«Τόσο το να ερμηνεύεις, όσο και να παρακολουθείς μία παράσταση, μπορεί να φέρει στην επιφάνεια βαθιά ριζωμένο πόνο, ντροπή, θυμό και θλίψη, και, κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες, μπορεί να σ’ απελευθερώσει και να μετατρέψει σε κάτι άλλο αυτά τα συναισθήματα» ανεφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διεθνούς κύρους Νοτιοαφρικανός δραματουργός, σκηνοθέτης, σκηνογράφος και εικαστικός Μπρετ Μπέιλι.
Με πρωταγωνιστές 15 Αφρικανούς μετανάστες της Αθήνας, η ζωντανή εγκατάσταση/περφόμανς του «Εxhibit B», την οποία ο Πίτερ Μπρουκ έχει χαρακτηρίσει «ασυνήθιστο επίτευγμα», παρουσιάζεται από έως την Κυριακή 29 Μαϊου, στο πλαίσιο του «Fast Forward Festival 3», που διοργανώνει η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.
Ο Μπέιλι στήνει το «Exhibit B» στο κτίριο όπου για χρόνια στεγαζόταν η Ένωση Ανταποκριτών Ξένου Τύπου (Ακαδημίας 23) και μέσα από μία σειρά εγκαταστάσεων παρουσιάζει έναν κατάλογο θηριωδιών που διαπράχθηκαν -και αποκρύφτηκαν- από τις ευρωπαϊκές Μεγάλες Δυνάμεις στην Αφρική, στο όνομα του «πολιτισμού».
O καλλιτέχνης μάς φέρνει αντιμέτωπους με την ιστορία του ρατσισμού, τους «ανθρώπινους ζωολογικούς κήπους» και τον επιστημονικό ρατσισμό που αναπτύχθηκε στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα, καθώς και με τις τρέχουσες απάνθρωπες πολιτικές απέναντι στους μετανάστες και τους πρόσφυγες, σε διάφορα μέρη του πλανήτη.
Αφορμή για το πρότζεκτ, εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο 49χρονος δημιουργός που μεγάλωσε στη Νότια Αφρική του απαρτχάιντ, στάθηκε «η εθνολογική μελέτη ”Africans on Stage”, η οποία τεκμηριώνει τον τρόπο που οι λαοί της Αφρικής έχουν γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης ανά τους αιώνες, προκειμένου να διαιωνιστούν συστήματα ρατσισμού και κυριαρχίας».
O Μπέιλι μιλά για τους «ανθρώπινους ζωολογικούς κήπους» στα μέσα του 19ου έως τα μέσα του 20ού αιώνα, λέγοντας ότι πρόκειται για «φαινόμενα που τράφηκαν και βασίστηκαν στην περιέργεια των Δυτικών για τους λαούς των μακρινών χωρών που τα ευρωπαϊκά κράτη είχαν κατακτήσει.Τα φαινόμενα αυτά κατηγοριοποίησαν τους κατεκτημένους λαούς ως “άγριους”, “βάρβαρους” και εξωτικά υπο-ανθρώπινα είδη. Η αλλοτρίωση των ανθρώπινων χαρακτηριστικών και η αντικειμενοποίηση αυτών των λαών νομιμοποίησε αποκιακές πολιτικές λεηλασίας και υποδούλωσης» προσθέτει.
Ο ίδιος συνειδητοποίησε μετά από χρόνια έρευνας πόσο λίγα γνωρίζει η πλειοψηφία του κόσμου για τις φρικαλεότητες που διέπραξαν τα αποικιοκρατικά καθεστώτα στην Αφρική.
«Αυτές οι ιστορίες παρέμειναν καλά κρυμμένες, με αποτέλεσμα οι αλαζονικές, βάναυσες αποικιακές παρεμβάσεις να έχουν παρουσιαστεί ως φιλάνθρωπα πρότζεκτς που έφεραν τον πολιτισμό σε έναν σκοτεινό και άγριο κόσμο» λεει χαρακτηριστικά ο Μπρετ Μπέιλι, διευθυντής του πολυβραβευμένου οργανισμού «Third World Bunfight», με έδρα το Κέιπ Τάουν.
Αποστολή του είναι η παραγωγή παραστάσεων θεάτρου και όπερας, εικαστικών εγκαταστάσεων, μουσικών θεαμάτων και site-specific περφόρμανς, που λειτουργούν σαν ένας μεγενθυτικός φακός πάνω από τον κόσμο μας, εστιάζοντας, ως επί το πλείστον, στη μετα-αποικιοκρατική Αφρική, τόσο στις ιστορικές, όσο και στις τρέχουσες σχέσεις μεταξύ Δύσης και Αφρικής.
Τον Σεπτέμβριο του 2014, διαδηλωτές που θεώρησαν ρατσιστικό το «Exhibit B» κατέβασαν το έργο από το Barbican του Λονδίνου. Η πολεμική εξαπλώθηκε και στην παρουσίαση του έργου στο Παρίσι, λίγους μήνες αργότερα, όπου, όμως, απέτυχαν όλες οι απόπειρες για να κατέβει η παράσταση. Σύμφωνα με τον Μπέιλι και τους υπερασπιστές του, «η διαμάχη βασίζεται σε μία σειρά από παρεξηγήσεις σχετικά με το έργο, από ανθρώπους που δεν το έχουν παρακολουθήσει». «Στο Λονδίνο και το Παρίσι παρερμηνεύτηκαν φωτογραφίες της δουλειάς μου, δημιουργώντας την εντύπωση ότι οι εικόνες που έφτιαξα είχαν σκοπό να ενισχύσουν ρατσιστικά στερεότυπα που αντίθετα το Exhibit B στηλιτεύει. Όμως, η αποδοχή της περφόρμανς ήταν εξαιρετικά θετική στην Ευρώπη, όπως και στη Νότια Αφρική και την Ασία» διευκρινίζει.
Με το πρότζεκτ του αποτίει φόρο τιμής στους άντρες και τις γυναίκες, η αξιοπρέπεια των οποίων ξεγυμνώθηκε από τα αποικιακά καθεστώτα.
