδοση, να πιστώσει το ίδιο ποσό ως φόρο επί των εισροών. Συνήθως, αν συμμετέχει στο σύστημα κυκλικής απάτης (απάτη τύπου Καρουζέλ), δεν κάνει τίποτα από αυτά.
O Curiosa Felicitas, πριν γίνει αντιληπτό ότι είναι ή πρόκειται να γίνει «εξαφανισμένος έμπορος», πωλεί τα αγαθά σε άλλον έμπορο, ας πούμε στον Ιταλό Delicato Parlare, εγγεγραμμένο στα μητρώα του δικού του κράτους – μέλους (Ιταλία), χρεώνοντας και λαμβάνοντας Φ.Π.Α. εξ επαχθούς αιτίας. Εντούτοις, δεν αποδίδει στις φορολογικές αρχές της χώρας του τον Φ.Π.Α. αυτόν και εξαφανίζεται. Είναι αυτός που αναφέρεται ως «εξαφανισμένος έμπορος».
Ο τελευταίος (ο Delicato Parlare), που μπορεί να λειτουργεί στην προκειμένη περίπτωση ως μεσάζων στη συνέχεια τα αγαθά σε έμπορο καταχωρημένο στα μητρώα Φ.Π.Α. άλλου κράτους – μέλους. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα της απλούστερης μορφής της απάτης αυτής είναι ότι ο αγοραστής αυτός είναι ο (δήθεν) έμπορος Πονηρίδης. Από την κυκλικότητα αυτή προέκυψε η ονομασία «κυκλική απάτη» ή απάτη τύπου «Καρουζέλ».
Στη συνέχεια, ο Delicato Parlare πιστώνει το φόρο επί των εισροών, αλλά επειδή στην πώλησή του προς τον Πονηρίδη εφαρμόζεται μηδενικός συντελεστής στην Ιταλία (ενδοκοινοτική παράδοση), δεν απαιτείται να αποδώσει Φ.Π.Α. επί των εκροών (πωλήσεων) και μπορεί να ζητήσει επιστροφή του Φ.Π.Α.. Το αποτέλεσμα είναι ότι αν η απάτη επιτύχει το σκοπό της, ο Ιταλός Curiosa Felicitas έλαβε, αλλά δεν απέδωσε τον Φ.Π.Α., τον οποίο οι φορολογικές αρχές πρέπει να καταβάλουν στον επίσης Ιταλό Delicato Parlare, ως επιστροφή.
Ο τελευταίος όμως (ο Delicato Parlare) μπορεί να συμμετέχει στο κύκλωμα ή να αγνοεί παντελώς το τι συνέβη και το πως χρησιμοποιήθηκε το όνομα του στις εν λόγω συναλλαγές. Ο στόχος του Curiosa Felicitas δεν είναι να αγοράσει και να πωλήσει κατά τη συνήθη πορεία των συναλλαγών, αλλά να βρεθεί σε τέτοια θέση ώστε να εισπράξει τον Φ.Π.Α. επί των εκροών του (πωλήσεων), τον οποίο δεν θα αποδώσει ποτέ.
Στην περίπτωση που ο Πονηρίδης και ο Guricsa Felicitas ενεργούν από κοινού, η αγορά εκ νέου από τον Πονηρίδη είναι επιθυμητή, εν μέρει για λόγους ελέγχου και εν μέρει διότι είναι απλούστερο και φθηνότερο να χρησιμοποιείται μια περιορισμένη ποσότητα αγαθών αρκετές φορές, από το να αγοράζεται νέο εμπόρευμα στην ελεύθερη αγορά για κάθε νέο κύκλο. Ο Curiosa Felicitas, προκειμένου να εξασφαλίσει την πώληση, γνωρίζοντας ότι θα αποκομίσει όφελος από την αποφυγή απόδοσης του Φ.Π.Α. επί των εκροών, έχει τη δυνατότητα να πωλήσει τα αγαθά στον συμπατριώτη του Delicato Parlare σε τιμή κατώτερη από αυτήν που πλήρωσε στον Πονηρίδη και θα το κάνει αυτό, αν είναι αναγκαίο.
Στην πιο σύνθετη μορφή της στην περίπτωση αυτή μπορεί να δραστηριοποιούνται πολλές επιχειρήσεις και να εμφανίζονται στο κύκλωμα περισσότεροι από δύο εξαφανισμένοι έμποροι και σε πολλές περιπτώσεις να ζητείται επιστροφή από πολλές εμπλεκόμενες επιχειρήσεις με αποτέλεσμα να υπάρχει πολλαπλάσια απώλεια από την επιστροφή Φ.Π.Α..
3. Λοιπές περιπτώσεις κυκλωμάτων
Εκτός από τις πιο πάνω περιπτώσεις υπάρχουν και επιχειρήσεις που εμπλέκονται σε κυκλώματα (αντί των εξαφανισμένων εμπόρων ή των κλεμμένων Α.Φ.Μ.), οι οποίες δεν καταβάλλουν στο Δημόσιο τον οφειλόμενο Φ.Π.Α.. Αγοράζουν αγαθά από χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης με μηδενικό συντελεστή Φ.Π.Α. ως ενδοκοινοτική απόκτηση. Παραλείπουν όμως να δηλώσουν ενδοκοινοτική απόκτηση και δεν συμψηφίζουν καθόλου Φ.Π.Α..
Στη συνέχεια πωλούν τα αγαθά με ένα μικρό περιθώριο κέρδους σε άλλους ενδιάμεσους που εμπλέκονται στο κύκλωμα. Η τελική πώληση των αγαθών πραγματοποιείται από άλλη εμπλεκόμενη στο κύκλωμα επιχείρηση, η οποία πωλεί τα ίδια αγαθά σε άλλο κράτος – μέλος με μηδενικό συντελεστή Φ.Π.Α. (ενδοκοινοτική παράδοση) ή τα εξάγει σε Τρίτη χώρα και ζητεί επιστροφή Φ.Π.Α. εισροών.
Τα αγαθά αυτά επανέρχονται στην αγορά του πρώτου κράτους – μέλους και η κυκλική απάτη αρχίζει εκ νέου. Οι επιχειρήσεις αυτές (επισφαλείς οφειλέτες), δημιουργούν ένα τεράστιο χρέος, οφειλόμενου Φ.Π.Α., επειδή δεν έχουν φόρο εισροών για να εκπέσουν τον Φ.Π.Α. εκροών. Δεν έχουν τους αναγκαίους πόρους για να πληρώσουν το χρέος τους και απλά συνεχίζουν τις παράνομες δραστηριότητές τους μέχρις ότου να γίνουν αντιληπτοί από τις αρμόδιες αρχές.
Χωρίς να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι υπάρχει μεγάλη ποικιλομορφία των εικονικών ενδοκοινοτικών συναλλαγών (αποκτήσεις – παραδόσεις) από ένα κράτος – μέλος σε άλλο κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς να χρεωθεί ο Φ.Π.Α. ή στις εικονικές εξαγωγές εμπορευμάτων σε Τρίτη χώρα, υπάρχουν επιχειρήσεις που εμφανίζουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά για τις παράνομες δραστηριότητες τους και ειδικότερα:
- Η τεχνική των επιχειρήσεων που εμπλέκονται στις σχετικές συναλλαγές συνίσταται στο να προστεθεί μια σειρά εικονικών συναλλαγών που θα χρησιμοποιηθούν για να καλύψουν τις αγορές στο εξωτερικό και τις πωλήσεις εντός της χώρας που δραστηριοποιούνται, δηλαδή συνίστανται σε εθνικές αγορές ή ενδοκοινοτικές παραδόσεις ή εξαγωγές.
- Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να εμπλέκονται επιχειρήσεις εικονικές, χωρίς δηλαδή πραγματική ύπαρξη και οντότητα. Δεν ασκούν πραγματική δραστηριότητα, ούτε διαθέτουν έδρα της επιχείρησης ή μόνιμη εγκατάσταση (κέλυφος επιχείρησης). Πίσω από αυτές υπάρχει συνήθως ένας αχυράνθρωπος, που είναι υπέργηρος ή πάσχει από άνοια ή είναι εξαρτημένος από ουσίες.
Αυτός που κινεί τα νήματα του παράνομου κυκλώματος, στην περίπτωση αυτή, ενεργεί μόνο με αυτούς από τους οποίους εισπράττει, επομένως ο φορέας της επιχείρησης (αχυράνθρωπος) δεν ενημερώνεται για την πραγματική ταυτότητα αυτών που τη χρησιμοποιούν, για να μπορεί (αν μπορεί) να αντιδράσει.
Αυτοί που κάνουν τις παράνομες δοσοληψίες είναι αυτοί που συνεργάζονται με τους αλλοδαπούς προς μισθωτές και με τους μεσάζοντες.
Οι μεσάζοντες στις περιπτώσεις αυτές έχουν εμφανή ρόλο, με σκοπό να παραπλανούν τον ενδεχόμενο έλεγχο και να εκδίδουν νομιμοφανή τιμολόγια που θα καταλήξουν σε εμπόρους νόμιμα εγκατεστημένους. Είναι, ας πούμε, οι πελάτες του «εξαφανισμένου εμπόρου». Η αποκάλυψη της συμμετοχής τους στην παρανομία είναι συχνά δύσκολο να ανιχνευθεί και να αποκαλυφθεί η δράση όλου του κυκλώματος. Η τεχνική των επιχειρήσεων που εμπλέκονται στις σχετικές συναλλαγές συνίσταται στο να προστεθεί μια σειρά εικονικών συναλλαγών που θα χρησιμοποιηθούν για να καλύψουν τις αγορές στο εξωτερικό και τις πωλήσεις εντός της χώρας του δραστηριοποιούνται, δηλαδή συνίστανται σε εθνικές αγορές ή ενδοκοινοτικές παραδόσεις ή εξαγωγές
- Υπάρχει και η μέθοδος με διεθνείς μεσάζοντες. Η μέθοδος αυτή συνίσταται στη συστηματική παράδοση αγαθών, με τη συνεργασία των πελατών και των προμηθευτών, προς ανύπαρκτα πρόσωπα στο εξωτερικό. Σε αρκετές περιπτώσεις τα αγαθά έχουν προέλευση της χώρας παράδοσης. Συχνά οι μεταφορείς πραγματοποιούνται από το ένα κράτος – μέλος στο άλλο. Ακολουθείται δηλαδή μια δαιδαλώδης διαδρομή, που καθιστά δύσκολη την αποκάλυψη της παράνομης δραστηριότητας.
- Άλλη μορφή καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων είναι οι ψευδείς εξαγωγές προς τρίτες χώρες (εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης). Για τις συναλλαγές αυτές εκδίδοντας παραποιημένα έγγραφα (διασαφήσεις εξαγωγής).
Οι εικονικές εξαγωγές είναι, ας πούμε, η αντιγραφή που έχει ως πρότυπο τη μέθοδο με τις ενδοκοινοτικές παραδόσεις. Η δράση των ατόμων αυτών έχει ως σκοπό την απαλλαγή από τον Φ.Π.Α. των εμπορευμάτων που εξάγονται, με απότερη επιδίωξη να διοχετευθούν αυτά στη συνέχεια στην εσωτερική αγορά ή στη μαύρη αγορά με τη βοήθεια πλαστών τιμολογίων. Στην τελευταία αυτή περίπτωση τα εμπόδια που συνιστούν οι τελωνειακοί έλεγχοι παρακάμπτονται συνήθως με εικονικά παραστατικά εξαγωγής και μη νόμιμα μεταφορικά έγγραφα.
4. Τελικό συμπέρασμα
Αν εξαιρέσουμε τα εγκλήματα πάθους, που είναι συχνό φαινόμενο τον τελευταίο καιρό, η άλλη κατηγορία εγκλημάτων που εμφανίζεται με αξιομνημόνευτη συχνότητα είναι τα εγκλήματα για το κέρδος.
Τα εγκλήματα αυτά εμφανίζονται με διάφορους τύπους, όπως: κλέφτης καταστήματος που προφασίζεται τον αγοραστή, εμπόριο ναρκωτικών, διαρρήξεις σπιτιών ή καταστημάτων, ένοπλες ληστείες, καταχρήσεις, πώληση ψευδοκαλλιτεχνημάτων ή ψευδοαρχαιοτήτων, διεφθαρμένοι πολιτικοί, παραβάτες των φορολογικών νόμων, απατεώνες αποθετών ή κεφαλαίων κ.λπ.. Το κοινό νήμα που συνδέει όλους αυτούς, ο κινητήριος παράγοντα των εγκλημάτων μη πάθους, είναι το χρήμα (οικονομική ωφέλεια).
Η απληστία για πλούτο είναι το βασικό κίνητρο όσων ανέχονται σε παρόμοιες παραβάσεις. Αν μάλιστα αληθεύει ότι η Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικής Δραστηριότητες εντόπισε ότι μεταξύ των 25 προσώπων φέρεται να συμμετέχει ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα στο χώρο του τεχνολογικού εξοπλισμού, που υπό κανονικές συνθήκες δεν μπορούσε να κινήσει υποψίες, τότε βρισκόμαστε μπροστά σε αυτό που ονομάζεται «white collar» έγκλημα.
Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το άρθρο «Απάτη τύπου καρουζέλ ή κυκλική απάτη. Εκατομμύρια ευρώ με εικονικά τιμολόγια» του κ. Αποστόλου Λιόλιου που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Μαρτίου 2023 του περιοδικού Epsilon7. Στο πλήρες άρθρο γίνεται μεταξύ άλλων αναφορά στα εικονικά τιμολόγια, στις λοιπές περιπτώσεις κυκλωμάτων και τον τρόπο λειτουργίας της απάτης τύπου καρουζέλ.
πηγή: e-forologia.gr
