Browsing: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Θέματα για την Ελληνική Γλώσσα

Του Γιώργου Μπαμπινιώτη Ι Ιζημα ( < αρχ. ἵζημα < ἵζω «κατακάθομαι»∙ πρβλ. καθ-ίζω, καθ-ιζάνω – καθ-ίζηση, συν-ιζάνω – συνίζηση) = κατακάθι π.χ. «Στον παραδοσιακό καφέ, σε αντίθεση με τον γαλλικό, τον αμερικάνικο ή τον εσπρέσο, μετά το βράσιμο μέσα σε νερό παραμένει πάντα ένα ίζημα από καφέ στον πάτο τού φλιτζανιού» Ιθύνων (αρχαία λέξη, μετοχή [ίθύνων, -ουσα, -ον] τού ἰθύνω «κατευθύνω» < ἰθύς «ευθύς»· στον Όμηρο χρησιμοποιείται το επίρρημαἰθύς αντί τού ομορρίζου εὐθύς) = αυτός που κατευθύνει, που καθοδηγεί…

Του Γιώργου Μπαμπινιώτη Π Παλαίφατος (αρχαία λ. < πάλαι + φατός «ειπωμένος» (φάσκω)) = φημισμένος από παλιά, πανάρχαιος π.χ. «Είχαμε την ευκαιρία να ξεναγηθούμε στον παλαίφατο ναό τού Αγίου Πέτρου στη Ρώμη» Παρωνύμιο (< παρά + -ωνύμιο < αρχ. όνυμα = όνομα∙ πρβλ. τοπωνύμιο) = παρατσούκλι, παρανόμι π.χ.«Πολλά οικογενειακά ονόματα έχουν προέλθει από παρωνύμια» Περιδεής (αρχαία λ. περιδεής < περὶ + δέος «φόβος»· ομόρριζα: ενδεής, ψοφοδεής) = έντρομος, περίφοβος π.χ. «Παρουσιάστηκε μπροστά τους περιδεής, ζητώντας να τον λυπηθούν, γιατί δεν έφταιγε…

Του Γιάννη Χάρη*Τη βλέπω κοντά δυο χρόνια, λίγο έξω απ’ τον Βόλο, ολοκαίνουρια, τεράστια ταμπέλα: ΜΑΛΑΚΙΟΝ. Δεν θυμόμουν να υπήρχε καν προηγούμενη, πρόσεξα όμως στην είσοδο του εκεί στρατοπέδου: «ΚΑΑΥ ΜΑΛΑΚΙ». Έψαξα πια, σε χάρτες, στο ίντερνετ, παντού: Μαλάκι, Μαλάκι Βόλου· ακόμα κι αν δώσεις «Μαλάκιον Βόλου», πάλι στο Μαλάκι θα σε γυρίσει. Μέρες ευπρεπισμού όμως, και το Μαλάκι, που ακουγόταν και σαν υποκοριστικό του μαλλιού, έγινε περήφανα «Μαλάκιον»! Θυμήθηκα, μερικούς μήνες πριν, τον δήμαρχο του Κατάκολου* να καμαρώνει στην…

του Γ. Μπαμπινιώτη «Βιώσιμος» = «αυτός που έχει τη δυνατότητα ή μεγάλες πιθανότητες να επιζήσει, να επιβιώσει» Παλεύουμε ως χώρα και δοκιμαζόμαστε και εκλιπαρούμε τους δανειστές να δείξουν κατανόηση ώστε να γίνει το χρέος μας βιώσιμο; Μα βιώσιμος σημαίνει (ο ορισμός που δίνω στο λεξικό μου) «αυτός που έχει τη δυνατότητα ή μεγάλες πιθανότητες να επιζήσει, να επιβιώσει». Με αυτή την έννοια ζητάμε λ.χ. «να βρεθεί μια δίκαιη και βιώσιμη λύση για το Kυπριακό». Μ’ αυτό το πνεύμα μιλάμε και…