Ένας πολύ βασικός δείκτης του πόσο υγιής είναι μια επιχείρηση είναι ο Εμπορικός της Κύκλος, ο υπολογισμός του οποίου γίνεται αρκετά εύκολα αντλώντας κάποια συγκεκριμένα στοιχεία από τις οικονομικές καταστάσεις της επιχείρησης. Ο αριθμοδείκτης αυτός μας δείχνει με απλό τρόπο τα χρονικά διαστήματα που χρειάζεται μια επιχείρηση για να πουλήσει τα αγαθά που έχει στις αποθήκες της, να εισπράξει τις απαιτήσεις για τις πωλήσεις αυτές και τέλος να πληρώσει του προμηθευτές της για τα αγαθά που αγόρασε από αυτούς.
Του Χουλιάρα Δημήτρη
Λογιστή – Οικονομολόγου, MSc
Ο υπολογισμός του είναι ιδιαίτερα χρήσιμος καθώς μας παρέχει πληροφόρηση σε
ερωτήματα όπως:
- Μπορεί η εταιρεία να ανταποκριθεί στις άμεσες υποχρεώσεις της;
- Διαχειρίζεται αποτελεσματικά τα περιουσιακά της στοιχεία;
- Τα κέρδη που εμφανίζονται είναι ποιοτικά ή μήπως επιτεύχθηκαν με όχι τόσο υγιείς τρόπους όπως η παροχή υπερβολικών πιστώσεων στους πελάτες;
- Μου έχουν κάνει πρόταση να αγοράσω μερίδιο σε κάποια εταιρεία, μπορεί η εταιρεία αυτή να καλύψει τις υποχρεώσεις της ή θα χρειαστεί επιπλέον χρηματοδότηση;
- Βρήκα κάποια εμπορεύματα σε προσφορά, αν τα αγοράσω δεν πρόκειται να πωληθούν άμεσα αλλά εξαιτίας της πολύ καλής τιμής του σκέφτομαι να τα αποθηκεύσω με την προοπτική κάποια στιγμή να πωληθούν, να προχωρήσω στην αγορά τους;
- Γιατί ενώ η επιχείρηση μου πραγματοποιεί πωλήσεις δεν μπορώ να καλύψω τις υποχρεώσεις μου;
Για να φτάσει κάποιος στον υπολογισμό του εμπορικού κύκλου αρχικά θα χρειαστεί η συγκέντρωση πέντε διαφορετικών μεγεθών από τις οικονομικές καταστάσεις της επιχείρησης. Αφού υπάρχουν τα απαιτούμενα αυτά νούμερα, στην συνέχεια θα υπολογιστούν μια σειρά από αριθμοδείκτες τους οποίους ακολούθως συνδυάζοντας τους έχουμε αυτό που ψάχνουμε ώστε να αποκτήσουμε εικόνα της επιχείρησης.
Ας τα δούμε όμως αναλυτικά:
- Οικονομικά στοιχεία:
Πωλήσεις:
Αναφερόμαστε στο σύνολο των πωλήσεων μιας οικονομικής χρήσης (πχ. 01/01/20Χ2 – 31/12/20Χ2), είναι ο λεγόμενος τζίρος ή αλλιώς κύκλος εργασιών. Τον αριθμό των πωλήσεων τον παίρνουμε από την Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης και αναγράφεται επίσης και στην φορολογική δήλωση της επιχείρησης σε διάφορα σημεία των εντύπων που υποβάλλονται.
Αποθέματα:
Αν η οικονομική χρήση έκλεισε 31/12/20Χ2, 01/01/20Χ3 η επιχείρηση θα πραγματοποιήσει την απογραφή της, με τον όρο αποθέματα εννοούμε το αποτέλεσμα της απογραφής εκφρασμένο σε αξίες. Είναι δηλαδή η αξία των αγαθών που είχε μια επιχείρηση στις αποθήκες της 31/12/20Χ1 το βράδυ μόλις έκλεισε πριν πραγματοποιήσει κάποια πώληση την νέα χρονιά. Την αξία των αποθεμάτων πέρα από την απογραφή κάποιος που δεν ανήκει στην εκάστοτε επιχείρηση αν θέλει να την εξετάσει θα την πάρει από τον ισολογισμό της.
Απαιτήσεις από πελάτες:
Αν η πώληση δεν έχει γίνει με μετρητά (οπότε εξοφλήθηκε η συναλλαγή με αντικαταβολή) η συναλλαγή αυτή έγινε επί πιστώσει, δηλαδή η επιχείρηση παρείχε πίστωση στον πελάτη και θα την εξοφλήσει κάποια στιγμή στο μέλλον. Στο τέλος της οικονομικής χρήσης υπάρχει ένα υπόλοιπο το οποίο αφορά πωλήσεις για τις οποίες η επιχείρηση δεν έχει πληρωθεί ακόμα. Το υπόλοιπο αυτό εμφανίζεται στον Ισολογισμό για προηγούμενες χρονιές ενώ ο επιχειρηματίας μπορεί να έχει πρόσβαση στο τρέχων υπόλοιπο αν διατηρεί διπλογραφικά βιβλία μέσω καρτελών (αναλυτικά καθολικά) ή ισοζυγίων. Σε περίπτωση που δεν έχει διπλογραφικά βιβλία αλλά απλογραφικά η παρακολούθηση των υπολοίπων μπορεί να γίνεται σε κάποιο πρόγραμμα εμπορικής διαχείρισης ή εξωλογιστικά σε κάποιο excel.
Υποχρεώσεις σε προμηθευτές:
Όπως υπάρχει ένα υπόλοιπο απαιτήσεων από πελάτες που περιμένουμε να εισπράξουμε έτσι αντίστοιχα υπάρχει και ένα υπόλοιπο που η επιχείρηση πρέπει να πληρώσει σε όσους την προμήθευσαν τα αγαθά που πουλήθηκαν ή πρόκειται να πωληθούν στην επόμενη χρήση. Το υπόλοιπο αυτό εμφανίζεται επίσης στον Ισολογισμό ή παρακολουθείτε με τους ίδιους τρόπους που παρακολουθούνται και τα υπόλοιπα στους πελάτες.
Κόστος πωληθέντων:
Ο όρος αυτός αναφέρεται στο πόσο κόστισαν στην επιχείρηση τα αγαθά που πωλήθηκαν κατά την διάρκεια της οικονομικής χρήσης. Το στοιχείο αυτό το παίρνουμε από την Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης ή από το έντυπο Ε3 της ετήσιας φορολογικής δήλωσης. Ανάλογα την μηχανογράφηση και υποδομή που διαθέτει κάποια επιχείρηση μπορεί να υπολογίζεται και κατά την διάρκεια του έτους με τον τύπο υπολογισμού του να είναι:
Αρχικό απόθεμα αγαθών (Απογραφή έναρξης) + Αγορές αγαθών μέσα στην χρήση – Τελικό απόθεμα αγαθών (Απογραφή λήξης) = Κόστος πωληθέντων
Έχοντας συγκεντρώσει τα στοιχεία που αναφέρθηκαν παραπάνω, μπορούμε να προχωρήσουμε στον υπολογισμό τριών αριθμοδεικτών:
Για την καλύτερη κατανόηση όσων περιγράφονται στο άρθρο ας υποθέσουμε ότι τα οικονομικά στοιχεία που αναφέρθηκαν παραπάνω έχουν τα εξής υπόλοιπα:
Πωλήσεις:………………………………….……………….100.000,00 €
Αποθέματα:…………………………………………….…..15.000,00 €
Απαιτήσεις από πελάτες:………………..……………35.000,00 €
Υποχρεώσεις προς προμηθευτές:………………..20.000,00 €
Κόστος Πωληθέντων:………………………………….55.000,00 €
- Αριθμοδείκτες:
Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Απαιτήσεων
Η κυκλοφοριακή ταχύτητα απαιτήσεων μας δίνει εικόνα του πόσο γρήγορα μια επιχείρηση εισπράττει τις απαιτήσεις της από τους πελάτες που έχει για τα αγαθά που τους πούλησε ή τις υπηρεσίες που τους παρείχε.
Υπολογίζεται από τον εξής τύπο:
Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Απαιτήσεων = Πωλήσεις / Απαιτήσεις από πελάτες
Στο παράδειγμα μας η Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Απαιτήσεων θα είναι:
100.000,00 / 35.000,00 = 2,86
Το 2,86 σημαίνει ότι η επιχείρηση κατά μέσο όρο εισπράττει τις απαιτήσεις που δημιουργούνται από τις πωλήσεις που πραγματοποιεί 2,86 φορές.
Θέλουμε ο αριθμοδείκτης αυτός να έχει όσο το δυνατόν υψηλότερη τιμή καθώς δείχνει ότι η επιχείρηση εισπράττει γρήγορα τις απαιτήσεις της από τους πελάτες της, μια επιχείρηση η οποία πουλά επειδή παρέχει μεγάλες ευκολίες πληρωμής είναι λιγότερο υγιής από μια επιχείρηση με τον ίδιο αριθμό πωλήσεων η οποία όμως πουλά και εισπράττει κατευθείαν το αντίτιμο των πωλήσεων της ή σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Αποθεμάτων
Ο αριθμοδείκτης αυτός μας δείχνει πόσες φορές τον χρόνο η επιχείρηση πουλά τα εμπορεύματα που έχει στις αποθήκες της.
Υπολογίζεται από τον τύπο:
Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Αποθεμάτων = Κόστος πωληθέντων / Αποθέματα
Στο παράδειγμα μας η Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Αποθεμάτων θα είναι:
55.000,00 / 15.000,00 = 3,67
Δηλαδή με απλά λόγια η επιχείρηση πουλά τα αποθέματα της μέσα στην χρονιά 3,67 φορές.
Επίσης θέλουμε ο αριθμοδείκτης αυτός να είναι όσο πιο μεγάλος γίνεται, καθώς σημαίνει ότι υπάρχει κινητικότητα στις αποθήκες. Μια επιχείρηση που διατηρεί μεγάλο αριθμό αποθεμάτων, κινδυνεύει με απαξίωση λόγω αλλαγής τάσεων της αγοράς, απαξίωση λόγω τεχνολογικών εξελίξεων ή φθορά μέρους των αποθεμάτων. Επίσης η διατήρηση μεγάλων αποθεμάτων συνεπάγεται και ένα κόστος διαχείρισης τους (αποθήκευτρα, ασφάλιστρα κλπ).
Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Προμηθευτών
Ο αριθμοδείκτης αυτός είναι αντίστοιχος της κυκλοφοριακής ταχύτητας απαιτήσεων και δείχνει την ταχύτητα με την οποία εξοφλούμε τους προμηθευτές μέσα στην χρονιά.
Υπολογίζεται από τον τύπο:
Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Προμηθευτών = Κόστος πωληθέντων / Υποχρεώσεις προς προμηθευτές
Στο παράδειγμα μας η Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Προμηθευτών είναι:
55.000,00 / 20.000,00 = 2,75
Μας δείχνει ότι η επιχείρηση εξοφλεί τις υποχρεώσεις που έχει από τις αγορές εμπορευμάτων προς τους προμηθευτές μέσα στην οικονομική χρήση 2,75 φορές.
Όσο πιο μεγάλος είναι ο αριθμοδείκτης τόσο πιο γρήγορα εξοφλεί τις υποχρεώσεις της η επιχείρηση προς τους προμηθευτές της.
Αν δεν έχουμε στην διάθεση μας το κόστος πωληθέντων μπορούμε να βάλουμε ενδεικτικά αυτό των αγορών εμπορευμάτων στον αριθμητή. Επιπλέον στον παρονομαστή μπορούμε να προσθέσουμε στους προμηθευτές τις επιταγές και τα γραμμάτια που τους δώσαμε. Τα στοιχεία αυτά θα κάνουν τον αριθμοδείκτη να γίνει ακόμα πιο ποιοτικός.
Εφόσον υπολογίσαμε τους αριθμοδείκτες μπορούμε να πάμε στο προτελευταίο βήμα για τον υπολογισμό του Εμπορικού Κύκλου το οποίο είναι ο υπολογισμός τους Λειτουργικού Κύκλου της επιχείρησης, ο οποίος μας δείχνει πόσες ημέρες χρειάζεται η επιχείρηση προκειμένου να πωλήσει κάποιο αγαθό που έχει στην αποθήκη της και να εισπράξει το αντίτιμο της πώλησης από τον πελάτη.
Για να το κάνουμε αυτό θα πρέπει να εκφράσουμε τους δύο πρώτους αριθμοδείκτες που βρήκαμε σε ημέρες το οποίο το επιτυγχάνουμε κάνοντας την διαίρεση 365 / αριθμοδείκτης και να προσθέσουμε τα δύο αποτελέσματα.
Οπότε έχουμε:
- Λειτουργικός Κύκλος της Επιχείρησης
Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Απαιτήσεων σε ημέρες:
365 / 2,86 = 127,62 ημέρες
Χρειάζονται κατά μέσο όρο 127,62 ημέρες για να εισπραχθούν τα χρήματα που οφείλονται από τις πωλήσεις που πραγματοποιήθηκαν.
Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Αποθεμάτων σε ημέρες:
365 / 3,67 = 99,46 ημέρες
Τα αγαθά που βρίσκονται στις αποθήκες της επιχείρησης χρειάζονται κατά μέσο όρο 99,46 ημέρες για να πωληθούν.
Λειτουργικός Κύκλος της Επιχείρησης = Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Απαιτήσεων σε ημέρες + Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Αποθεμάτων σε ημέρες
Αντικαθιστώντας με τα δεδομένα:
Λειτουργικός Κύκλος της Επιχείρησης = 127,62 ημέρες + 99,46 ημέρες = 277,08 ημέρες
Η επιχείρηση λοιπόν, σύμφωνα με τα δεδομένα του παραδείγματος, χρειάζεται 277,08 ημέρες κατά μέσο όρο προκειμένου να πωλήσει ένα εμπόρευμα και να εισπράξει το αντίτιμο της πώλησης αυτής.
Έχοντας συγκεντρώσει όλα τα δεδομένα πλέον, το μόνο που μένει είναι να εκφράσουμε την Κυκλοφοριακή ταχύτητα προμηθευτών σε ημέρες και να αφαιρέσουμε το αποτέλεσμα που βρήκαμε από τον Λειτουργικό κύκλο ώστε να βρούμε τον Εμπορικό κύκλο.
- Εμπορικός Κύκλος της Επιχείρησης
Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Προμηθευτών σε ημέρες:
365 / 2,75 = 132,73 ημέρες
Το αποτέλεσμα αυτό μας δείχνει κάθε πόσες ημέρες κατα μέσο όρο πληρώνουμε ως επιχείρηση.
Ο εμπορικός κύκλος της επιχείρησης λοιπόν θα είναι:
Εμπορικός Κύκλος Επιχείρησης = Λειτουργικός Κύκλος Επιχείρησης – Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Προμηθευτών σε ημέρες
Δηλαδή:
Εμπορικός Κύκλος Επιχείρησης = 277,08 – 132,73 = 144,35 ημέρες
- Ανάλυση του αποτελέσματος
Θετικός Εμπορικός Κύκλος
Μας δείχνει ότι η εταιρεία πληρώνει τις οφειλές της για τα εμπορεύματα που αγοράζει πιο γρήγορα από ότι της παίρνει να τα πωλήσει και να εισπράξει το αντίτιμο της πώλησης από τους πελάτες της.
Για να αντεπεξέλθει σε αυτό θα πρέπει να έχει στην διάθεση της μεγάλα κεφάλαια κίνησης ώστε να μπορεί να καλύψει τις υποχρεώσεις της και να αγοράσει καινούργια εμπορεύματα όταν τα υπάρχοντα θα φύγουν από τις αποθήκες της λόγω πώλησης.
Στο παράδειγμα μας η επιχείρηση μένει ακάλυπτη για 144,35 ημέρες, το χρονικό αυτό διάστημα θα πρέπει να βρεθεί τρόπος να καλυφθούν οι υποχρεώσεις της προς τους προμηθευτές οι οποίοι δεν είναι διατεθειμένοι να περιμένουν τόσο καιρό για να πληρωθούν.
Αρνητικός Εμπορικός Κύκλος
Θέλουμε να είναι αρνητικός ο εμπορικός κύκλος καθώς σημαίνει ότι η επιχείρηση εισπράττει πιο γρήγορα από ότι πληρώνει.
Υπάρχουν δύο περιπτώσεις όπου συμβαίνει αυτό:
Η πρώτη είναι ότι η επιχείρηση εισπράττει πολύ γρήγορα τις απαιτήσεις της από τους πελάτες (πχ λιανικές πωλήσεις σχετικά μικρής αξίας αγαθών όπου οι συναλλαγές πραγματοποιούνται ως επί το πλείστων με αντικαταβολή).
Η δεύτερη περίπτωση όπου ο εμπορικός κύκλος βγαίνει αρνητικός είναι όταν παρέχεται στην επιχείρηση από τους προμηθευτές της η δυνατότητα να τους πληρώνει αρκετό καιρό μετά την αγορά των εμπορευμάτων. Είναι σαν οι προμηθευτές να χρηματοδοτούν την λειτουργία της επιχείρησης και αποτελεί μια ευνοϊκή συγκυρία καθώς μπορεί να λειτουργήσει χωρίς να χρειάζεται μεγάλα κεφάλαια κίνησης, στην επιχειρηματική αργκό πολλές φορές αυτό εκφράζεται με την φράση ¨πήρα τα εμπορεύματα αέρα¨.
Φυσικά σε ομοειδής επιχειρήσεις η επιχείρηση με τον χαμηλότερο εμπορικό κύκλο από τους ανταγωνιστές της διαθέτει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, καθώς επιτυγχάνει καλύτερη προώθηση των αγαθών που εμπορεύεται και εισπράττει πιο εύκολα τις απαιτήσεις της από τους πελάτες, τα οποία θα την οδηγήσουν σε μεγαλύτερη ρευστότητα.
- Περαιτέρω ανάλυση
Ο εμπορικός κύκλος μπορεί να συνδυαστεί με τους αριθμοδείκτες ρευστότητας οι οποίοι δίνουν πληροφορίες σχετικά με δυναμική που έχει μια επιχείρηση να ανταποκρίνεται στις βραχυχρόνιες οικονομικές της υποχρεώσεις, δηλαδή της υποχρεώσεις που θα πρέπει να πληρωθούν μέσα στο ερχόμενο έτος.
Τα στοιχεία για τον υπολογισμό των αριθμοδεικτών ρευστότητας λαμβάνονται από τον ισολογισμό, ενώ μια επιχείρηση μπορεί να τα υπολογίζει κατά την διάρκεια της χρονιάς από τα υπόλοιπα που εμφανίζονται στα ισοζύγια. Παρακάτω αναφέρονται οι τρεις βασικότεροι αριθμοδείκτες:
Γενική Ρευστότητα = (Αποθέματα + Απαιτήσεις + Χρηματικά Διαθέσιμα) / Βραχυχρόνιες υποχρεώσεις
Ο αριθμοδείκτης Γενικής Ρευστότητας μετράει την ικανότητα της εταιρείας να ανταποκριθεί στις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της βάσει του κυκλοφορούντων περιουσιακών στοιχείων της όπως: χρέη που περιμένει να εισπράξει, αποθέματα που περιμένει να πωλήσει και χρήματα που έχει στο ταμείο ή στην τράπεζα. Αν η τιμή του δείκτη είναι κάτω από 1 η επιχείρηση παρουσιάζει σημαντικό πρόβλημα αφερεγγυότητας.
Θέλουμε έναν δείκτη μεταξύ 1,5 με 2,5 καθώς ένας υψηλότερος δείκτης είναι ένδειξη ότι η επιχείρηση διαθέτει κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία που παραμένουν αχρησιμοποίητα.
Ειδική Ρευστότητα = (Απαιτήσεις + Χρηματικά Διαθέσιμα) / Βραχυχρόνιες υποχρεώσεις
Ο δείκτης αυτός είναι πιο αυστηρός από τον προηγούμενο καθώς δείχνει πως μπορεί να ανταποκριθεί η επιχείρηση στις βραχυχρόνιες υποχρεώσεις της χωρίς να περιμένει ο πιστωτής να πραγματοποιήσει πωλήσεις. Ο υπολογισμός του δείκτη επιβάλλεται σε επιχειρήσεις με μικρή κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων καθώς σε αυτή την περίπτωση ο δείκτης γενικής ρευστότητας είναι παραπλανητικός.
Επίσης δεδομένου ότι στο αριθμητή περιλαμβάνονται ακόμα οι απαιτήσεις από πελάτες καλό θα ήταν ο αριθμοδείκτης αυτός να εξετάζεται μαζί με τον αριθμοδείκτη κυκλοφοριακής ταχύτητας απαιτήσεων.
Ο τελευταίος αριθμοδείκτης είναι αυτός της Άμεσης Ρευστότητας:
Άμεση Ρευστότητα = Χρηματικά Διαθέσιμα / Βραχυχρόνιες υποχρεώσεις
Η τιμή αυτού του δείκτη μας πληροφορεί το ποσοστό των υποχρεώσεων που μπορεί η επιχείρηση να καλύψει άμεσα. Είναι πιο αυστηρό κριτήριο από τους προηγούμενους δύο και όπως προαναφέρθηκε είναι ιδιαίτερα σημαντικός για επιχειρήσεις με θετικό εμπορικό κύκλο ώστε να χρηματοδοτηθεί η κάλυψη υποχρεώσεων και η αγορά νέων εμπορευμάτων μέχρι να μπουν στα ταμεία χρήματα από την πώληση και είσπραξη των απαιτήσεων.
Κλείνοντας ένα παράδειγμα εφαρμογής συνδυασμού των αριθμοδεικτών που αναφέρθηκαν είναι ένα από τα ερωτήματα που τέθηκαν στην αρχή:
- Βρήκα κάποια εμπορεύματα σε προσφορά, αν τα αγοράσω δεν πρόκειται να πωληθούν άμεσα αλλά εξαιτίας της πολύ καλής τιμής του σκέφτομαι να τα αποθηκεύσω με την προοπτική κάποια στιγμή να πωληθούν, να προχωρήσω στην αγορά τους;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν πρέπει να είναι στο περίπου και προφορική, αλλά σαφή και διατυπωμένη με αριθμητικά δεδομένα. Θα πρέπει να γίνουν οι κατάλληλοι υπολογισμοί και να αγοραστούν εμπορεύματα μέχρι το ύψος που:
- Δεν θα δώσουν στην κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων τιμή αρκετά μεγάλη που να συνεπάγεται κίνδυνο απαξίωσης ή φθοράς των εμπορευμάτων στις αποθήκες
- Δεν θα δώσουν θετική τιμή στον εμπορικό κύκλο
- Δεν θα μειώσουν την Γενική ρευστότητα κάτω από 1,5
*Ο Δημήτρης Χουλιάρας είναι συνεργάτης της Foroline-Financial ADC
