Σε όλους ανεξαιρέτως τους κλάδους εργασίας και σε όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, η πλήρης απασχόληση καθορίζεται σε σαράντα (40) ώρες εβδομαδιαίως, οι οποίες δύνανται να κατανέμονται σε πενθήμερη ή εξαήμερη εβδομαδιαία εργασία.
Του κ. Χάρη Κορέση, Α. Δικηγόρος, συνεργάτης της Δικηγορικής Εταιρείας Γιάννης Καρούζος & Συνεργάτες
Η πέραν των 40 ωρών απασχόληση την εβδομάδα συνιστά είτε υπερεργασία (184 § 1 ΠΔ 80/2022) είτε υπερωρία (184 § 2 ΠΔ 80/2022). Το άρθρο 180 ΠΔ 80/2022 ορίζει όμως ότι οι ώρες εργασίας δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν τις οκτώ ώρες κάθε ημέρα και τις σαράντα οκτώ κάθε εβδομάδα.
Ρητά προβλέπεται δε για την περίπτωση της υπερεργασίας ότι ο εργοδότης έχει υποχρέωση να αμείβει τον εργαζόμενο με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά είκοσι τοις εκατό (20%), ενώ οι εργαζόμενοι που απασχολούνται υπερωριακά δικαιούνται για κάθε ώρα νόμιμης υπερωρίας, αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά σαράντα τοις εκατό (40%). Το ζήτημα που προκύπτει είναι αν είναι έγκυρη η συμφωνία μεταξύ εργαζόμενου και εργοδότη για συμψηφισμό της αμοιβής για υπερωριακή απασχόληση προς τις ανώτερες των νομίμων αποδοχές που καταβάλλονται στον εργαζόμενο.
Όσον αφορά στην αμοιβή της υπερεργασίας επιτρέπεται να συμψηφίζεται με την πρόσθετη αμοιβή μόνο κατόπιν ειδικής συμφωνίας. Ως υπερεργασία νοείται η απασχόληση 5 ωρών επί πλέον την εβδομάδα μετά τις 40 ώρες για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν 5ήμερο σύστημα απασχόλησης (41η – 45η) και 8 ωρών επιπλέον την εβδομάδα, για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν σύστημα 6ήμερης απασχόλησης (41η – 48η). Η ειδική συμφωνία μπορεί να γίνει είτε κατά την σύναψη της ατομικής σύμβασης είτε μεταγενέστερα και αφορά δικαίωμα του εργοδότη να ζητήσει από το μισθωτό την απασχόλησή του καθ’ υπερεργασ?αν χωρίς ιδιαίτερη αμοιβή. Είναι δε επιτρεπτός ακόμη και ο συμψηφισμός ωρών υπερεργασίας της εβδομάδος, δηλαδή ο συμψηφισμός περισσοτέρων ωρών εργασίας κάποιων ημερών με τις λιγότερες ώρες άλλων ημερών της ίδιας εβδομάδος, εφ’ όσον το σύνολο δεν υπερβαίνει τις 48 ώρες.
Από την άλλη, οι αξιώσεις του εργαζομένου από υπερωριακή απασχόληση δεν συμψηφίζονται με τις ανώτερες των νομίμων καταβαλλόμενες αποδοχές, ούτε κατόπιν συμφωνίας. Συγκεκριμένα, κατά την διάταξη του άρθρου 8 § 4 του ν.δ. 4020/1959 είναι άκυρη κάθε συμφωνία μεταξύ εργοδότη και μισθωτού, κατά την οποία οι αμοιβές και αποζημιώσεις για υπερωρίες θα καλύπτονται από τις καταβαλλόμενες υπέρτερες των νομίμων αποδοχές. Σαφώς από την παραπάνω διάταξη προκύπτει ότι είναι άκυρη η συμφωνία περί καταλογισμού κάθε παροχής που θεωρείται μισθός στις οφειλές του εργοδότη από νόμιμες ή παράνομες υπερωρίες, ενώ είναι έγκυρη η συμφωνία ότι θα προκαταβάλλεται στο μισθωτό ορισμένο ποσό, επί πλέον του μισθού του, προς εξόφληση των αξιώσεών του για συγκεκριμένη, νόμιμη ή παράνομη, υπερωριακή εργασία που θα παράσχει στο μέλλον (ΑΠ 1112/2011, ΑΠ 645/2010). Δεν επιτρέπεται, όμως, σε καμία περίπτωση, ο συμψηφισμός παρανόμων υπερωριών ορισμένης ημέρας με πραγματοποιηθείσες λιγότερες ώρες εργασίας ή με μη πραγματοποιηθείσα εργασία άλλης εργάσιμης ημέρας της ιδίας εβδομάδος, ανεξαρτήτως υπερβάσεως ή μη του ανωτάτου ορίου εβδομαδιαίας εργασίας.
Για την παρεχόμενη υπερωριακή εργασία κατά τις Κυριακές και εξαιρέσιμες εορτές, σύμφωνα με το Ν.Δ. 147/73, καταβάλλεται προσαύξηση 75% υπολογιζόμενη επί αποδοχών προσαυξημένων με την προβλεπόμενη για εργασία πού παρέχεται κατά τις Κυριακές και τις εξαιρέσιμες ήμερες. Η απασχόληση κατά την Κυριακή, μέσα στα πλαίσια του κανονικού καθημερινού ωραρίου εργασίας (δηλαδή του 8ώρου) δεν συνιστά υπερωρία, διότι η εργασία κατά την Κυριακή δεν συνυπολογίζεται στην εβδομαδιαία εργασία και στις εργάσιμες ημέρες της εβδομάδος δεν περιλαμβάνεται και η ημέρα της εβδομαδιαίας ανάπαυσης. Μόνο όταν η εργασία κατά τις Κυριακές και ημέρες εβδομαδιαίας ανάπαυσης παρέχεται πέραν του τυχόν προβλεπόμενου ανώτατου ωραρίου της ημερήσιας εργασίας θεωρείται υπερωρία. Σε περίπτωση παροχής υπερωρίας κατά τις Κυριακές, τις εξαιρέσιμες εορτές και νύκτες, καταβάλλονται όλες οι κατά νόμο οφειλόμενες προσαυξήσεις, ο υπολογισμός, όμως, της καθεμιάς από αυτές γίνεται ξεχωριστά. Σύμφωνα με την πάγια νομολογία του Αρείου Πάγου καθόλα έγκυρη και νόμιμη είναι και η συμφωνία για συμψηφισμό των αξιώσεων από εργασία σε ημέρα ρεπό, Κυριακή, αργίες ή νύχτα με ανώτερες των νομίμων καταβαλλόμενες αποδοχές.
Θα πρέπει πάντως να έχουμε υπόψη ότι οι διατάξεις περί αμοιβής της υπερωριακής εργασίας έχουν εφαρμογή μόνο στους μισθωτούς, οι οποίοι απασχολούνται με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου σε οποιονδήποτε εργοδότη. Αντιθέτως, οι διατάξεις περί υπερωριών δεν εφαρμόζονται επί προσώπων που κατέχουν θέση διεύθυνσης ή εποπτείας ή εμπιστοσύνης, καθόσον επί των προσώπων αυτών δεν ισχύουν οι διατάξεις περί χρονικών ορίων εργασίας. Στην τελευταία περίπτωση δηλαδή δεν μπορεί να γίνει καν λόγος για συμψηφισμό υπερωριακής απασχόλησης με ανώτερες των νομίμων καταβαλλόμενες αποδοχές, καθώς η έννοια της υπερωρίας προϋποθέτει ότι εφαρμόζονται οι διατάξεις περί χρονικών ορίων εργασίας (175 ΠΔ 80/2022).
πηγή: e-forologia
