Μια μεγάλη συζήτηση υπάρχει στη Χώρα μας,λόγω κυρίως του προβλήματος που αφορά στην υπερφορολόγηση των εισοδημάτων, για την αναγκαιότητα μεταφοράς – κυρίως επιχειρήσεων- αλλά και κεφαλαίων στο εξωτερικό.
Ακούμε συχνά λοιπόν την έκφραση “δεν πάει άλλο… Θα “μεταφερθώ” στη Βουλγαρία, στη Κύπρο,στα νησιά Cayman κλπ.”, ενώ ακόμα πιο συχνά λαμβάνουμε αιτήματα για μεταφορές επιχειρήσεων σε κάποια άλλη χώρα ευρωπαϊκή ή μη, με ιδιαίτερα ευνοϊκούς φορολογικούς συντελεστές.
Η “μεταφορά” μάλιστα, συνδυάζεται πάντα και με το άνοιγμα τραπεζικού λογαριασμού στη χώρα της “νέας” επαγγελματικής δραστηριότητας.
Εδώ να επισημάνουμε, ότι το θέμα μας δεν αφορά την ορθότητα ή τη νομιμότητα των κινήσεων αυτών, αλλά την αναγκαιότητα της πληροφόρησης μας, ειδικά για το θέμα του Τραπεζικού απορρήτου σε διεθνές επίπεδο.
Προσεγγίζουμε λοιπόν το θέμα μέσα από το Άρθρο “Το τέλος του τραπεζικού απορρήτου;” της Δικηγόρου κ. Νένας Π. Διονυσοπούλου και το δικτυακό της τόπο https://nenadion.wordpress.com/about/.
Αρχικά θα θέλαμε να σας δώσουμε μια πληροφορία που πιθανόν να είναι γνωστή, αλλά ίσως να μην έχει αξιολογηθεί ανάλογα ή να έχει ξεχαστεί, αφού έχει να κάνει με απόφαση του 2014 που όμως η φάση της υλοποίησης της, έφτασε…
Τον Οκτώβρη του 2014 και στα πλαίσια του παγκόσμιου Φόρουμ για τη διαφάνεια και την ανταλλαγή πληροφοριών υπό την αιγίδα του ΟΟΣΑ περισσότερες από 80 χώρες δεσμεύτηκαν να εφαρμόσουν μέχρι το 2017-18 ένα σύστημα αυτόματης ανταλλαγής χρηματοοικονομικών πληροφοριών, ένα μέτρο που θίγει το τραπεζικό απόρρητο και συνιστά αξιοσημείωτη πρόοδο για την αντιμετώπιση της φοροαποφυγής. Υπόχρεοι στην παροχή πληροφοριών δεν είναι μόνο οι Τράπεζες αλλά και χρηματιστηριακές και ασφαλιστικές εταιρίες.
Η έννοια του «παγκόσμιου εισοδήματος», όπως επίσης και η υποχρέωση δήλωσης αυτού στις αρμόδιες φορολογικές αρχές, για την πλειοψηφία των Ελλήνων είναι έννοιες καινούργιες και συνυφασμένες με τις μνημονιακές υποχρεώσεις της Χώρας μας απέναντι στους δανειστές της . Στην πραγματικότητα όμως η υιοθέτηση της έννοιας αυτής όπως και πολλών άλλων συναφών έχει διαφορετικές ρίζες. Η παγκοσμιοποίηση των οικονομικών συναλλαγών διευκόλυνε τους φορολογούμενους – φυσικά πρόσωπα, εταιρίες και funds – να διατηρούν επενδύσεις και ρευστό σε εξωχώριους τραπεζικούς παραδείσους αποφεύγοντας με τον τρόπο αυτό την δυσβάσταχτη φορολόγηση στη χώρα της φορολογικής τους κατοικίας.
Η οργανωμένη φορολογική απάτη, το ξέπλυμα μαύρου χρήματος και η παράνομη χρηματοπιστωτική διαμεσολάβηση, έχουν αναχθεί σε μείζον πρόβλημα παγκόσμιας εμβέλειας. Σε συνέχεια ποινικών και αστικών διώξεων εις βάρος τραπεζικών κολοσσών (UBS, Credit Suisse , HSBC) στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, οι τραπεζίτες στην Ελβετία υποχρεωτικά πλέον αφενός ζητούν αναλυτική δήλωση πόθεν έσχες συνοδευόμενη από τα σχετικά αποδεικτικά στοιχεία κι αφετέρου – σε εκτέλεση της σύμβασης μεταξύ Ελβετίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη φορολόγηση των τόκων από τις καταθέσεις – θέτουν ως προϋπόθεση την έγγραφη συναίνεση του υποψηφίου πελάτη για την κοινοποίηση των περιουσιακών στοιχείων του στις φορολογικές αρχές της χώρας κατοικίας του (σύμφωνα με το παλαιότερο καθεστώς οι πελάτες των ελβετικών τραπεζών είχαν την επιλογή της αυτόματης καταβολής φόρων 35% στους τόκους με αντάλλαγμα τη φορολογική ανωνυμία τους).
Η λίστα Φαλσιανί προκάλεσε πολιτικούς τριγμούς και σφοδρές αντιπαραθέσεις κυρίως στη Γαλλία και την Ιταλία, στάθηκε ωστόσο αφορμή για ουσιαστικούς φορολογικούς ελέγχους (στη χώρα μας η λίστα αυτή μεταβαπτίστηκε «λίστα Λαγκάρντ»). Η βασική ένσταση των φορολογουμένων στους οποίους έχουν καταλογιστεί πρόστιμα και φόροι δεν είναι άλλο από την μη αποδοχή στοιχείων που έχουν αποσπαστεί παράνομα από τράπεζες στην Ελβετία. Το επιχείρημα αυτό από νομική σκοπιά κρίνεται παραπάνω από νόμω και ουσία βάσιμο καίτοι μέσω των κινήσεων των επίμαχων λογαριασμών περιγράφονται αναλυτικά δαιδαλώδεις διαδρομές εισοδημάτων που παρανόμως αρχικώς αποκτήθηκαν και στη συνέχεια αποκρύφτηκαν από τους ελεγκτικούς φορολογικούς μηχανισμούς. Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο το γεγονός ότι σε χώρες όπως η Γερμανία το μέτρο της «αυτοκαταγγελίας» απέφερε έσοδα υπερπολλαπλάσια του αναμενόμενου.
Στη χώρα μας το ΚΕΦΟΜΕΠ αργά αλλά σταθερά προχωρά στην επεξεργασία και σε διαστραυρωτικούς ελέγχους αναφορικά με το νόμιμο ή παράνομο τρόπο επαύξησης της περιουσίας φυσικών και νομικών προσώπων μέσω των επίσημων πλέον στοιχείων (εμβάσματα μεταφοράς χρημάτων) που έχει στη διάθεσή του. Αγκάθια στη διαδικασία η προέκταση του ελέγχου σε παρελθοντικά και δη παραγεγραμμένα οικονομικά έτη και μάλιστα με αναδρομική εφαρμογή μεταγενέστερων και κυρίως δυσμενέστερων διατάξεων Φορολογίας Εισοδήματος μέσω της επίκλησης παραγγελιών του κ. Εισαγγελέα Οικονομικού Εγκλήματος στις οποίες ωστόσο δεν κατονομάζονται πρόσωπα. Ο Ν 4174 διακόπτει την παραγραφή για το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την αποστολή αιτήματος πληροφοριών σε ξένη χώρα μέχρι την παραλαβή της σχετικής απάντησης.
Ήδη το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών έχει αποφανθεί αρνητικά για τις εν λόγω πρακτικές. Τον δρόμο βέβαια στην κατακεραύνωση τοιαύτων πρακτικών έχει ανοίξει το Διοικητικό Εφετείο Χανίων (σε υπόθεση επιβολής προστίμου ΚΒΣ) επικαλούμενο νομολογία του ΔΕΕ όπως και το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους σε παλαιότερη γνωμοδότηση του (αναφορικά με την παραγραφή του δικαιώματος του Δημοσίου να διενεργεί ελέγχους φορολογίας εισοδήματος σε παραγεγραμμένα οικονομικά έτη). Σε αναμονή της κρίσης του ΣτΕ επί θεμάτων παραγραφής οι έλεγχοι συνεχίζουν να διενεργούνται ακολουθώντας την αυτή πρακτική. Ταυτόχρονα, η υλοποίηση της σκέψης περί “αυτοκαταγγελίας” των αδήλωτων εισοδημάτων φαίνεται να έχει ωριμάσει.
Τον Οκτώβρη του 2014 και στα πλαίσια του παγκόσμιου Φόρουμ για τη διαφάνεια και την ανταλλαγή πληροφοριών υπό την αιγίδα του ΟΟΣΑ περισσότερες από 80 χώρες δεσμεύτηκαν να εφαρμόσουν μέχρι το 2017-18 ένα σύστημα αυτόματης ανταλλαγής χρηματοοικονομικών πληροφοριών, ένα μέτρο που θίγει το τραπεζικό απόρρητο και συνιστά αξιοσημείωτη πρόοδο για την αντιμετώπιση της φοροαποφυγής. Υπόχρεοι στην παροχή πληροφοριών δεν είναι μόνο οι Τράπεζες αλλά και χρηματιστηριακές και ασφαλιστικές εταιρίες.
Με βάση αυτή τη συμφωνία, 51 χώρες δεσμεύονται να ξεκινήσουν την ετήσια ανταλλαγή πληροφοριών που αφορούν φυσικά και νομικά πρόσωπα από τον Σεπτέμβριο του 2017, αφού αποφασίσουν ποια θα είναι η εθνική αρχή που θα έχει την αρμοδιότητα να συλλέγει και να μεταβιβάζει τις τραπεζικές πληροφορίες των αλλοδαπών στις άλλες χώρες. Άλλες 30 χώρες δεσμεύτηκαν, με ξεχωριστή συμφωνία, ότι θα είναι έτοιμες μέχρι το 2018. Μεταξύ αυτών είναι η Αυστρία, η Ελβετία και άλλα σημαντικά χρηματοοικονομικά κέντρα όπως οι Μπαχάμες και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Η συμφωνία αυτή έγινε δεκτή με ενθουσιασμό. Παρουσιάζει ωστόσο σοβαρές ατέλειες δεδομένου ότι :
- οι πληροφορίες θα παρέχονται αυτόματα σε ετήσια βάση
- οι πληροφορίες θα ανταλλάσσονται αυτόματα και σε ετήσια βάση μόνο μεταξύ κρατών που έχουν αμφότερα δεσμευθεί για την τήρηση της συμφωνίας. Αν δηλαδή μία εκ των δύο χωρών δεν έχει κυρώσσει τη συμφωνία αίρεται η αυτόματη ετήσια υποχρέωση παροχής πληροφοριών μεταξύ τους.
- οι πληροφορίες μπορούν να ανταλλάσσονται και κατόπιν αποστολής σχετικού αιτήματος μεταξύ αρμοδίων προς τούτο εθνικών Αρχών στα πλαίσια φορολογικής, αστικής ή ποινικής έρευνας
- οι πληροφορίες που συλλέγονται από την αρμόδια Αρχή μίας χώρας στα πλαίσια εθνικής φορολογικής, αστικής ή ποινικής έρευνας μπορούν ν’ αποστέλλονται αυτοβούλως στην αρμόδια Αρχή άλλης χώρας εφόσον κριθεί πως είναι αρμόδια προς συνέχιση της (αρχικής) έρευνας.
- Πολλές ευρωπαϊκές χώρες προτίμησαν ν’ απέχουν από την θέση σε ισχύ της συμφωνίας. Οι χώρες αυτές είναι η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, η Λευκορωσία, η Βοσνία – Ερζεγοβίνη, η Γεωργία, το Βατικανό, το Καζακστάν , η ΠΓΔΜ, η Μολδαβία, το Μαυροβούνιο, η Σερβία και η Ουκρανία.
- Η Βουλγαρία επίσης απέχει από τη διαδικασία, δεσμεύεται ωστόσο από την αντίστοιχη ευρωπαϊκή οδηγία.
- Η Ελβετία δεσμεύεται από αυστηρές διμερείς συμβάσεις μέχρι το 2018 που θα ενταχθεί επίσημα στο εν λόγω σύστημα.
- Στα πρώτα στάδια εφαρμογής της η συμφωνία αφορά μονάχα λογαριασμούς ή λοιπά τραπεζικά, ασφαλιστικά ή εν γένει χρηματοπιστωτικά προϊόντα των οποίων η αξία υπερβαίνει τα 250.000$. Το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την ανακοίνωση ισχύος της συμφωνίας ως την ημεροχρονολογία εφαρμογής της , θεωρείται δεδομένο ότι πολλοί λογαριασμοί θα σπάσουν σε μικρότερους που δε θα ξεπερνούν το προαναφερθέν ποσό ή θα μεταφερθούν σε κράτη που δεν έχουν δηλώσει ρητή πρόθεση κύρωσης της συμφωνίας.
Αγκάθι στη διαδικασία χρηματοοικονομικά κέντρα (όπως ο Παναμάς, τα Νησιά Κουκ, το Παλάου και το Βανουάτου) που δεν έχουν ακόμη διευκρινίσει πότε κι εάν θα ενταχθούν στο σύστημα αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών, ενώ η Σιγκαπούρη δεν μετέχει καθόλου στη διαδικασία αυτή. Η Ελβετία επίσης δε μετέχει στη διαδικασία μέχρι το 2018, έχει υπογράψει όμως διμερείς συνθήκες τόσο με την Ευρωπαϊκή Ένωσή όσο και με τις ΗΠΑ- οι οποίες επίσης απέχουν από τη διαδικασία. Αντίθετα, η πλειοψηφία των φορολογικών παραδείσων (που επισήμως χαρακτηρίζονται έτσι από το ΔΝΤ λόγω της χαμηλής φορολογίας που παρέχουν σε μη κατοίκους που χρησιμοποιούν το τραπεζικό και εν γένει χρηματοπιστωτικό τους σύστημα για τη διενέργεια συναλλαγών) έχει ενταχθεί στη συμφωνία .
Country |
Participates In Exchange |
Exchange Start Date |
Andorra |
Yes |
September 2018 |
Anguilla |
Yes |
September 2017 |
Aruba |
Yes |
September 2018 |
Bahamas |
Yes |
September 2018 |
Belize |
Yes |
September 2018 |
Bermuda |
Yes |
September 2017 |
British Virgin Islands |
Yes |
September 2017 |
Cayman Islands |
Yes |
September 2017 |
Cook Islands |
No |
|
Curacao |
Yes |
September 2017 |
Cyprus |
Yes |
September 2017 |
Gibraltar |
Yes |
September 2017 |
Guernsey |
Yes |
September 2017 |
Isle of Man |
Yes |
September 2017 |
Jersey |
Yes |
September 2017 |
Liechtenstein |
Yes |
September 2017 |
Macau |
Yes |
September 2018 |
Malaysia |
Yes |
September 2018 |
Monaco |
Yes |
September 2018 |
Montserrat |
Yes |
September 2017 |
Palau |
No |
|
Panama |
No |
|
Samoa |
Yes |
September 2018 |
Seychelles |
Yes |
September 2017 |
Turks and Caicos Islands |
Yes |
September 2017 |
Vanuatu |
No |
Το τελευταίο δίμηνο που συμπίπτει με την υποβολή των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος όπως επίσης και κάθε φορά που αναπαράγεται από τα ΜΜΕ η είδηση που αφορά χαμηλή φορολογία επαναπατρισμού κεφαλαίων τίθεται το αυτό ερώτημα : « να τα δηλώσω ή όχι;» . Η απάντηση φρονώ πως είναι απλή. Για κάθε λογαριασμό που υφίσταται ή θα ανοιχθεί τα επόμενα χρόνια εκτός ελληνικής Επικράτειας, για κάθε εν γένει οικονομική, χρηματιστηριακή ή ασφαλιστική συναλλαγή που διενεργείται, νόμιμη ή παράνομη, ο φορολογικός ελεγκτικός μηχανισμός θα λαμβάνει ενημερωτικό δελτίο που θα περιλαμβάνει τα στοιχεία του φυσικού ή νομικού προσώπου, το ΑΦΜ, τη διεύθυνση και λοιπά στοιχεία επικοινωνίας του δικαιούχου ή διενεργούντος τη συναλλαγή αυτόματα σε ετήσια βάση.
Αρχικά θα αφορά οικονομικές συναλλαγές που ξεπερνούν τα 250.000$, αργότερα θα επεκταθεί στο σύνολο των συναλλαγών. Όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, η πληροφόρηση θα είναι σχεδόν on line λόγω αυστηρότερου νομικού φορολογικού πλαισίου. Σε περιπτώσεις αποστολής αιτημάτων πληροφοριακών δελτίων η ανταπόκριση των αρμοδίων προς τούτο αλλοδαπών Αρχών θα είναι άμεση τουλάχιστον στις χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα του ΟΟΣΑ.
Τέλος, ήδη εξαγγέλθηκε από το Υπουργείο ΟΙκονομικών η εγκατάσταση ενός συστήματος on time monitoring βάσει ΑΦΜ – αρχικώς των νομικών προσώπων και στη συνέχεια και των φυσικών – του συνόλου των οικονομικών συναλλαγών (άρα και πιστωτικών καρτών) από ή προς την ελληνική Επικράτεια σε συνεργασία με την Τειρεσίας ΑΕ, την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών και τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων η οποία εσχάτως δυναμώνει το ρόλο της με το πέρασμα σε αυτήν των αρμοδιοτήτων ελέγχου φορολογικών και τελωνειακών υποθέσεων του ΣΔΟΕ. Το εάν οι συναλλαγές αυτές θα αποτελέσουν αντικείμενο ενδελεχούς ελέγχου ή όχι και σε τι βαθμό είναι κάτι το οποίο δεν μπορεί καταρχήν να προβλεφθεί.
